Thời tiết và khí hậu - Phần 4 Các nhiễu động - Chương 10

Tài liệu tham khảo Giáo trình Thời tiết và khí hậu của Edward Aguado và James E. Burt, nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội do Đặng Thị Hồng Thủy và Nguyễn Lan Anh biên dịch - Thời tiết và khí hậu - Phần 4 Các nhiễu động - Chương 10 Xoáy thuận vĩ độ trung bình
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thời tiết và khí hậu - Phần 4 Các nhiễu động - Chương 10 PhÇn 4 - C¸c nhiÔu ®éng Ch ¬ng 10 xo¸y thuËn vÜ ®é trung b×nh Tr íc khi kÕt thóc n¨m 1999 non mét tuÇn, mäi ng êi ë kh¾p n¬i ®ang lóngtóng víi n¹n Y2K m¸y tÝnh, th× phÇn lín ch©u ¢u bÞ chÊn ®éng bëi mét sù kiÖn tùnhiªn kh«ng liªn quan g× tíi b íc ngoÆt cña lÞch. TrËn b·o lín nhÊt trong 50 n¨m®èi víi ch©u ¢u ®· tÊn c«ng ch©u lôc n y víi giã m¹nh tíi 190 km/h. Nã l m ngõngtrÖ c«ng viÖc cña gÇn hai triÖu gia ®×nh, ba nh m¸y ®iÖn h¹t nh©n bÞ ®ãng cöa vnhiÒu hÖ thèng giao th«ng ® êng kh«ng v ® êng bé cña n íc Ph¸p bÞ h h¹i. TåitÖ h¬n, 97 ng êi tõ kh¾p T©y ¢u bÞ chÕt v× b·o, phÇn lín do nh÷ng m¶nh vì r¬i vbay trong kh«ng khÝ. Khi ® îc hái vÒ t×nh h×nh, mét trong nh÷ng nh©n viªn thudän th nh phè, «ng David ChÐzeaud, nãi: “Tõ khi sinh ra, t«i ch a bao giê thÊy thøg× gièng nh thÕ n y. TÊt c¶ mäi n¬i ë Paris ®Òu thÕ”. Trong sè c¸c n íc ch©u ¢u, Ph¸p bÞ tÊn c«ng thËm tÖ nhÊt - c¶ vÒ ph ¬ng diÖnthiÖt h¹i ng êi v cña c¶i. NhiÒu c«ng tr×nh di tÝch næi tiÕng nhÊt cña Paris bÞ hh¹i thËm tÖ, 10 000 c©y cæ thô bÞ ®æ ë Versailles. §øc, Thôy SÜ v Anh còng chÞuthiÖt h¹i lín v nhiÒu tö n¹n. MÆc dï c¸c nh dù b¸o ch©u ¢u ®· biÕt b·o ®ang tíi gÇn tõ §¹i T©y D ¬ng vdù b¸o r»ng nã sÏ ®¹t tíi lôc ®Þa, song hä kh«ng ngê giã m¹nh nh vËy khi b·o ®æbé. Gièng nh tr êng hîp víi miÒn bê t©y cña B¾c Mü, c«ng t¸c dù b¸o thêi tiÕt ëch©u ¢u bÞ khã kh¨n bëi sù thiÕu v¾ng nh÷ng tr¹m thêi tiÕt trªn phÇn kh«ng gian®¹i d ¬ng ë phÝa t©y cña lôc ®Þa - mét thùc tÕ m ®«i khi cßn bÞ xem th êng bëic«ng chóng. Tr íc khi mét cuéc phª ph¸n b¾t ®Çu næi lªn vÒ dù b¸o thiªn gi¶m, th×mét c¬n b·o kh¸c, thËm chÝ m¹nh h¬n, ®· Ëp tíi ngay hai ng y sau ®ã, l m chÕtthªm 22 ng êi. Nh vËy l mét sù kiÖn rÊt hiÕm hoi ®· ® îc nèi tiÕp ngay bëi métsù kiÖn thø hai. Sù kÕt hîp nh÷ng sù kiÖn mét c¸ch hiÕm cã n y ®· nh¾c nhë chóngta r»ng cho dï nh÷ng ho n thiÖn c«ng nghÖ cña thÕ kû 21, chóng ta vÉn bÞ ¶nhh ëng bëi nh÷ng thãi ®áng ®¶nh cña thiªn nhiªn. Nh÷ng hÖ thèng hai b·o kÐo theo giã m¹nh cÊp b·o nhiÖt ®íi, nh ng rÊt kh¸cbiÖt víi c¸c trËn b·o nhiÖt ®íi. Kh«ng gièng nh c¸c c¬n b·o nhiÖt ®íi sinh ra trªnvïng ®¹i d ¬ng nhiÖt ®íi, c¸c xo¸y thuËn vÜ ®é trung b×nh n y khëi nguån tõ c¸c vÜ®é trung b×nh hoÆc vÜ ®é cao v liªn quan víi c¸c front thÓ hiÖn râ, ph©n c¸ch haikhèi khÝ kh¸c nhau. Ch ¬ng n y sÏ m« t¶ nh÷ng xo¸y thuËn vÜ ®é trung b×nh, ®ã lnh÷ng th nh t¹o rÊt phæ biÕn v quan träng cña thêi tiÕt ngo¹i nhiÖt ®íi. http://www.ebook.edu.vn 345Lý thuyÕt front cùc ®íi Trong nh÷ng n¨m tõ 1914 ®Õn 1918, thÕ giíi ®· tr¶i qua mét trong nh÷ng taihäa vÜ ®¹i nhÊt cña lÞch sö, ThÕ chiÕn I. Sù ph¸t minh nh÷ng vò khÝ míi nh sóngm¸y v h¬i cay ®· l m cho kÎ ®Þch kh«ng thÓ chiÕm lÜnh ® îc nh÷ng vïng ®Êt rénglín gÇn ®èi ph ¬ng cña m×nh. Tr íc ®©y, mét ®éi qu©n tÊn c«ng víi sóng tr êng vl ìi lª cã thÓ cã mét c¬ may n o ®ã chiÕn th¾ng ®èi ph ¬ng. Tuy nhiªn, ®Ó chèng l¹imét kÎ thï cè thñ trong giao th«ng h o v ® îc trang bÞ vò khÝ míi nhÊt, th× nh÷ng®éng t¸c nh vËy ho n to n kh«ng tr¸nh khái thÊt b¹i. Nh vËy, vïng chiÕn sù duytr× æn ®Þnh trong nh÷ng thêi kú d i, bëi v× kh«ng ®éi qu©n n o cã thÓ tiÕn qua ® îctrËn tuyÕn, hay front. Trong khi chiÕn tranh ®ang diÔn ra ë T©y ¢u, Vilhelm Bjerknes ®· th nh lËpViÖn ®Þa vËt lý Na Uy ë th nh phè Bergen. Cïng víi mét sè ®ång nghiÖp, * kÓ c¶Jacob, con trai cña «ng, Bjerknes ®· ph¸t triÓn mét lý thuyÕt hiÖn ®¹i vÒ sù h×nhth nh, ph¸t triÓn v tiªu t¸n c¸c xo¸y thuËn vÜ ®é trung b×nh. H·y nhí l¹i r»ng c¸cc¬n b·o n y, kh«ng ph¶i l b·o nhiÖt ®íi m còng kh«ng ph¶i l b·o cÊp hurricane,h×nh th nh däc theo mét front ë c¸c vÜ ®é trung b×nh v vÜ ®é cao. Bjerknes ®· quans¸t nh÷ng hÖ thèng h×nh th nh däc theo ® êng biªn ph©n c¸ch khèi khÝ cùc víikhèi khÝ nãng h¬n ë phÝa nam. Khi so s¸nh biªn ® êng biªn n y víi tuyÕn ph©nc¸ch c¸c ®éi qu©n ®èi ®Þch ë T©y ¢u, «ng ®· gäi m« h×nh cña m×nh l lý thuyÕt frontcùc (cßn gäi l m« h×nh xo¸y thuËn Na Uy). Lý thuyÕt n y ®· ® îc thö th¸ch víithêi gian kh¸ tèt v mÆc dï ng y nay chóng ta cã th«ng tin quan tr¾c nhiÒu h¬n rÊtnhiÒu so víi thêi Bjerknes (®Æc biÖt ®èi víi ®èi l u quyÓn tÇng trung v tÇng cao),song chóng ta vÉn ®ang m« t¶ chu kú sèng cña xo¸y thuËn theo mét c¸ch rÊt gièngnh c¸c nh khoa häc tr êng ph¸i Bergen ®· l m nh÷ng thËp niªn tr íc. C¸c xo¸y thuËn vÜ ®é trung b×nh l nh÷ng hÖ thèng lín, di chuyÓn trªn nh÷ngkho¶ng c¸ch khæng lå v th êng mang theo gi¸ng thñy - v ®«i khi thêi tiÕt cùc®oan - tíi nh÷ng khu vùc réng lín. KÐo d i mét tuÇn hoÆc h¬n v bao phñ nh÷ng béphËn réng lín cña mét lôc ®Þa, c¸c xo¸y thuËn th êng g©y nªn nh÷ng biÕn ®éng ®étngét vÒ giã, nhiÖt ®é v ®iÒu kiÖn bÇu trêi. ThËt vËy, tÊt c¶ chóng ta, nh÷ng ai ®angsèng bªn ngo i vïng nhiÖt ®íi, th êng ®· quen víi nh÷ng ¶nh h ëng cña c¸c sùkiÖn phæ biÕn ®ã.Chu kú ...