Thời tiết và khí hậu - Phần 4 Các nhiễu động - Chương 12

Tài liệu tham khảo Giáo trình Thời tiết và khí hậu của Edward Aguado và James E. Burt, nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội do Đặng Thị Hồng Thủy và Nguyễn Lan Anh biên dịch - Thời tiết và khí hậu - Phần 4 Các nhiễu động - Chương 12 Bão và xoáy thuận nhiệt đới
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thời tiết và khí hậu - Phần 4 Các nhiễu động - Chương 12 CH¦¥NG 12 B·O V XO¸Y THUËN NHIÖT §íI Kh«ng ai ®· tõng sèng ë miÒn nam Florida, khi c¬n b·o Andrew (h×nh 12.1)quÐt qua vïng n y v o th¸ng 8 n¨m 1992, cã thÓ quªn ® îc nh÷ng g× ®· tr¶inghiÖm. B·o Andrew cã kÝch th íc t ¬ng ®èi bÐ, nh ng l¹i m¹nh ®Æc biÖt, víi giãgiËt lªn tíi 280 km/h (175 dÆm mét giê) v di chuyÓn rÊt nhanh qua b¸n ®¶o. Tho¹tnh×n, trËn b·o n y cã søc t n ph¸ kh«ng lín nh nhiÒu trËn b·o kh¸c; mÆc dïAndrew cã g©y nªn lôt côc bé, song l îng m a kh«ng ®Æc biÖt lín. §iÒu n y rÊt tr¸ing îc víi nh÷ng g× m Florida ph¶i chÞu ®ùng víi trËn b·o Irene v o th¸ng 10 n¨m1999. H×nh 12.1. ¶nh vÖ tinh ®· xö lý thÓ hiÖn sù tiÕn triÓn cña b·o Andrew khi nã ®i qua Florida v v o vÞnh Mexico th¸ng 8 n¨m 1992 B·o Irene l ®iÓn h×nh cña c¸c c¬n b·o nhiÖt ®íi m¹nh, ® îc h×nh th nh v ocuèi mïa b·o: kÝch th íc lín v di chuyÓn chËm. MÆc dï nh÷ng c¬n b·o n y kh«ngcã søc giã m¹nh khñng khiÕp nh cña b·o Andrew, nh ng chóng cã thÓ mang theom a lín trong nhiÒu ng y v g©y lò lôt nÆng nÒ. Víi tr êng hîp b·o Irene, phÇnlín miÒn nam Florida nhËn ® îc l îng m a tíi 27 cm, g©y lò lôt trªn diÖn réng.Nadia Gorriz ë h¹t Miami-Dade l mét trong nhiÒu n¹n nh©n cña c¬n b·o n y.N íc lôt t¹o th nh ®Çm lÇy xung quanh nh cña chÞ ®· biÕn khu vùc n y th nh http://www.ebook.edu.vn 419mét m«i tr êng con ng êi kh«ng thÓ sèng ® îc, nh ng l¹i l n¬i ngô c ho n to ntuyÖt vêi cho r¾n v c¸. VËy nªn chÞ quyÕt ®Þnh c«ng viÖc thu dän: “Chóng t«i ®·l m ® îc ®iÒu ®ã víi b·o Andrew. ChØ cÇn vøt bá mäi thø. M khi Êy còng kh«ngnhiÒu n íc nh vËy. Cßn b©y giê th× ph¶i dän dÑp khæ së ch a tõng thÊy. Chóng t«i®· s i hÕt hai thïng Clorox II. ThÕ ®Êy”. Nh÷ng c¬n b·o nhiÖt ®íi kh«ng chØ giíi h¹n sù giËn d÷ cña m×nh ë c¸c vïngven biÓn v bªn trong ®Êt liÒn; chóng ®· tõng l thÇn trõng ph¹t ®èi víi nh÷ngng êi ®i biÓn trong nhiÒu thÕ kû. Chóng nhÊn ch×m v« sè t u biÓn v thËm chÝ cßn®ãng mét vai trß quan träng trong ThÕ chiÕn 2, khi Êy chØ mét c¬n b·o duy nhÊt(t ¬ng ® ¬ng víi mét b·o nhiÖt ®íi ë T©y Th¸i B×nh D ¬ng) ®· l m ch×m hoÆc hh¹i nÆng nÒ nhiÒu t u chiÕn cña Mü, ph¸ huû h ng tr¨m m¸y bay trªn c¸c chiÕnh¹m v giÕt chÕt h¬n 800 thuû thñ. Con sè tö vong cßn lín h¬n hÇu hÕt c¸c trËnchiÕn trªn biÓn trong cuéc chiÕn tranh n y. Trong ch ¬ng n y, ®Çu tiªn chóng t«i sÏ m« t¶ ph©n bè cña xo¸y thuËn v b·onhiÖt ®íi. Sau ®ã, sÏ tr×nh b y nh÷ng tÝnh chÊt chung, c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn vc¸c kiÓu di chuyÓn ®Æc tr ng cña b·o v kÕt thóc b»ng nh÷ng hÖ thèng theo dâi vc¶nh b¸o.B·o nhiÖt ®íi trªn Tr¸i §Êt Nh÷ng c¬n b·o nhiÖt ®íi cùc m¹nh ® îc gäi b»ng c¸c tªn kh¸c nhau tuú thuécv o n¬i chóng x¶y ra. ë trªn §¹i T©y D ¬ng v §«ng Th¸i B×nh D ¬ng, ng êi tagäi chóng l b·o nhiÖt ®íi (hurricane). Trªn c¸c vïng biÓn cùc t©y Th¸i B×nh D ¬ngchóng ® îc gäi l b·o (typhoon); cßn ë Ên §é D ¬ng, chóng ® îc gäi ®¬n gi¶n lxo¸y thuËn (cyclone). VÒ cÊu tróc, c¶ ba lo¹i b·o vÒ c¬ b¶n l nh nhau, tuy nhiªntyphoon tá ra lín h¬n v m¹nh h¬n c¸c lo¹i kh¸c. Chóng ta sÏ sö dông thuËt ng÷b·o nhiÖt ®íi (hurricane) l m mét líp chung c¸c trËn b·o, bÊt kÓ n¬i chóng x¶y ra. PhÇn lín d©n c Mü th êng liªn t ëng c¸c c¬n b·o nhiÖt ®íi víi nh÷ng c¬n b·o® îc h×nh th nh trªn §¹i T©y D ¬ng hoÆc vÞnh Mexico. ThÕ nh ng, nh÷ng phÇncßn l¹i cña thÕ giíi l¹i bÞ ¶nh h ëng nhiÒu h¬n cña c¸c trËn b·o nhiÖt ®íi (b¶ng 12.1v h×nh 12.2). §¹i T©y D ¬ng v vÞnh Mexico høng chÞu trung b×nh 5,4 c¬n b·o mçin¨m, trong khi phÇn phÝa ®«ng ë B¾c Th¸i B×nh D ¬ng ngo i kh¬i Mexico cã trungb×nh 8,9 trËn. PhÇn lín c¸c c¬n b·o ë §«ng Th¸i B×nh D ¬ng di chuyÓn vÒ phÝa t©y,®i xa ra khái nh÷ng trung t©m d©n c , cho nªn chóng Ýt ® îc c«ng chóng chó ý. Tuynhiªn, ®«i khi chóng ®· di chuyÓn lªn phÝa ®«ng b¾c v mang theo lò lôt d÷ déi vtæn thÊt vÒ ng êi cho miÒn t©y Mexico. Khu vùc cã sè l îng b·o lín nhÊt, v ît xa nh÷ng con sè võa råi l phÇn phÝat©y cña B¾c Th¸i B×nh D ¬ng. Trong mét n¨m ®Æc tr ng, gÇn 16 c¬n b·o ®æ bé lªnkhu vùc. ThËm chÝ trong mïa b·o ho¹t ®éng khiªm tèn nhÊt kho¶ng tõ n¨m 1968®Õn 1989, còng ®· cã kho¶ng 11 c¬n b·o trªn vïng biÓn n y. ë th¸i cùc kh¸c, kh«ngcã mét c¬n b·o nhiÖt ®íi n o ® îc h×nh th nh trªn §¹i T©y D ¬ng Nam b¸n cÇu,thËm chÝ ë c¸c vÜ ®é nhiÖt ®íi. Nh chóng ta sÏ thÊy sau ®©y, b·o nhiÖt ®íi phôthuéc v o thñy vùc biÓn lín víi n íc Êm, m ®iÒu kiÖn n y th× kh«ng thÊy ë thñy http://www.ebook.edu.vn420vùc Nam §¹i T©y D ¬ng t ¬ng ®èi nhá. B¶ng 12.1. Sè l îng b·o nhiÖt ®íi cùc ®¹i, cùc tiÓu v trung b×nh trong mét n¨m trªn c¸c vïng cña §¹i d ¬ng ThÕ giíi thêi kú 1968-1989 (1968-1990 ®èi víi Nam b¸n cÇu) Thñy vùc Cùc ®¹i Cùc tiÓu Trung b×nh §¹i T©y D ¬ng 12 ...