Thông tin tài chính minh bạch- Hiểu sao cho đúng?

Khi nói đến tính minh bạch trong thông tin tài chính, những người làm nghề Kế toán thường hiểu theo nghĩa Báo cáo tài chính phải được lập theo đúng các quy định, chuẩn mực về Kế toán-Tài chính. Điều này tuy đúng nhưng chưa đủ. Việc lập báo cáo tài chính theo đúng các quy định hiện hành mới chỉ bảo đảm được tính tuân thủ, nhưng chưa phát huy được vai trò của Kế toán như là một “ngôn ngữ của thế giới kinh doanh”. Trong bài viết này, tôi sẽ đề cập một khía cạnh khác của...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thông tin tài chính minh bạch- Hiểu sao cho đúng? Thông tin tài chính minh bạch- Hiểu sao cho đúng?Khi nói đến tính minh bạch trong thông tin tài chính, những người làm nghề Kếtoán thường hiểu theo nghĩa Báo cáo tài chính phải được lập theo đúng các quyđịnh, chuẩn mực về Kế toán-Tài chính. Điều này tuy đúng nhưng chưa đủ. Việclập báo cáo tài chính theo đúng các quy định hiện hành mới chỉ bảo đảm được tínhtuân thủ, nhưng chưa phát huy được vai trò của Kế toán như là một “ngôn ngữ củathế giới kinh doanh”. Trong bài viết này, tôi sẽ đề cập một khía cạnh khác của yêucầu thông tin tài chính minh bạch – tính hữu dụng của Báo cáo tài chính.Chức năng cơ bản của Báo cáo tài chính là cung cấp thông tin cho các đối tượngbên ngoài doanh nghiệp nhằm hỗ trợ các đối tượng này đưa ra các quyết định tốiưu. Các đối tượng bên ngoài thường được nhắc tới là các nhà đầu tư, các ngânhàng, khách hàng, nhà cung cấp. Trong một nền kinh tế mà nguồn vốn chủ yếuhuy động qua thị trường vốn thì vai trò của các nhà đầu tư được đặc biệt quantâm. Việc cung cấp thông tin tài chính minh bạch cho các nhà đầu tư góp phầngiảm thiểu rủi ro do “thông tin không cân xứng”. Kết quả là các nhà đầu tư sẽ sẵnsàng chấp nhận mức lợi tức kỳ vọng thấp hơn, qua đó làm giảm chi phí vốn chodoanh nghiệp. Chính vì vậy, vai trò của Kế toán trong một nền kinh tế phát triểnkhông chỉ giới hạn ở việc tuân thủ đúng các quy định hiện hành về Tài chính - Kếtoán, mà yêu cầu giờ đây đã trở nên cao hơn: cung cấp thông tin hữu ích cho nhàđầu tư. Để đáp ứng yêu cầu này, người làm Kế toán phải nắm rất vững các quyđịnh hiện hành về Kế toán-Tài chính để không chỉ tuân thủ đúng mà còn phải biếtvận dụng các quy định này một cách linh hoạt nhằm bảo đảm Báo cáo tài chínhcung cấp những thông tin hữu ích nhất cho các nhà đầu tư. Nói nôm na theo ngônngữ những người làm nghề Kế toán là phải biết “phù phép” số liệu báo cáo tàichính.Phù phép báo cáo tài chính – nhìn từ góc độ tích cựcKhi nói đến phù phép báo cáo tài chính, nhiều người thường nghĩ tới việc cácdoanh nghiệp gian lận trong báo cáo tài chính nhằm các mục đích xấu. Thực tếkhông hoàn toàn như vậy. Hiểu một cách tổng quát nhất thì “phù phép báo cáo tàichính” (Earnings management) là việc doanh nghiệp sử dụng một số kỹ thuậtnhằm thay đổi số liệu báo cáo tài chính để đạt được những mục tiêu nhất định. Cácmục tiêu này có thể là để đạt được mức lợi nhuận theo kế hoạch, để bảo đảm mộtsố hệ số tài chính như mong muốn… Bản thân việc phù phép báo cáo tài chínhkhông phải là hành vi tiêu cực. Nó chỉ mang ý nghĩa tiêu cực khi động cơ của việcphù phép là nhằm tạo ra thông tin sai lệch để đánh lừa các nhà đầu tư mà thôi.Trên thực tế có nhiều trường hợp việc can thiệp vào số liệu kế toán không nhữngkhông có hại mà còn có lợi cho người sử dụng thông tin tài chính. Ví dụ đơn giảnsau đây có thể minh hoạ cho luận điểm này.Giả định Công ty A có khả năng sinh lời bình quân dự kiến là 1.000 tỷ/năm. Đểđơn giản ta giả định Công ty A có chính sách phân phối toàn bộ lợi nhuận hàngnăm dưới dạng cổ tức, và công ty có khả năng sinh lợi trong thời gian vô hạn. Tỷlệ chiết khấu hợp lý là 10%. Như vậy giá trị hiện tại của Công ty A, tính theo môhình chiết khấu cổ tức (DDM) là 1.000/0.1 = 10.000 tỷ đồng. Giả sử trong năm2007 Công ty A đầu tư vào một dự án quan trọng mà nếu thành công thì dự kiếnlợi nhuận hằng năm sẽ tăng thêm 100 tỷ/năm vô thời hạn. Tuy nhiên, vì tập trungnhiều nguồn lực vào dự án này nên kết quả hoạt động kinh doanh trong năm 2007chỉ đạt 900 tỷ đồng, thấp hơn 100 tỷ so với năm 2006 (và cũng là mức lợi nhuậndự kiến cho năm 2007). Các nhà quản lý Công ty A hiểu rõ việc sút giảm lợinhuận này chỉ là tạm thời và Công ty sẽ đạt mức lợi nhuận 1.100 tỷ/năm từ năm2008 (1.000 tỷ thông thường + 100 tỷ từ dự án mới). Tuy nhiên, các nhà đầu tưbên ngoài thì không được biết thông tin này. Các nhà đầu tư chỉ có thông tin từBáo cáo tài chính năm 2007. Trong trường hợp này Công ty A đứng trước hai lựachọn quan trọng: (1) Không can thiệp gì cả, cứ báo cáo lợi nhuận thực tế năm2007 là 900 tỷ đồng; (2) Sử dụng một số biện pháp can thiệp để mức lợi nhuậnbáo cáo năm 2007 là 1.100 tỷ đồng. Bảng dưới đây tổng hợp ảnh hưởng của từnglựa chọn: Lựa chọn Giá trị Công ty A theo Nhận xét đánh giá của nhà đầu tưKhông phù phép, báo cáo 900/0.1 = 9.000 tỷ đồng Công ty A bị đánh giálãi 900 tỷ đồng thấp hơn giá trị thực 2.000 tỷ đồngPhù phép, báo cáo lãi 1.100/0.1 = 11.000 tỷ Công ty A được đánh giá1.100 tỷ đồng đồng đúng giá trị thực(Lưu ý: trong ví dụ này giả định nhà đầu tư dựa vào lợi nhuận báo cáo cho năm2007 và dự báo lợi nhuận các năm sau bằng đúng lợi nhuận năm 2007. Trên thựctế mức lợi nhuận dự báo của nhà đầu tư có ...