Tìm hiểu ngụ ngôn chính trị của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh ._2

Ngụ ngôn, với đặc trưng là lời nói, mẩu chuyện trong đó gửi gắm một ý tứ xa xôi, bóng gió có tính giáo dục bài học nhân sinh được sử dụng rộng rãi, phổ biến trong dân gian nên được các nhà chính trị, tư tưởng lấy đó để diễn đạt các suy nghĩ, quan niệm của họ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tìm hiểu ngụ ngôn chính trị của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh ._2 Tìm hiểu ngụ ngôn chínhtrị của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh Ngụ ngôn, với đặc trưng là lời nói, mẩu chuyện trong đó gửi gắm một ý tứ xa xôi,bóng gió có tính giáo dục bài học nhân sinh được sử dụng rộng rãi, phổ biến trong dân giannên được các nhà chính trị, tư tưởng lấy đó để diễn đạt các suy nghĩ, quan niệm của họ.Thực tế các nhà ngụ ngôn nổi tiếng thế giới như Êdốp, Pheđơrơ, La Phôngten, Trang Tử,Liệt Tử… cũng đều là các nhà tư tưởng. Trường hợp Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh, vớitư cách là một nhà chính trị cũng mượn ngụ ngôn để sử dụng vào mục đích chính trị, tôi gọiđó là ngụ ngôn chính trị. Một điều rất nên lưu ý là tìm hiểu ngụ ngôn chính trị của Bác Hồ chúng ta phần nàohình dung được quá trình, phương pháp cách mạng tìm đường cứu nước, giải phóng dân tộcmột cách rất có chủ ý của Người. Theo chúng tôi tác phẩm văn học đầu tiên của Người làmột truyện ngụ ngôn có tên Động vật học in trên báo Le Paria, số 2, ngày 1-5-1922(1).Truyện này mang đậm tính trào phúng nên có thể gọi chung là ngụ ngôn - trào phúng chínhtrị. Chủ đề chính của tác phẩm là thức tỉnh ý thức nô lệ được thể hiện ở những khía cạnhsau: - Con người chấp nhận kiếp nô lệ cũng chỉ là một động vật. “Một vài đức tính thực dụng của nó còn cao hơn cả những đức tính thực dụng củacác loài gia súc nữa kia. Một khi thuần thục rồi, thì tự nó để cho người ta hớt lông như mộtcon cừu, chất đồ nặng lên lưng như một con lừa, và đưa vào lò sát sinh như một con bê”. Nếu tiếng cười là một sự phê phán thì đây là một sự phê phán đích đáng, một sự phêphán đau đớn vạch ra trạng thái thảm hại của con người nô lệ. Chúng ta hãy chú ý phép sosánh: “… cao hơn cả những đức tính thực dụng của các loài gia súc nữa kia…”. Thế thìkiếp nô lệ còn nhục nhã hơn, xót xa hơn kiếp súc vật. Có người sẽ đặt ra câu hỏi: viết thế thì có phải là một sự coi thường, khinh rẻ conngười. Không. Tôi sẽ trả lời rằng ngàn lần không, mà là sự ngược lại, phải có tấm lòng kínhtrọng con người, một tình yêu vô cùng sâu sắc đối với con người thì mới có những câu vănđẫm nước mắt như thế. Bởi vì phải vạch ra trạng thái phi nhân tính thảm hại để con ngườihiểu, hiểu để mà thức tỉnh, rồi tiến hành đấu tranh đòi trả lại một cuộc sống đích thực nhântính. - Con người chấp nhận làm tay sai, theo đuôi kẻ khác cũng là một động vật “Loài động vật này rất dễ bị loá mắt. Nếu người ta bắt ra một con, to nhất hay mạnhnhất trong bầy, và đeo vào cổ nó một vật gì lóng lánh như một đồng tiền vàng hay một huânchương chẳng hạn, thì nó liền trở thành hoàn toàn ngoan ngoãn, lúc đó người ta có thể sainó làm bất cứ việc gì và bảo đi đâu cũng được… và các con khác cứ việc theo nó mộtcách… khờ dại, nếu có thể nói như thế được”. Một sự mỉa mai về nỗi ngu dốt, về tâm lý hám danh của những kẻ cam tâm làm taysai cho thực dân và cả sự mỉa mai vềtâm lý bầy đàn, theo đuôi, a dua, không biết phân biệtphải trái, trắng đen, hay dở của những người dân bản xứ íthọc. - Để thoát khỏi kiếp nô lệ động vật thì phải… “tiến hoá”. “Các nhà bác học của Hội động vật đế quốc Anh (B.I.Z.A- British ImperialZoological Association) vừa cho biết rằng loài sống trên bờ Ấn Độ Dương và trên bờ xứLibi, vùng Hồng Hải, bắt đầu có những tiến hoá rất rõ rệt: nó không chịu để người ta bắtmột cách dễ dàng, và không chịu để cho người ta đem về nuôi làm gia súc nữa. Hiện tượngmới đó không khỏi gây lo ngại cho các giới công nghiệp và khoa học trên thế giới và đặcbiệt là cho những giới đó ở phố các nhà giàu sụ Luân Đôn vì, tuy thịt loài vật đó không ănđược vì không thể ướp lạnh được, nhưng máu và mồ hôi của nó lại trở thành những thứkhông thể thiếu để đổ dầu mỡ cho những cái máy chứa dồi thịt”. Có thể hiểu thoát ý đoạn này bằng cách bóc đi lớp vỏ trào phúng bên ngoài, ý câuvăn sẽ là: các dân tộc trên bờ Ấn Độ Dương, trên bờ xứ Libi, vùng Hồng Hải đang nổi dậyđể chống lại ách áp bức của ngoại bang. Điều này làm cho giới nhà giàu và công nghiệptư bản hết sức lo ngại vì chúng sẽ mất đi nguồn lợi lao động vô cùng to lớn. Nhưng thế lànói thẳng, nói thẳng thì sẽ bị cắt bởi lưỡi kéo kiểm duyệt của chính quyền Pháp. Phải nóivòng, nói vòng một cách văn chương, phải ướp vào câu văn tinh thần hài hước mỉa mai đểkêu gọi thức tỉnh các dân tộc thuộc địa, để cảnh tỉnh chủ nghĩa tư bản đế quốc: một cơnbão của đấu tranh dân tộc ở các nước thuộc địa sẽ cuốn phăng những kẻ bóc lột nướcngoài. Cùng chủ đề với truyện này là bài báo Mấy ý nghĩ về vấn đề thuộc địa đăng trênbáo L’Humanite’ ngày 25-5-1922, Người chỉ rõ “tình trạng dốt nát của ngưới dân bản xứ”và tâm lý nô lệ thảm hại: “… giống như con chó trong truyện ngụ ngôn, họ lại thích đeo cáivòng cổ để kiếm xương của chủ” (Tập 1, tr.64). Nằm trong mạch chủ đề này, trong tácphẩm Bộ sưu tập động vật đăng trên báo Le Paria ngày 1-2-1923, Người mỉa mai sự chấpnhận nô lệ là ...