Thực trạng sử dụng thí nghiệm nhằm phát triển năng lực cho học sinh trong dạy học hóa học ở trường trung học phổ thông

Bài viết Thực trạng sử dụng thí nghiệm nhằm phát triển năng lực cho học sinh trong dạy học hóa học ở trường trung học phổ thông giới thiệu kết quả khảo sát thực trạng sử dụng thí nghiệm hóa học và định hướng các biện pháp sử dụng thí nghiệm hóa học nhằm phát triển năng lực cho học sinh đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thực trạng sử dụng thí nghiệm nhằm phát triển năng lực cho học sinh trong dạy học hóa học ở trường trung học phổ thông Tạp chí Khoa học Đại học Huế: Khoa học Xã hội và Nhân văn ISSN 2588-1213 Tập 130, Số 6E, 2021, Tr. 217–228; DOI: 10.26459/hueunijssh.v130i6E.6340 THỰC TRẠNG SỬ DỤNG THÍ NGHIỆM NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Đặng Thị Thuận An1 * Nguyễn Thị Phương Linh1, Lê Trọng Dũng2 1 Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế, 34 Lê Lợi, tp. Huế 2 Trường THPT Krông bông- Đắk Lắk * Tác giả liên hệ: Đặng Thị Thuận An < dtthuanan@hueuni.edu.vn > (Ngày nhận bài: 20-5-2021; Ngày chấp nhận đăng: 9-8-2021) Tóm tắt. Thí nghiệm giữ vai trò quan trọng trong dạy học môn Hóa học ở trường Trung học Phổ thông. Chương trình giáo dục phổ thông môn Hóa học 2018 đề cao tính thực tiễn, giúp học sinh có kĩ năng thực hành thí nghiệm, kĩ năng vận dụng kiến thức hoá học. Vì vậy, việc tìm hiểu thực trạng sử dụng thí nghiệm hóa học là hết sức cần thiết. Kết quả khảo sát là cơ sở khoa học để xác định các biện pháp phù hợp nhằm phát triển năng lực cho học sinh trong quá trình dạy và học môn Hóa học. Bài viết giới thiệu kết quả khảo sát thực trạng sử dụng thí nghiệm hóa học và định hướng các biện pháp sử dụng thí nghiệm hóa học nhằm phát triển năng lực cho học sinh đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông 2018. Từ khóa: hóa học, năng lực, thí nghiệm hóa học, Trung học Phổ thông. REALITY OF USING CHEMISTRY EXPERIMENTS TO DEVELOP STUDENTS' COMPETENCY IN TEACHING CHEMISTRY IN HIGH SCHOOL Dang Thi Thuan An*, Nguyen Thi Phương Linh1, Le Trong Dung2 1 College of Education, Hue University, 34 Le Loi, Hue, Vietnam 2 Krong bong High school – Daklak, Vietnam * Correspondence to Dang Thi Thuan An < dtthuanan@hueuni.edu.vn > (Received: May 20, 2021; Accepted: August 09, 2021) Abstract: Experiments holds an important part in teaching chemistry in high school. 2018 General Education chemistry curriculum highlights practicality, helping students conduct experiments and apply Đặng Thị Thuận An và cs Tập 130, Số 6E, 2021 chemistry knowledge. Thus, investigation on usage of chemistry experiments is extremely vital. The survey result is scientifically basic to determine solution accordingly to develop qualification in teaching and studying chemistry. This writing introduces survey result in experiment application and orienting measures to use chemical experiments to develop students' competency, meeting the requirements of the general education curriculum 2018. Keywords: chemistry, competency, chemistry experiments, high school. 1. Mở đầu Hóa học là môn khoa học có sự kết hợp chặt chẽ giữa lí thuyết và thực nghiệm với đặc điểm nổi bật là coi trọng thực hành thí nghiệm (TN). Trong quá trình dạy học hóa học, TN giữ vai trò đặc biệt quan trọng và là một bộ phận không thể tách rời. Trong xu hướng đổi mới giáo dục hiện nay, khi yêu cầu tăng cường phát triển năng lực (NL) hóa học, khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế cho học sinh (HS), chuyển từ lối học nặng về tiếp thu kiến thức sang vận dụng kiến thức thì TN lại càng quan trọng. TN vừa là nền tảng của việc dạy học, giúp HS tiếp thu kiến thức chính xác và vững chắc, vừa là cầu nối giữa lý thuyết và thực tiễn, tạo hứng thú học tập cho HS, giúp HS yêu thích bộ môn Hóa học. Chương trình giáo dục phổ thông môn Hóa học 2018 đã kế thừa và phát huy ưu điểm của chương trình hiện hành, đề cao tính thực tiễn; giúp HS có kĩ năng thực hành TN, kĩ năng vận dụng kiến thức hoá học vào việc tìm hiểu và giải quyết một số vấn đề của thực tiễn, đáp ứng được yêu cầu của cuộc sống [1]. Cùng với sự phát triển của khoa học và kĩ thuật, các phương tiện dạy học hiện đại như: TN mô phỏng, phần mềm hóa học, phim TN được sử dụng ngày càng rộng rãi trong quá trình dạy học và đã thay thế một phần TN hóa học. Mặc dù vậy, TN hóa học vẫn là phương tiện trực quan (PTTQ) giữ vai trò chính để hình thành kiến thức và phát triển NL cho HS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Không một phim, ảnh nào có thể cho phép HS nhận biết được mùi, vị, phản ánh màu sắc, âm thanh chính xác như các TN hóa học thật. Chính vì vậy, trong dạy học hóa học ở trường Trung học Phổ thông (THPT), TN luôn là một PTTQ không thể thiếu ở bất kỳ khâu nào của quá trình dạy học. Môn Hoá học hình thành, phát triển ở HS NL hoá học [1]. Nội dung cụ thể và yêu cầu cần đạt được sắp xếp theo một cấu trúc logic, nhiều chủ đề, nội dung đã có sự thay đổi so với chương trình hiện hành. Vì vậy, cần có hệ thống TN hóa học giúp HS có nhiều cơ hội tương tác và suy ngẫm khám phá kiến thức thông qua TN biểu diễn, TN nghiên cứu và thực hành. Ngoài ra, các TN mang tính chất trải nghiệm cũng rất cần cho HS trong giai đoạn mới. Tuy nhiên, việc sử dụng TN trong việc dạy học môn Hóa học ở nhiều trường phổ thông hiện nay vẫn chưa được chú trọng đúng mức, chỉ mang tính hình thức, đối phó. Bên cạnh đó điều kiện về cơ sở vật chất - kĩ thuật, trang thiết bị, hóa chất… chưa được đáp ứng đầy đủ, chưa đảm bảo chất lượng 218 Jos.hueuni.edu.vn Tập 130, Số 6E, 2021 để thực hiện đúng yêu cầu dạy học thực nghiệm của bộ môn. Chính vì thế, việc nghiên cứu thực trạng sử dụng TN hóa học trong dạy học môn Hóa học là điều cần thiết, góp phần tìm ra ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân, từ đó đề xuất giải pháp khắc phục ...