Thực hành dân chủ trong điều kiện một đảng duy nhất cầm quyền: Phần 1

Phần 1 của cuốn sách "Thực hành dân chủ trong điều kiện một đảng duy nhất cầm quyền" trình bày những nội dung về: dân chủ và thực hành dân chủ; thực hành dân chủ trong điều kiện một Đảng duy nhất cầm quyền, xây dựng Nhà nước pháp quyền, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế - một số vấn đề lý luận;.... Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thực hành dân chủ trong điều kiện một đảng duy nhất cầm quyền: Phần 1 Chịu trách nhiệm xuất bản: GIÁM ĐỐC - TỔNG BIÊN TẬP PGS.TS. PHẠM MINH TUẤN Chịu trách nhiệm nội dung: PHÓ GIÁM ĐỐC - PHÓ TỔNG BIÊN TẬP ThS. PHẠM THỊ THINH Biên tập nội dung: ThS. PHẠM THỊ NGỌC BÍCH ThS. NGUYỄN THỊ HẢI BÌNH NGUYỄN DIỆU LINH NGUYỄN THỊ HƯƠNG NGUYỄN VIỆT HÀ Trình bày bìa: PHẠM THUÝ LIỄU Chế bản vi tính: HOÀNG MINH TÁM Đọc sách mẫu: HƯƠNG - LINH BÍCH LIỄU Số đăng ký kế hoạch xuất bản: …-2021/CXBIPH/..-…/CTQG. Số quyết định xuất bản: …-QĐ/NXBCTQG, ngày ../../2021. Nộp lưu chiểu: tháng .. năm 2021. Mã ISBN: 978-604-57-….-... TẬP THỂ TÁC GIẢ GS. TS. PHẠM VĂN ĐỨC (Chủ biên) GS. TS. DƯƠNG PHÚ HIỆP GS. TS. NGUYỄN TRỌNG CHUẨN PGS. TS. NGUYỄN NGỌC HÀ PGS. TS. NGUYỄN TÀI ĐÔNG TS. NGUYỄN ĐÌNH HÒA TS. TRẦN TUẤN PHONG TS. NGUYỄN NGỌC TOÀN LỜI NHÀ XUẤT BẢN L ịch sử thế giới cho thấy, không nhất thiết một nền kinh tế nhiều thành phần, đa dạng hình thức sở hữu là phải đa nguyên, đa đảng và không phải cứ có thể chế chính trị đa đảng đối lập, có nhà nước tam quyền phân lập và tự do cạnh tranh chính trị là dân chủ, là bảo đảm và thực hiện được dân chủ. Bản chất của dân chủ, về cơ bản, không chỉ thể hiện ở chế độ xã hội hay ở thể chế chính trị, cũng không chỉ ở việc chúng được tổ chức và vận hành như thế nào. Vấn đề có tính quyết định là dân chủ được thực hành trong đời sống hiện thực ra sao, quyền lực nhà nước có thuộc về Nhân dân hay không, Nhân dân có được làm chủ mọi quyết định liên quan đến đời sống của chính mình theo Hiến pháp và pháp luật hay không. Bởi vậy, bản chất của một nền dân chủ lệ thuộc vào việc đảng cầm quyền đại diện cho lợi ích của ai, sử dụng quyền lực nhà nước vào những mục đích gì trên thực tế. Tính nhất nguyên chính trị được thể hiện ở việc khẳng định vai trò lãnh đạo của một đảng duy nhất cầm quyền ở Việt Nam. Từ khi ra đời đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn là đại biểu trung thành cho lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và cả dân tộc. Hơn 80 năm qua, với tư cách đảng cầm quyền, Đảng ta đã lãnh đạo toàn dân thực hiện thắng lợi cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, đưa Nhân dân lên làm chủ đất nước, xây dựng chế độ xã hội chủ nghĩa, không ngừng nâng cao vị thế và trình độ làm chủ xã hội của Nhân dân. 6 THỰC HÀNH DÂN CHỦ TRONG ĐIỀU KIỆN MỘT ĐẢNG... Mọi vấn đề từ cương lĩnh, đường lối, chiến lược, sách lược đến chủ trương, chính sách cụ thể của Đảng đều dựa trên nguyên tắc tập trung dân chủ. Đồng thời, trong quá trình xây dựng và phát triển, bên cạnh việc nâng cao năng lực, sức chiến đấu của Đảng, Đảng ta cũng đặc biệt lưu ý ngăn ngừa và khắc phục những nguy cơ (suy thoái, biến chất, chủ quan, duy ý chí, chuyên quyền) của một đảng duy nhất cầm quyền. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng ta đã chỉ rõ: “Tiếp tục phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm tất cả quyền lực thuộc về nhân dân. Dân chủ phải được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Bảo đảm để nhân dân tham gia tất cả các khâu của quá trình đưa ra những quyết định liên quan đến lợi ích, cuộc sống của nhân dân”. Nhằm cung cấp cho bạn đọc những kiến thức về vấn đề này, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách Thực hành dân chủ trong điều kiện một đảng duy nhất cầm quyền. Cuốn sách được xây dựng dựa trên đề tài cấp nhà nước đã được nghiệm thu của Viện Triết học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, do GS.TS. Phạm Văn Đức chủ biên. Nội dung cuốn sách phân tích, luận giải lý luận về dân chủ, thực hành dân chủ; kinh nghiệm thực hành dân chủ ở một số nước trên thế giới; quan điểm, phương hướng, giải pháp thực hành dân chủ trong điều kiện một đảng duy nhất cầm quyền ở Việt Nam hiện nay. Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách với bạn đọc. Tháng 10 năm 2017 NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT Chương I DÂN CHỦ VÀ THỰC HÀNH DÂN CHỦ I- MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ DÂN CHỦ 1. Quan niệm chung về dân chủ Dân chủ là một phạm trù triết học - chính trị, lần đầu tiên được nhà triết học Hy Lạp cổ đại Herodote nêu ra cách đây hơn 2.000 năm. Trong tác phẩm Lịch sử, ông đã giải thích dân chủ là quyền lực của nhân dân. Cả Herodote, sau này là Platon và Aristotle, đều sử dụng thuật ngữ dân chủ với hàm ý chỉ chính thể của nhân dân và chia sẻ luận điểm quyền lực thuộc về nhân dân vốn xuất phát từ tiếng Hy Lạp: dân (demo) và quyền lực (cratos). Dân chủ sau đó đã trở thành một phương thức tổ chức nhà nước và quản lý xã hội vào thời kỳ hưng thịnh của chế độ chiếm hữu nô lệ ở châu Âu với sự xuất hiện và ảnh hưởng lan tỏa của nền dân chủ đầu tiên của xã hội loài người - nền dân chủ Athens. Nền dân chủ ấy đã có sức sống mãnh liệt trải qua sự kìm hãm của ngàn năm trung cổ phong kiến, trỗi dậy ở thời kỳ Phục hưng và phát triển cho đến tận ngày nay. Dân chủ có lịch sử lâu dài với nhiều nội dung, tồn tại dưới nhiều hình thức và trải qua các giai đoạn tiến triển 8 THỰC HÀNH DÂN CHỦ TRONG ĐIỀU KIỆN MỘT ĐẢNG... khác nhau. Song, tựu trung theo cách hiểu hiện đại, dân chủ có ba nội dung cơ bản: Một là, theo nội dung dân chủ chính trị thì “dân chủ là một phạm trù thuộc riêng lĩnh vực chính trị”1; còn “chế độ dân chủ là một hình thức nhà nước, một trong những hình thái của nhà nước”2. Đây là nội dung cốt lõi nhất và cũng là nội dung quan trọng nhất. Vì vậy, trong một thời gian dài, không ít người theo quan điểm giáo điều coi đây gần như là nội dung duy nhất của phạm trù dân chủ. Hai là, dân chủ là một hình thức của các tổ chức phi nhà nước, như các tổ chức chính trị - xã hội trong c ...