Thực tiễn cấp bách về đa dạng sinh học và bảo tồn thiên nhiên: Phần 2

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 của tài liệu Thực tiễn cấp bách về đa dạng sinh học và bảo tồn thiên nhiên sẽ tiếp tục cung cấp cho người đọc các kiến thức: Sự mất đa dạng sinh học, giá trị của đa dạng sinh học, tài nguyên sinh quyển, bảo tồn đa dạng sinh học,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thực tiễn cấp bách về đa dạng sinh học và bảo tồn thiên nhiên: Phần 2ChưítniỊ 4 • S ự m a t đa dang sinh học Chương 4 S ự■ M Ấ T Đ A D Ạ• N G S I N H H Ọ• C S ự l.ổn tạ i c ủ a các loài h iệ n n a y đ a n g ỏ các mức độ k h á c n h a n . T ù y th u ộ c .vào nguv cơ s u y th ó a i, h a y m ấ t m á t m à c h ia r;» cat m ứ c độ k h á c n h a u . Tô chức Q uốc tê vế Báo tồn t h i ê n n h iõ n và T à i n g u y ê n th iê n n h iê n (IU C N ) dà để x u ấ t các c ấ p đ á n h giá ỏ các m ứ c độ suy th ó a i v à đã dược sử d ụ n g t r o n g s á c h Dỏ V iệt N a m n h ư sau: 1. D Á N H G I Á C H Í N H D ang nguv cấp ( đ a n g bị đ e d ọ a tu y ệ t ch ủng) - E n d a n g e r e d (E ) Là n h ữ n g ta x o n d a n g bị đe dọa t u y ệ t c h ủ n g v à k h ô n g c h ắ c cO t h ể tồ n tạ i n ê u các n h â n tô đe dọa v ẫ n tiếp diễn. Gồm n h ú n g t a x ô n có sô lượng g iả m đến m ức báo đ ộ n g hoặc đ iể u k iệ n sống c ủ a c h ú n g bị su y th ó a i m ạ n h m ẽ đ ế n mức có t h ể bị tuyệt chủng. Sẽ nguy câp (có t h ể bị đe dọa tu y ệ t ch ủ n g ) - V u l n e r a b l e (V) Là n h ữ n g ta x o n sắp bị đe dọa t u y ệ t c h ủ n g (tro n g tư ơ n g lai gán) n ế u các n h â n tố đe dọa cứ tiếp diễn. G ồm n h ữ n g ta x o n m à p h ầ n lớn hoặc t ấ t cả các q u ầ n t h ể c ủ a nó đ ã bị p h á hoại m ạ n h m ẽ h oặc do n h ữ n g b iế n đ ộ n g k h á c c ủ a môi trư ờ n g sống. 120 Đ a d ạ n g sin h học và Bảo tồn thiên nhiên - Lê Trọng Cúc C ũ n g g ồm n h ữ n g ta x o n t u y s ố lượng còn k h á n h ư n g vì c h ú n g có g iá t r ị k i n h t ế lớn. n ê n việc tìm bắt, k h a i t h á c được tiến h à n h t h ư ờ n g x u y ê n ở mọi nơi, dễ đ ư a tới bị đe dọa. H i ế m ( c ó t h ể s ẽ b ị n g u y c ấ p ) - R a r e (R) G ồ m n h ữ n g ta x o n có p h â n b ố h ẹp ( n h ấ t là c ủ a n h ữ n g chi tượng (ỉang hoặc sẽ bị đe dọa, nhưng sự tồn tại lâu dài của chúng là mong đ ơ n loài), sô lư ợ ng ít, t u y h i ệ n tại chư a p h ả i là đối m anh. 2. C Á C C Ấ P Đ Á N H G IÁ K H Á C BỊ đ e d ọ a - T h r e a t e n e d (T): Là n h ữ n g ta x o n th u ộ c m ột t r o n g các c ấ p t r ê n , n h ư n g c h ư a đ ủ tư liệu để xếp c h ú n g vào c ấ p c ụ t h ể nào. B iế t k h ô n g c h í n h xác - In s u ffic ie n tly (K): L à n h ữ n g ta x o n n g h i ngờ v à k h ô n g b i ế t c h ắ c c h ắ n c h ú n g th uộc loại n à o tr o n g c ác c ấ p t r ê n vì t h i ế u t h ô n g tin . Các loài n ê u t r o n g cấ p n à y dể h y v ọ n g chờ các tá c g iả xác đ ị n h mức cụ t h ể c ủ a c h ú n g . 3. S ự T H A Y Đ Ổ I Đ A D Ạ N G S IN H HỌC THEO THỜI G IA N S ự t h a y đổi đ a d ạ n g s i n h học trước h ế t l à do các q u á t r ì n h b i ế n đ ộ n g đ ịa c h ấ t , c ũ n g n h ư các t h a y đổi đ iể u k iệ n k h í h ậ u t o à n c ầ u , v à các đ iề u k i ệ n t ự n h iê n khác; hoặc tác đ ộ n g tr ự c ti ế p l à m h ủ y d i ệ t h à n g l o ạ t các loài, h oặc là m t h a y đổi đ iế u k i ệ n s i n h t h á i nơi ở, n h ư t h a y đổi đ iể u kiện đ ấ t đai, c h ế c!ộ nước, V. V., c ũ n g l à m t h a y đổi đa d ạ n g s i n h học. H iệ n nay, các m ẫ u h ó a t h ạ c h có được c ũ n g ch ư a k h ă n g đ ịn h được m ộ t cách đ ầ y d ủ ở các ký n g u y ê n tr ư ớ c đ â v t r ê n bề m ặ t T r á i (lất có b a o Chương 4 * S ự m ấ t đa dạ n g sinh học 121 n h i ê u loài, có b ao n h iê u kiểu hệ s i n h th á i, b a o n h i ê u loài đ ã m ấ t (ỉi, bao n h i ê u kiể u hệ s in h t h á i d ầ bị h ủ y diệt. D ựa t r ê n các m ầ u hỏa t h ạ c h có dược, người t a ch o r à n g s ự s ô n g x u ấ t h iệ n t r ẽ n Trối đ ấ t vào cuối tiền ca m b ri v à đ ầ u ca m b ri. Sự đa d ạ n g c ủ a các s in h v ậ t d a b ào t ă n g lê n m ộ t cách c h ậ m c h ạ p bởi các s in h v ật n h ỏ và đơn giá n s a u g ầ n 3 tỷ n ă m . Người t a c h ư a bjêt một cạch c h ắ c c h á n sự đ a cỉạng hó a c ủ a các s i n h v ậ t bậc cao vào thòi đ iể m nào. N h ư n g th e o các d ẫ n liệu về hó a t h ạ c h cho thííy, p h ầ n lớn các n g à n h (p h y ta ) được b ắ t đ ầ u t r o n g giai đ o ạ n n à y và sô lượng loài t ă n g lên m ạ n h mẽ. Sô lư ợ ng các loài va các họ n g à y c à n g t ả n g lên vào g iữ a C a m b i v à P le ito x e n . N h ư n g sau đó. các loài bị h ủ y d iệ t m ạ n h mẽ. D ự a t r ê n các m ẩ u hóa th ạ c h người ta ước t í n h tr o n g s u ố t th ò i kỳ P h an ero zoic (bao gồm Paleozoic, Mesozoic và C enozoic) tốc độ h ủ y d i ệ t ước t í n h là 9% t r ê n triệ u n ă m , h a v k h o ả n g 5 n á m lại có m ộ t loài bị m â t (Raup. 1978). V ào Pleitocence, b ă n g h à đ ã ả n h h ư ơ n g m ạ n h m ẽ điểu k iệ n k h í h ậ u c ủ a T r á i đ ấ t v à s i n h q u y ể n . N h i ề u n h à địa c h ấ t và địa s in h học k h ẳ n g đ ị n h r ằ n g , r ừ n g m ư a n h i ệ t đctì của n am Mỹ và c h â u P h i đà c h u y ể n t h à n h các s.avan k h ô trOhg s u ỏ t thòi kỳ tiền b ă n g hà. R ừ n g m ư a n h iệ t đới bị t h u n h ỏ lại. Về lý th u y ế t, vì r ừ n g m ư a n h i ệ t đới bị t h u n h ỏ là m cho sô lưỢhg loài giảm di m ã n h liệt. Người ta ước tín h , sự s u y g iả m các loài h iệ n nav do nơi sô ng bị h ủ y hoại có t h ể so s á n h được với s ự suy giảm cấc loài do sự h ủ y hoại nơi sô n g lúc bấy giờ. 4. S ự T H A Y Đ Ổ I Đ A D Ạ N G S I N H H Ọ C T H E O K H Ô N G GIAN N h ìn c h u n g , tr o n g đ iề u kiện Lự n h iê n , đa d ạ n g loài cao ở n h ữ n g v ù n g có diề u k iệ n k h í h ậ u ấ m á p và g iả m d a n (i n h ữ n g 122 Đa dạng sinh học và Bảo tổn thiên nhiên - Lê T rọng C úc nơi có đ iể u k iệ n l ạ n h hơn th e o cao độ và vĩ độ. T r ê n đ ấ t hển. đ a d ạ n g s in h học th ư ờ n g g ià u ở n h ữ n g nơi m ưa n h i ề u và nghẻo ở n h ữ n g nơi k h ô h ạ n . G ià u n h ấ t v ẫ n là v ù n g r ừ n g ẩ m nrúệt. đới. T u y n h iê n , người ta v ẫ n c h ư a b iế t được m ộ t cách đ ầ \ đ ủ về d a d ạ n g s in h học ở t ấ t cả các h ệ s i n h th á i t r ê n bề m ặ t T rá i đ ất. N g u y ê n n h â n đối với dao đ ộ n g địa lý rộ n g lón ở đ a d ạ n ỵ loài, và cá b iệ t đối với sự đ a d ạ n g r ấ t cao ở v ù n g r ừ n g ...