Thư pháp và hội họa Trung Quốc - Nguồn gốc và tiến trình của hội hoạ Trung Quốc

Hội họa và viết chữ (thư pháp) có nguồn gốc gần gũi nhau đến nỗi khó mà tách chúng ra được. Trong số những mảnh xương trinh bốc 貞卜 (cũng gọi là giáp cốt 甲 骨) thuộc đời Thương (khoảng 1766-1122 tcn) có một mai rùa mà trên đó ghi chép chu kỳ ngày tháng bói toán và vẽ hình một con voi lớn với một con voi nhỏ hơn nằm trong bụng voi lớn, tượng trưng cho sự cưu mang. Điều này cho thấy hội họa và viết chữ đã xuất hiện từ thời cổ xưa. Đồng thời...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thư pháp và hội họa Trung Quốc - Nguồn gốc và tiến trình của hội hoạ Trung QuốcThư pháp và hội họa Trung QuốcThư pháp và hội họa Trung Quốc Nguồn gốc và tiến trình của hội hoạ Trung Quốc Tranh Thẩm Chu (đời Minh) Hội họa và viết chữ (thư pháp) có nguồn gốc gần gũi nhau đến nỗi khómà tách chúng ra được. Trong số những mảnh xương trinh bốc 貞卜 (cũng gọi làgiáp cốt 甲 骨) thuộc đời Thương (khoảng 1766-1122 tcn) có một mai rùa mà trênđó ghi chép chu kỳ ngày tháng bói toán và vẽ hình một con voi lớn với một conThư pháp và hội họa Trung QuốcThư pháp và hội họa Trung Quốcvoi nhỏ hơn nằm trong bụng voi lớn, tượng trưng cho sự cưu mang. Điều này chothấy hội họa và viết chữ đã xuất hiện từ thời cổ xưa. Đồng thời nó cũng chứngminh mối quan hệ mật thiết từ thuở đầu của hội họa và viết chữ. Do đó rất nhiềungười đã đề ra thuyết «Thư hoạ đồng nguyên» 書畫同源 (thư pháp và hội hoạ cóchung một nguồn) trong lịch sử mỹ thuật Trung Quốc. Tranh chân dung đời Tống Tư liệu cổ nhất ghi chép về hội họa có lẽ là Thư Kinh 書經, trong đó phầnThương Thư (sách chép về đời Thương) có đề cập việc vua Vũ Đinh (tức CaoTông, 1324-1266 tcn) nằm mộng thấy Thượng Đế ban cho một vị tài đức giúpnước. Sau đó vua hạ lệnh cho thợ họa lại chân dung người mà ngài mộng thấy, rồidùng bức chân dung đó mà tìm kiếm vị hiền tài ấy. Cuối cùng vua tìm được ôngThư pháp và hội họa Trung QuốcThư pháp và hội họa Trung QuốcPhó Duyệt, cùng đàm đạo tương đắc, vua bèn phong cho ông Duyệt làm tể tướng.Thiên Duyệt Mệnh thượng của Thương Thư chép: «Mộng Đế lại dư lương bật, kỳđại dư ngôn. Nãi thẩm quyết tượng, tỉ dĩ hình bàng cầu vu thiên hạ. Duyệt trúc tiếu, lậ p tác tướng.»Phó Nham chi dã, duy Viên夢帝賚予良弼其代予言乃審厥象俾以形旁求于天下說築傅岩之野惟肖爰立作相(Ta chiêm bao thấy Thượng Đế cho ta một bậc hiền lương giúp đỡ, người ấythay ta mà phát ngôn ! Vua bèn sai vẽ đúng hình người trong mộng để tìm khắpthiên hạ. Ông Duyệt ở cánh đồng Phó Nham là người duy nhất giống hệt [tranhvẽ]. Vua bèn cất ông Duyệt làm Tể tướng.) Giai đoạn này xảy ra cách nay ít nhất3000 năm, có thể gọi là cái mốc cho hội họa Trung Quốc. Vào đời Chu (1122-211), nơi Minh Đường – nơi cử hành đại lễ của đếvương và chư hầu thời cổ đại – có treo tranh chân dung của Nghiêu, Thuấn, Kiệt,Trụ. Mỗi vua với vẻ mặt thánh thiện hoặc hung ác, tượng trưng đầy cảnh giác vềsự hưng vong của triều đại. Rõ ràng qua những bức chân dung này người xem cóthể rút ra bài học về nhân nghĩa và phép trị nước. Một bức tranh lụa được các nhà khảo cổ khai quật tại Trường Sa thuộctỉnh Hồ Nam mà họ xác định vào thời Chiến Quốc (481-221), miêu tả một nữ nhânđược rồng phượng vây quanh. Bởi bức tranh được tìm thấy trong ngôi mộ nênngười ta cho rằng nó phục vụ cho mục đích tôn giáo.Thư pháp và hội họa Trung QuốcThư pháp và hội họa Trung Quốc Tranh của Đường Dần (đời Minh) Ngoài ra còn có những bức chân dung các vị chính khách tại Kỳ Lân Các(nơi trưng bày tranh vẽ các bậc công thần nhà Hán, 206 tcn-220 cn) và 28 bứcchân dung công thần tại Vân Đài (đài cao vút tận mây) thời Hán Minh Đế (58-76)để truy niệm 28 tiên hiền. Tiếc thay các bức tranh này cũng như công trình kiếntrúc đã bị hủy hoại theo thời gian. Một số tranh chân dung đời Hán hiện trưng bàyở Viện Bảo Tàng Mỹ Thuật Boston. Hẳn chúng ta còn nhớ giai thoại về Hán Nguyên Đế (48-33) và nàngVương Chiêu Quân. Tương truyền vua có lắm cung phi đến nỗi không biết hết mặtThư pháp và hội họa Trung QuốcThư pháp và hội họa Trung Quốchọ. Vua bèn giao Mao Diên Thọ họa lại chân dung các nàng. Các cung phi mỹ nữđưa nhau hối lộ Mao để được họa thật đẹp. Chỉ có một người thì không, đó là nàngcung nữ đẹp nhất bọn tên Vương Chiêu Quân. Chỉ vì căn cứ theo tấm họa xấu xívề nàng mà sau này vua ra lệnh đem nàng ban cho một thủ lĩnh rợ Hồ. Ngay lúcnàng Vương rời khỏi cung điện để tiến cống rợ Hồ, vua trông thấy mặt nàng thìbàng hoàng hoảng hốt và tự trách mình quá sơ suất. Nhưng lệnh thi hành rồi rút lạikhông kịp nữa. Mao Diên Thọ bị trừng phạt đến chết – có lẽ vì dám để sổng mất«quốc bảo» của vua hơn là vì tội nhận hối lộ. Còn nàng Vương một ít lâu sau cũngqua đời nơi thảo nguyên vì quá xót thân tủi phận. Câu chuyện lâm li này ít ra cũngcho thấy trình độ họa chân dung thời đó cũng là khá cao. Hiện nay tại BritishMuseum có bức «Huấn luyện tài nhân» (dạy các cô gái biết ca múa để đưa vàocung) của Cố Khải Chi, đời Tấn. Đây là bức tranh về nhân vật tiêu biểu. Một sốngười cho rằng đây không phải là chân bút họ Cố, nếu sao chép được như vậycũng là quá trung thực rồi. Bức tranh này cho thấy sự thành tựu của loại tranhnhân vật vào thế kỷ IV cn. Một ngôi thạch mộ đang trưng bày tại Nelson Gallery, Kansas city, đượcxác định vào thời Lục Triều (525 cn) có chạm nổi các gương hiếu tử như TháiT ...