Thông báo bốn bệnh nhân sán máng và xác định loài sán máng schistosoma hematobium ở Việt Nam bằng hình thái học và sinh học phân tử

Bốn bệnh nhân nhiễm sán máng Schistosoma hematobium từ Angola về Việt Nam đều có triệu chứng đái máu, trong đó có 1 bệnh nhân bị chẩn đoán nhầm với ung thư và bị cắt bỏ bàng quang. Trứng sán thu thập từ nước tiểu 4 bệnh nhân được xác định là loài Schistosoma hematobium bằng phương pháp hình thái học và sinh học phân tử. Đây là những bệnh nhân sán máng lần đầu tiên được thông báo ở Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thông báo bốn bệnh nhân sán máng và xác định loài sán máng schistosoma hematobium ở Việt Nam bằng hình thái học và sinh học phân tửTẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌCTHÔNG BÁO BỐN BỆNH NHÂN SÁN MÁNG VÀ XÁC ĐỊNHLOÀI SÁN MÁNG Schistosoma hematobium Ở VIỆT NAM BẰNGHÌNH THÁI HỌC VÀ SINH HỌC PHÂN TỬNguyễn Văn Đề1, Lê Văn Duyệt2, Phạm Ngọc Minh1, Radsapho Boua Saykham31Trường Đại học Y Hà Nội; 2Bệnh viện Nhiệt đới quốc gia; 3Bộ Y tế LàoSán máng Schistosoma ký sinh trong tĩnh mạch cửa gây tổn thương hệ tiêu hóa, gan, lách hoặc tĩnhmạch bàng quang gây tổn thương hệ tiết niệu. Angola là vùng dịch tễ của sán máng Schistosoma hematobium gây tổn thương hệ tiết niệu trong đó có bàng quang. Bốn bệnh nhân nhiễm sán máng Schistosomahematobium từ Angola về Việt Nam đều có triệu chứng đái máu, trong đó có 1 bệnh nhân bị chẩn đoánnhầm với ung thư và bị cắt bỏ bàng quang. Trứng sán thu thập từ nước tiểu 4 bệnh nhân được xác định làloài Schistosoma hematobium bằng phương pháp hình thái học và sinh học phân tử. Đây là những bệnhnhân sán máng lần đầu tiên được thông báo ở Việt Nam.Từ khóa: Đái máu, sán máng, Schistosoma hematobiumI. ĐẶT VẤN ĐỀmạch bàng quang gây tổn thương ở bàngSán máng Schistosoma ký sinh trong tĩnhquang; S. japonicum, S. mekongi, S. intercala-mạch, chúng đẻ trứng và những trứng nàytum, S. malayensisvà S. mansoni chủ yếu kýxuyên vào ruột (đối với các loài ký sinh ở tĩnhsinh ở tĩnh mạch cửa và gây tổn thương ở hệmạch cửa) để ra ngoài môi trường theo phânthống gan - mật, lách, ruột [1; 2].hoặc chui vào bàng quang (đối với loài ký sinhở tĩnh mạch bàng quang) để theo nước tiểu rangoài. Trứng sán máng xuống nước nở ấutrùng lông rồi xâm nhập vào ốc thích hợp đểphát triển thành ấu trùng đuôi chẽ, ấu trùngBệnh sán máng lưu hành ở 78 nước trênthế giới, trong đó 52 nước có bệnh sán mánglưu hành nặng và vừa với trên 200 triệu ngườimắc bệnh và có khoảng 20.000.000 ngườichết hàng năm do bệnh sán máng. Có 61,6này xâm nhập vào người qua da khi ngườitriệu người điều trị sán máng và 258 triệutiếp xúc với nước [1].người được điều trị dự phòng sán máng nămBệnh sán máng (Schistosomiasis) đã được2014 [2]. Đặc biệt các nước có chung đườngbiết đến từ lâu qua việc phát hiện các trứngbiên giới với Việt Nam như Trung Quốc, Làosán máng đã bị vôi hóa trong xương chậu củavà Campuchia đều có bệnh sán máng lưuxác ướp người Ai Cập. Trong số 19 loài sánhành cao. Tại Trung Quốc, lưu hành sánmáng thuộc giống Schistosoma có 6 loài đượcmáng S.japonicum với 900.000 người nhiễm,xác định là gây bệnh ở người như Schisto-ở Lào lưu hành sán máng S. mekongi với tỉ lệsoma hematobium chủ yếu ký sinh trong tĩnhnhiễm ở vùng đảo Khong là 14% và ởCampuchia lưu hành sán máng S. mekongiĐịa chỉ liên hệ: Nguyễn Văn Đề, Bộ môn Ký Sinh trùng,Trường Đại học Y Hà NộiEmail: ngvdeyhn@gmail.comNgày nhận: 08/10/2018Ngày được chấp thuận: 10/12/2018150với tỉ lệ nhiễm ở Kratie là 11,2% [3 - 5].Ở Việt Nam chưa có thông báo bệnh sánmáng ở người, nhưng đã xác định có ốcTricular aperta, Oncomelania và ốc ManillgilaTCNCYH 117 (1) - 2019TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌCspp là trung gian truyền bệnh sán máng tươngcytochrome C oxidase subunit 1 (cox1) thuộctự như loài ốc ở Lào, Campuchia và Trunghệ gen ty thể.Quốc [6; 7;]. Tuy vậy, chúng ta cần đề phòngSinh học phân tử theo quy trình kỹ thuậtnhững ca bệnh ngoại lai như bốn trường hợpPCR bao gồm tách chiết DNA tổng số, chọntrong bài báo này từ Angola vào Việt Nam.mồi đặc hiệu (primer), chạy PCR theo quyCông bố này nhằm mục tiêu mô tả triệutrình, giải trình tự gen, so sánh các chuỗi genchứng chính và định danh loài sán máng S.chuẩn trong GenBank và xác định tỷ lệ tươnghaematobium để cảnh báo cho các bác sĩ lâmđồng nucleotide giữa chủng sán máng trongsàng và dịch tễ.nghiên cứu với các chủng thế giới sử dụngphần mềm ATGC 7.02 và Clustal W. Xác địnhII. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁPvị trí trong cây phả hệ của sán máng trongnghiên cứuvới các chủng sán máng khác1. Đối tượngtrong GenBank sử dụng phần mềm MEGABốn bệnh nhân làm việc từ Angola trở vềViệt Nam năm 2014 - 2015 bao gồm hai ở Hải6.1.4. Đạo đức nghiên cứuDương và hai ở Nghệ An.Các bệnh nhân đều đồng ý tham gia nghiên2. Địa điểm và thời gian nghiên cứuNghiên cứu được thực hiện tại Bộ môn Kýcứu và đảm bảo bí mật cá nhân cho họ.III. KẾT QUẢsinh trùng, thời gian tháng 6 năm 2016.3. Phương pháp1. Mô tả 4 bệnh nhân- Lập bệnh án và mô tả ca bệnh với triệuBốn bệnh nhân đều là nam giới, bệnh nhânchứng lâm sàng chính.- Xét nghiệm công thức máu và xét nghiệmnước tiểu tìm trứng sán máng theo phươngpháp ly tâm lắng cặn.- Chụp ảnh trứng sán qua kính hiển vi vàđo kích thước bằng vi mét thị kính.- Định danh loài sán bằng hình thái học vàsinh học phân tử sử dụng chỉ thị di truyền genSố thứ tựbệnh nhânĐái ra máuĐau tức hạ vịthứ nhất 30 tuổi và bệnh nhân thứ hai 49 tuổiquê ở xã Diễn Hoa, Diễn Châu, N ...