Tiếng vĩ cầm làng Then

Người ta cứ nghĩ vĩ cầm chỉ dành cho những con nhà giầu nếu không thì cũng phải con nhà “nòi”- văn nghệ sĩ nói đúng hơn nó là một môn nghệ thuật “quý tộc” nhưng mọi cách nghĩ trước kia về vĩ cầm đã tan biến... Chúng tôi về Làng Then, Thái Đào, Lạng Giang, Bắc Giang vào một ngày thu đẹp trời, dường như mùa thu đẹp hơn, trong hơn và cũng rõ nét hơn ở mảnh đất bán sơn địa này. Đi qua men theo những con đường mòn ven chân đồi, thấp thoáng một vài nóc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tiếng vĩ cầm làng Then Tiếng vĩ cầm làng ThenNgười ta cứ nghĩ vĩ cầm chỉ dành cho những con nhà giầu nếu không thì cũng phảicon nhà “nòi”- văn nghệ sĩ nói đúng hơn nó là một môn nghệ thuật “quý tộc”nhưng mọi cách nghĩ trước kia về vĩ cầm đã tan biến...Chúng tôi về Làng Then, Thái Đào, Lạng Giang, Bắc Giang vào một ngày thu đẹptrời, dường như mùa thu đẹp hơn, trong hơn và cũng rõ nét hơn ở mảnh đất bánsơn địa này. Đi qua men theo những con đường mòn ven chân đồi, thấp thoángmột vài nóc nhà, qua những vườn vải, na xanh tốt, đang ngập ngừng hỏi thămđường thì từ ngôi nhỏ bé, giản dị nép sau vườn cây xanh tốt vang lên bản hợpxướng Cachusa quen thuộc. Quả thực để đến và gặp được những tay chơi vĩ cầmtài ba ở làng Then này không dễ nhưng bù lại bạn sẽ có một cảm nhận mới về cuộcsống. Vĩ cầm sinh ra để dành cho tất cả mọi người, từ anh trí thức tài ba đến bácnông dân quanh năm lam lũ.Người ta cứ nghĩ vĩ cầm chỉ dành cho những con nhà giầu nếu không thì cũng phảicon nhà “nòi”- văn nghệ sĩ nói đúng hơn nó là một môn nghệ thuật “quý tộc”nhưng mọi cách nghĩ trước kia về vĩ cầm đã tan biến trong tôi khi nhận ra ông cụchăn bò lúc nãy mình hỏi đường chính là một trong những tay violon lão luyện củalàng Then.Nhiều thế hệ - một đam mê. Ảnh: Thanh BạchNgôi làng Then nhỏ bé nằm nghé mình bên dòng sông Thương hiền hoà thơ mộng,nơi cư trú của hơn 200 gia đình. Ngôi làng này cũng giống như bất kỳ làng quêBắc Giang nào mà chúng tôi đi qua nhưng chỉ có một cái khác là cả làng có tớihơn 100 người biết chơi violon. Già có, trẻ có, ngày ngày họ vẫn tay cày, tay cuốc,gắn bó với ruộng đồng, nhiều người trong số họ còn là những cá nhân tiên tiến, đitiên phong trong phong trào phủ xanh đất trống, đồi trọc. Mọi vất vả của công việcđồng áng không làm cho họ vơi đi niềm đam mê âm nhạc mà ngược lại từ tronglao động sản xuất tiếng đàn của họ réo rắt, da diết hơn.Ông Nguyễn Hữu Đưa một trong những tay chơi violon tài ba thuộc thế hệ đầutiên của làng Then. Ông không khỏi bồi hồi xúc động kể cho chúng tôi về nhữngngày đầu của đội vĩ cầm: Vào những năm 1955, làng Then khi đó còn nghèo vàthưa thớt hơn bây giờ nhiều nhưng phong trào văn nghệ thì lại rất sôi nổi. Hơn 10chàng trai yêu văn nghệ của làng tập hợp nhau lại, mời một ông thầy có tiếng, giỏivĩ cầm nhất tỉnh Bắc Giang về dạy hơn 1 năm. Sau nhiều năm tập luyện bền bỉ,năm 1962 đội vĩ cầm làng Then vinh dự đại diện cho toàn tỉnh Bắc Thái cũ đi biểudiễn ở TW và được đài TNVN thu thanh, phát sóng. Đến năm 1973, ông Đưa cùngmột số anh em ở đoàn văn nghệ Bắc Thái vào tận Quảng Trị, đi khắp các chiếntrường ác liệt như Khe Xanh, đường 9 Nam Lào, Hải Lăng để biểu diễn, phục vụanh em chiến sỹ. Rồi đến năm 1976 Đại hội Đảng lần thứ IV diễn ra long trọng tạiquảng trường Ba Đình, Hà Nội 14 chàng trai tài hoa làng Then đã về dự và biểudiễn violon phục vụ đại hội. Và còn biết bao dấu ấn khác nữa mà ông Đưa kể chotôi nghe trong hành trình 50 năm của tiếng vĩ cầm làng Then.Gia đình bác Đưa có tất thảy hơn 10 người con, cháu chơi vĩ cầm nên mỗi khiđồng áng rảnh rỗi là cả đại gia đình lại quây quần bên nhau “thi tài”. Những chiếcvĩ cầm cũ kỹ, được lau chùi cất cẩn thận, đặt trong những chiếc hộp và mỗi lầnchơi xong bác Đưa lại treo vào một nơi trang trọng nhất trong nhà. Các con cháubác cũng có thói quen như vậy. Không chỉ dạy con cháu trong nhà, hơn 30 nămqua bác Đưa đã dạy miễn phí cho hơn 30 cháu trong làng. Cũng nhờ những lớp giasư miễn phí như vậy của mà đội vĩ cầm làng Then cứ tăng dần lên theo năm tháng.Có rất nhiều những con người đã thành danh từ các lớp âm nhạc miễn phí. EmNguyễn Thị Huệ theo học vĩ cầm của bác Đưa từ khi còn nhỏ nhờ đó mà em đã thiđỗ vào nhạc viện Hà Nội. Hay anh Nguyễn Công Trường nay đang là giảng viêncủa trường mẫu giáo TW cũng thành danh từ đội vĩ cầm của làng.Những chàng trai làng Then thủa nào giờ tóc đã pha sương, các anh đã lên chứcông, chức cụ nhưng niềm say mê với vĩ cầm thì vẫn như thủa nào. Không chỉ cóbác Đưa mà các bác Hà Văn Viễn, Giáp Văn Lơ, Nguyễn Hữu Thái, Nguyễn CôngBiền... tuổi cao vẫn hết lòng với phong trào vĩ cầm của địa phương.Chiếc vĩ cầm như một người bạn tri âm, tri kỷ của của các thế hệ làng Then, giờnhiều gia đình đã khá giả hơn họ có thể sắm cho mình những chiếc vĩ cầm đẹphơn, sang trọng hơn nhưng đối với gia đình bác Đưa và nhiều gia đình khác thìnhững chiếc vĩ cầm mua từ năm 72 thế kỷ trước của xưởng nhạc cụ TW với giá“một tạ thóc” thì vẫn là những chiếc vĩ cầm tốt, cho âm thanh chuẩn. Các con giờđến cháu bác lại tiếp tục chơi những bản Podole, Cachusa đến những bản ca khúccách mạng như Du kích sông Thao, trên chiếc vĩ cầm đã có từ mấy chục năm ấy.Một sức mạnh vô hình, tiềm ẩn trong cây đàn chính là niềm tin, động lực để hai côcháu gái Nguyễn Thị Hường, Nguyễn thị Thuý say mê luyện tập, mong muốn mộtngày nào đó có thể thi đỗ vào hệ đại học của nhạc viện Hà Nội, có điều kiện họchỏi thêm và đưa đội vĩ cầm làng Then rời sâ ...