Thương hàn - Bệnh lây qua ăn uống

Trong điều kiện thời tiết mưa lũ, các bệnh truyền nhiễm đường tiêu hóa rất dễ bùng phát. Một trong những bệnh lý nguy hiểm đó là bệnh thương hàn. Việc phát hiện bệnh sớm sẽ làm giảm các biến chứng, tỉ lệ tử vong mà còn góp phần hữu hiệu nhằm ngăn chặn việc phát sinh và lan tràn của các dòng vi khuẩn kháng kháng sinh. Bệnh chủ yếu lây qua đường ăn uốngViêm dạ dày - ruột do phóthương hàn.Thủ phạm gây ra bệnh thương hàn chính là vikhuẩn salmonella typhi. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thương hàn - Bệnh lây qua ăn uống Thương hàn - Bệnh lây qua ăn uốngTrong điều kiện thời tiết mưa lũ, các bệnh truyềnnhiễm đường tiêu hóa rất dễ bùng phát. Một trongnhững bệnh lý nguy hiểm đó là bệnh thương hàn.Việc phát hiện bệnh sớm sẽ làm giảm các biếnchứng, tỉ lệ tử vong mà còn góp phần hữu hiệunhằm ngăn chặn việc phát sinh và lan tràn củacác dòng vi khuẩn kháng kháng sinh.Bệnh chủ yếu lây qua đường ăn uốngViêm dạ dày - ruột do phóthương hàn. Thủ phạm gây ra bệnh thương hàn chính là vikhuẩn salmonella typhi. Salmonelleae thuộc họEnterobacteriaceae với chỉ một dòng duy nhất làSalmonella và được lấy từ tên nhà khoa học ngườiMỹ, D.E. Salmon. Đây là trực khuẩn gram âm (-), hiếukhí tùy nghi di động. Salmonella có ba loại khángnguyên bề mặt (kháng nguyên thân O, kháng nguyênlông H và kháng nguyên độc).Salmonella xâm nhập vào cơ thể qua đường miệngvà hầu hết là do ăn phải thức ăn bị nhiễm như thựcphẩm, sữa, nước uống... Sau khi xuyên qua hàng ràoacid dạ dày, vi khuẩn di động về phía ruột non và sinhsản ở đó, tiếp tục chui qua màng nhày vào thành ruộtvà đi vào máu. Vi khuẩn sẽ được chuyên chở bởinhững tế bào bạch cầu ở gan, lách và tủy xương. Khiđó vi khuẩn sẽ sinh sôi nảy nở trong tế bào củanhững cơ quan này và quay lại dòng máu. Vi khuẩnxâm nhập vào túi mật, hệ thống ống mật và môlimpho trong ruột. Tại đây, chúng sinh sôi nảy nở vớisố lượng lớn. Khi vi khuẩn vào trong ruột, nó có thểđược chẩn đoán bằng cách lấy phân đem đến phòngxét nghiệm để cấy. Một xét nghiệm khác là xétnghiệm Widal giúp phát hiện và lượng giá kháng thểcủa vi khuẩn thương hàn trong máu và trong nướctiểu.Bệnh thương hàn là do lây truyền qua đường ănuống bởi nước hay thức ăn bị nhiễm. Bệnh nhân bịbệnh cấp tính có thể lây ra môi trường nước xungquanh qua phân, ở giai đoạn cấp các chất thải (phân)có chứa nồng độ vi khuẩn rất cao.Chỉ có 3-5% trở thành người mang trùng sau giaiđoạn bệnh cấp. Một số bệnh nhân bị bệnh nhẹ, có thểhọ không nhận biết được. Những người này về lâudài có thể trở thành người lành mang trùng. Vi khuẩnthương hàn sinh sôi trong túi mật, ống mật hay tronggan và đi vào trong ruột, chúng có thể sống sót vàituần trong nước hay chất thải khô. Những ngườimang trùng mạn tính này thường không có triệuchứng và là nguồn lây bệnh sốt thương hàn trongnhiều năm.Biểu hiện của bệnh thương hànKhi vi khuẩn Salmonellae typhi xâm nhập vào cơ thểsẽ gây ra triệu chứng sốt cao, đau đầu, mệt mỏi, chánăn, nhịp tim chậm (dấu hiệu mạch nhiệt phân ly),khoảng 25% có nốt hồng ban trên cơ thể. Người bệnhđau bụng, nôn, táo bón hoặc tiêu chảy, phân đenhoặc có máu. Bụng trướng, gan to, lách hơi to, códấu hiệu óc ách hố chậu phải. Nếu không được chẩnđoán và điều trị kịp thời sẽ gây ra những biến chứngnguy hiểm như chảy máu ruột, thủng ruột do các vếtviêm loét ở hạch Payer hoặc bị rối loạn chức năngnão và dễ gây ra tử vong.Bệnh phó thương hàn (paratyphoid fever) cũng cóhình ảnh lâm sàng tương tự như bệnh thương hànnhưng nhẹ hơn và tỷ lệ tử vong thấp hơn nhiều.Trường hợp bị nhiễm khuẩn thương hàn không cóbiểu hiện toàn thân mà chỉ có biểu hiện viêm dạ dày -ruột do vi khuẩn Salmonella typhimurium hoặcSalmonella enteritidis từ động vật nhiễm vào thựcphẩm thì gọi là bệnh nhiễm khuẩn thức ăn do vikhuẩn Salmonella hoặc bệnh Salmonella.Tất cả mọi người đều có thể bị cảm nhiễm bởi vikhuẩn gây bệnh thương hàn. Thời kỳ ủ bệnh phụthuộc vào số lượng vi khuẩn xây nhập, có thể từ vàingày tới vài tháng, nhưng thông thường từ 1-3 tuần.Đối với vi khuẩn phó thương hàn gây bệnh viêm dạdày- ruột thì thời gian ủ bệnh từ 1-10 ngày.Điều trị và phòng bệnh như thế nào?Bệnh thương hàn được điều trị bằng kháng sinhnhằm tiêu diệt vi khuẩn Salmonella. Trước khi sửdụng kháng sinh, tỷ lệ tử vong của bệnh là 10%. Tửvong xảy ra là do vi khuẩn thương hàn gây viêm phổi,xuất huyết tiêu hóa (chảy máu đường ruột) hay thủngruột. Lựa chọn kháng sinh điều trị thương hàn phải lànhững thuốc kháng sinh đặc hiệu với Salmonella nhưceftriaxon, ciprofroxaxin, pefloxaxin... các thuốc nàycó tính chất khuếch tán đến nhiều cơ quan trong cơthể. Bên cạnh điều trị kháng sinh phải chú ý đến cânbằng điện giải, chế độ dinh dưỡng hợp lý (nhữngtrường hợp nhịn ăn khi có xuất huyết tiêu hóa nặnghoặc nghi ngờ thủng ruột), điều trị triệu chứng và cácbiến chứng kèm theo.Để phòng bệnh hữu hiệu cần kiểm tra nghiêm ngặtcác quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, nguồnnước sinh hoạt, chất thải của người và gia súc. Cáchly bệnh nhân mắc bệnh thương hàn khi hết triệuchứng lâm sàng và kết quả phân lập vi khuẩn 3 lầncách nhau 24-48 giờ âm tính.Trong vùng có nhiều người mắc bệnh hoặc vùng bị lũlụt, ô nhiễm môi trường nặng cần được sát khuẩnbằng dung dịch Cloramin B, vôi bột. Ở những nơibệnh thương hàn thường xuyên xảy ra nên tiêmphòng bằng vaccin, tùy từng hiệu lực của từng loạivaccin có thể tiêm nhắc lại sau 2-5 năm. ...