Tiêu đề đề mục trong công tác biên mục

Nguồn tài nguyên của thư viện hoặc trung tâm thông tin rất đa dạng các loại hình như sách, báo – tạp chí, bản đồ, luận án, đề tài nghiên cứu khoa học, tài liệu điện tử,…Biên mục là một bộ phận của quá trình kiểm soát thư mục, là toàn bộ các quá trình có liên quan đến tổ chức các công cụ thư mục nói chung và mục lục nói riêng. Chính vì tầm quan trọng của công tác biên mục nên từ trước đến nay, khâu công việc này luôn được chú trọng. Trong bối cảnh hiện...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tiêu đề đề mục trong công tác biên mục Tieâu Ñeà Ñeà Muïc Trong Coâng Taùc Bieân Muïc Vaø Heä Thoáng LCSH** Laâm Vónh Theá Librarian Emeritus Ñaïi Hoïc Saskatchewan CANADA Tieán Trình Chuaån Hoùa Nghieäp Vuï Thö Vieän Taïi Vieät Nam Ngöôøi vieát baøi vieát naày vaø moät soá thaønh vieân khaùc cuûa Hoäi LEAF-VN (The Library Education and Assistance Foundation for Vietnam; ñoäc giaû coù theå truy caäp tröïc tuyeán trang nhaø cuûa LEAF-VN taïi URL sau ñaây: http://www.leaf-vn.org) khoâng nhöõng khoâng xa laï vôùi tieán trình chuaån hoùa nghieäp vuï thö vieän taïi Vieät Nam, maø, treân thöïc teá, coøn ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp cuï theå vaø quan troïng vaøo tieán trình naày. Naêm 1998, khi ñang ñaûm nhaän chöùc vuï Tröôûng Ban Bieân Muïc cuûa Ñaïi Hoïc Saskatchewan, Canada, ngöôøi vieát ñaõ veà Haø Noäi tham döï hoäi nghò quoác teá 10th International Conference on New Information Technology. Tuy hoäi nghò ñaõ bò huûy boû vaøo giôø choùt vì lyù do kyõ thuaät, moät khoùa hoäi thaûo troïn ngaøy cuõng ñaõ ñöôïc toå chöùc taïi Thö Vieän Quoác Gia vaø ngöôøi vieát ñaõ coù cô hoäi thuyeát trình taïi khoùa hoäi thaûo naày vôùi ñeà taøi: “Vaán ñeà phaùt trieån thö vieän taïi Vieät Nam : chuaån hoùa laø ñieàu khaån thieát nhöùt.” 1, 2 Sau ñoù, ngöôøi vieát ñaõ tieáp tuïc thaûo luaän veà vaán ñeà naày trong moät baøi baùo ñaêng trong taïp chí Asian Libraries.3 Trong baøi thuyeát trình taïi Haø Noäi cuõng nhö trong baøi vieát naày, ngöôøi vieát ñeàu ñeà caäp ñeán söï khaån thieát phaûi chuaån hoùa vaø neâu roõ caùc chuaån caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän laø AACR2, MARC, vaø Library of Congress Subject Headings (LCSH). Ngöôøi vieát cuõng ñaõ vieát theâm moät baøi baùo coã vuõ vaø neâu roõ söï caàn thieát phaûi thaønh laäp moät hoäi thö vieän cho Vieät Nam ñeå laõnh ñaïo vaø hoã trôï cho coâng cuoäc chuaån hoùa naày.4 Taùm naêm sau, Hoäi Thö Vieän Vieät Nam ñaõ ñöôïc chính thöùc thaønh laäp vaøo ngaøy 22-10-2006. Do quyeát ñònh cuûa Hoäi LEAF-VN, ngöôøi vieát vaø Coâ Phaïm Thò Leä-Höông ñaõ chuyeån ngöõ sang tieáng Vieät cuoán The Concise AACR2 cuûa taùc giaû Michael Gorman. Taùc giaû Michael Gorman, Giaùm ñoác heä thoáng thö vieän cuûa Ñaïi Hoïc Tieåu Bang California, Fresno, heát loøng uûng hoä vaø vieát Lôøi Giôùi Thieäu, vaø oâng Phaïm Theá Khang, Giaùm Ñoác Thö Vieän Quoác Gia, ñaõ vieát Lôøi Töïa cho dòch phaåm naày. Hoäi LEAF-VN ñaõ aán haønh dòch phaåm naày vaø1800 baûn ñaõ ñöôïc chuyeån veà taëng cho coäng ñoàng thö vieän taïi Vieät Nam trong naêm 2003. Muøa Heø naêm 2004, ba khoùa taäp huaán veà AACR2 ñaõ ñöôïc toå chöùc taïi Vieät Nam, 2 khoùa taïi Haø Noäi (1 taïi TVQG vaø 1 taïi Ñaïi hoïc QG) vaø 1 khoùa taïi Thaønh phoá Hoà Chí 1 Minh; giaûng vieân laø hai thaønh vieân cuûa hoäi LEAF-VN, Coâ Phaïm Thò Leä-Höông vaø Baø Ngoïc Myõ Guidarelli.5 ÔÛ trong nöôùc, caùc caáp laõnh ñaïo ngaønh thö vieän – thoâng tin cuõng ñaõ raát tích cöïc trong tieán trình chuaån hoùa naày vôùi vieäc chuyeån ngöõ sang tieáng Vieät cuûa chuaån MARC 21 6 vaø heä thoáng phaân loaïi thaäp phaân Dewey.7 Trong thôøi gian moät thaäp nieân, 1998-2008, Vieät Nam ñaõ cô baûn hoaøn thaønh nhöõng böôùc caên baûn nhöùt cho vieäc chuaån hoùa nghieäp vuï thö vieän trong caû nöôùc. Tuy vaäy, theo taùc giaû Nguyeãn Minh Hieäp thì hi n nay trong nöôùc ñaõ vaø ñang “s d ng nh ng chu n: MARC, DDC, AACR2 maø ta g i laø “ki ng ba chaân” laøm cơ s cho vi c phaùt tri n nghi p v thư vi n. Tuy nhieân, coøn m t chaân n a laø SUBJECT HEADINGS vaø ñaây laø m t V N ð L N maø chuùng ta c n ph i gi i quy t.” 8 Vaø theâm moät laàn nöõa caùc nhaø laõnh ñaïo ngaønh thö vieän – thoâng tin trong nöôùc ñaõ cuøng chung söùc vôùi nhau ñeå giaûi quyeát “vaán ñeà lôùn” naày. Sau Khoùa Hoäi Thaûo “Thoáng nhaát coâng vieäc ñònh chuû ñeà vaø bieân soaïn Khung tieâu ñeà ñeà muïc,” (sau ñaây seõ vieát taét laø TÑÑM) do Lieân Chi Hoäi Thö Vieän Ñaïi Hoïc Phía Nam (VILASAL) toå chöùc taïi Ñaø Naüng vaøo thaùng 5-2008, Hoäi Thö Vieän Vieät Nam (sau ñaây seõ vieát taét laø HTVVN) vaø Thö Vieän Quoác Gia (sau ñaây seõ vieát taét laø TVQG) phoái hôïp vôùi Vuï Thö Vieän seõ toå chöùc vaøo cuoái thaùng 11-2008 tôùi ñaây moät khoaù hoäi thaûo toaøn quoác veà vaán ñeà TÑÑM maø muïc tieâu chính laø nhaèm tieán ñeán vieäc aán haønh moät boä TÑÑM ñeå duøng chung cho caû nöôùc. Ñaây laø nhöõng böôùc tieán voâ cuøng quan troïng trong tieán trình chuaån hoùa nghieäp vuï thö vieän cho Vieät Nam. Baøi vieát naày ñöôïc thöïc hieän ñeå ñoùng goùp vaøo khoùa hoäi thaûo toaøn quoác vöøa ñeà caäp ñeán. Taàm Quan Troïng Cuûa Coâng Taùc Bieân Muïc Vôùi nhöõng tieán boä veà coâng ngheä thoâng tin ngoaøi söùc töôûng töôïng trong hai thaäp nieân vöøa qua, maø ña soá ñaõ ñöôïc aùp duïng vaøo trong coâng taùc thö vieän (töï ñoäng hoùa caùc khaâu coâng taùc thö vieän, bieân muïc taïi tuyeán, muïc luïc tröïc tuyeán, thö vieän soá, maïng INTERNET, vv.), caøng ngaøy caøng coù nhieàu ngöôøi laøm coâng taùc thö vieän cuõng nhö ngöôøi söû duïng thö vieän (sau ñaây seõ goïi laø ñoäc giaû cho ngaén goïn) coù khuynh höôùng xem thöôøng coâng taùc bieân muïc. Trong giôùi chuyeân vieân thö vieän, nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong caùc boä phaän coâng coäng, phuïc vuï ñoäc giaû tröïc tieáp, ñöôïc coi troïng hôn nhöõng chuyeân vieân bieân muïc. Hoï cuõng ñöôïc ñoäc giaû toân vinh vì hoï tröïc tieáp giuùp ñoäc giaû tìm ñöôïc nhöõng taøi lieäu hay thoâng tin maø ñoäc giaû caàn. Hoï höôûng taát caû “haøo quang taùn thöôûng” maø ñoäc giaû daønh cho thö vieän. Phaàn lôùn ñoäc giaû chaúng bao giôø bieát ñeán coâng vieäc cuûa ngöôøi bieân muïc vieân. Bieân muïc vieân ñuùng laø “nhöõng anh huøng voâ danh” (unsung h ...