Thời tiết và khí hậu - Phần 2 Nước trong khí quyển - Chương 6

Tài liệu tham khảo Giáo trình Thời tiết và khí hậu của Edward Aguado và James E. Burt, nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội do Đặng Thị Hồng Thủy và Nguyễn Lan Anh biên dịch - Thời tiết và khí hậu - Phần 2 Nước trong khí quyển - Chương 6 Sự phát triển mây và các dạng mây
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thời tiết và khí hậu - Phần 2 Nước trong khí quyển - Chương 6 Ch ¬ng 6 Sù ph¸t triÓn m©y v c¸c d¹ng m©y TÊt c¶ chóng ta ®· tõng mét hoÆc v i lÇn quan t©m ®Æc biÖt tíi c¸c ®¸m m©y.Mét sè ®¸m m©y th× ®Ñp l¹ th êng, cßn mét sè kh¸c th× b¸o tr íc thêi tiÕt kh¾cnghiÖt. Nh ng mét sè ng êi nhÊt ®Þnh ®ang l m nhiÒu h¬n so víi thô ®éng quans¸t nh÷ng ®¸m m©y. “Nh÷ng ng êi s¨n b·o” tô häp th nh c¸c nhãm trong mïa thêitiÕt kh¾c nghiÖt víi môc ®Ých quan s¸t sù h×nh th nh v di chuyÓn cña lèc xo¸y.Mét sè ng êi s¨n b·o l nh÷ng ng êi say mª thêi tiÕt nghiÖp d , cßn nh÷ng ng êikh¸c l c¸c nh khÝ t îng häc chuyªn nghiÖp víi b»ng cÊp cao hoÆc c¸c sinh viªn®ang theo ®uæi nghÜa vô häc tËp cña m×nh. Nhãm sau cïng ra ngo i trêi kh«ng chØv× niÒm ®am mª ® îc chøng kiÕn thêi tiÕt kh¾c nghiÖt ngay tõ ®Çu (mÆc dï ng êita kh«ng thÓ kh«ng thõa nhËn r»ng sù hiÕu k× l phÇn lín cña sù theo ®uæi), mcßn v× muèn cã ® îc th«ng tin quan träng ®Ó hiÓu râ vÒ c¸c hiÖn t îng n y. Sö dôngmét tæ hîp c¸c ph ¬ng tiÖn, tõ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Õn trùc gi¸c thuÇn tóy, nh÷ngng êi s¨n b·o chuyªn nghiÖp theo ®uæi nh÷ng c¬n b·o kh¾c nghiÖt tiÒm n¨ng ®ÓhiÓu c¸c c¬ chÕ bªn trong v l©n cËn nh÷ng ®¸m m©y dÉn tíi ph¸t triÓn lèc xo¸y.Nh÷ng nç lùc ®ã ®· mang l¹i th«ng tin quý gi¸ gióp c¸c nh khÝ t îng häc hiÓu® îc nh÷ng bé phËn n o cña m©y gi«ng g©y b·o th êng hay t¹o th nh lèc xo¸ynhÊt. Nh÷ng nç lùc cña hä còng ®· ph¸t hiÖn ra r»ng, c¸c khu vùc chuyÓn ®éngxoay lín ë bªn trong c¸c ®¸m m©y gi«ng th êng xuÊt hiÖn tr íc khi h×nh th nh lècxo¸y kho¶ng tõ 20 phót ®Õn nöa giê – v× vËy cã thÓ ® a ra c¶nh b¸o sím cho c¸cnh dù b¸o v c«ng chóng. NghÒ s¨n b·o ra ®êi mïa xu©n n¨m 1979 víi viÖc tiÕn h nh ®ît thÝ nghiÖm vÒb·o m«i tr êng kh¾c nghiÖt v quy m« võa (SESAME) ë trung phÇn n íc Mü. C¸cnh khoa häc l m viÖc theo dù ¸n ®· tËp hîp th«ng tin tõ c¸c tr¹m ra®a, bãng th¸mkh«ng thêi tiÕt v c¸c quan tr¾c hiÖn tr êng. Mét sù trïng ®¸ng ghi nhí, mïa b·om trong ®ã dù ¸n ® îc thùc hiÖn trïng khíp víi mét trong nh÷ng trËn lèc xo¸y d÷déi nhÊt tõng ®æ bé tíi khu vùc. ChiÒu ng y 10/4, mét v i nhãm s¨n b·o bªn ngo iSeymore, Texas, ®· quan s¸t ® îc mét ®¸m m©y d¹ng t êng, mét c¸i vßi lín chßixuèng phÝa d íi ch©n m©y chÝnh, n¬i c¸c lèc xo¸y th êng ph¸t triÓn. HowardBluestein, giê ®©y l mét trong c¸c chuyªn gia h ng ®Çu vÒ vÊn ®Ò b·o lín, ®· chôp¶nh ® îc ®¸m m©y t êng ®éc ®¸o Êy (h×nh 6.1). Ngay sau ®ã, mét xo¸y lèc ®· xuÊthiÖn, khiÕn c¸c nh s¨n b·o cã thÓ quan s¸t ® îc tõ ®Çu cho ®Õn lóc nã tan r·,kho¶ng 15 phót sau. Nh ng sù kiÖn chÝnh tiÕp theo ngay sau ®ã. Xa xa ë phÝa ®«ngb¾c, mét xo¸y lèc kh¸c võa h×nh th nh. MÆc dï c¸c nhãm quan tr¾c ®· cè g¾ng kháilì mÊt dÞp, nh ng c¬n b·o ®· x« qua hä ®Ó tiÕn vÒ phÝa Wichita Falls. Khi nh÷ng http://www.ebook.edu.vn 205ng êi s¨n b·o vÒ tíi th nh phè, hä ®· môc kÝch sù ph¸ hñy khñng khiÕp diÔn ra v iphót tr íc: 3000 ng«i nh bÞ ph¸ v 42 ng êi chÕt. Song xo¸y lèc n y vÉn cßn xo¸yvíi hÕt søc m¹nh v di chuyÓn lªn phÝa b¾c. V× nã tiÕp tôc ho¹t ®éng ë gÇn WitchitaFalls, nh÷ng ng êi s¨n b·o ®· nh×n thÊy phÇn phÝa sau cña c¬n b·o, Bluestein ®·m« t¶ nã gièng nh mét vô næ bom nguyªn tö. H×nh 6.1. M©y t êng g¾n liÒn víi gi«ng tè d÷ déi ë gÇn Seymore, Texas PhÇn lín c¸c ®¸m m©y th êng kÐm thó vÞ h¬n nhiÒu so víi c¸c ®¸m m©y sinhxo¸y lèc. ThËt vËy, ngay c¶ nh÷ng ®¸m m©y g¾n liÒn víi thêi tiÕt d÷ tîn nhÊt ch¼ngqua còng chØ l kÕt qu¶ cña cïng nh÷ng qu¸ tr×nh g©y nªn ng ng tô v l¾ng ®äng ëtrong c¸c ®¸m m©y thêi ®Ñp. Tõ ch ¬ng 5 chóng ta ®· biÕt r»ng ng ng tô hay l¾ng®äng cã thÓ xuÊt hiÖn nhê bæ sung h¬i n íc v o kh«ng khÝ; hßa trén kh«ng khÝnãng, Èm víi kh«ng khÝ l¹nh; hoÆc h¹ thÊp nhiÖt ®é kh«ng khÝ tíi ®iÓm s ¬ng. MÆcdï hai qu¸ tr×nh ®Çu cã thÓ dÉn ®Õn h×nh th nh m©y trong nhiÒu t×nh huèng,nh ng h¹ thÊp nhiÖt ®é kh«ng khÝ l quan träng nhÊt (®Æc biÖt ®èi víi m©y g©ym a). Ch ¬ng n y sÏ b n tíi c¸c qu¸ tr×nh v ®iÒu kiÖn liªn quan tíi h×nh th nhm©y do c¸c chuyÓn ®éng th¨ng v m« t¶ nh÷ng d¹ng m©y h×nh th nh nhê nh÷ngqu¸ tr×nh n y.Nh÷ng c¬ chÕ n©ng kh«ng khÝ lªn cao Cã bèn c¬ chÕ n©ng kh«ng khÝ lªn trªn ®Ó cã thÓ ng ng tô v h×nh th nh m©y: 1) ChuyÓn ®éng th¨ng ®Þa h×nh, chuyÓn ®éng c ìng chÕ cña kh«ng khÝ ë bªntrªn barie nói. 2) ChuyÓn ®éng th¨ng do front, di chuyÓn cña mét khèi kh«ng khÝ bªn trªnkhèi kh«ng khÝ kh¸c. 3) Héi tô, chuyÓn ®éng ngang cña kh«ng khÝ tíi mét vïng t¹i c¸c mùc thÊp. http://www.ebook.edu.vn206 4) ChuyÓn ®éng th¨ng ®èi l u côc bé do ®é næi. ChuyÓn ®éng th¨ng do ®Þa h×nh Nh trªn h×nh 6.2, kh«ng khÝ thæi tíi ®åi hoÆc nói sÏ bÞ ®æi h íng ë bªn trªnbarie. Qu¸ tr×nh kh«ng khÝ di chuyÓn lªn cao dÉn ®Õn bÞ l¹nh ®i ®o¹n nhiÖt ® îc gäil chuyÓn ®éng th¨ng ®Þa h×nh (hay ...