TÌNH THẾ CÁCH MẠNG 6

Tóm lại, dù trong triết học phương Đông, tồn tại rất nhiều quan niệm về con người, nhưng nhìn chung, trong nền triết học này, con người chủ yếu được hiểu trong mối quan hệ đạo đức
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TÌNH THẾ CÁCH MẠNG 6 Tóm lại, dù trong triết học phương Đông, tồn tại rất nhiều quan niệm về con người,nhưng nhìn chung, trong nền triết học này, con người chủ yếu được hiểu trong mối quan hệđạo đức - chính trị; còn khi xem xét con người trong mối quan hệ với tự nhiên hay với xã hộithì nó bộc lộ yếu tố duy tâm, hay có pha trộn tính chất duy vật chất phác.2. Quan niệm về con người trong triết học phương Tây trước Mác - Trong triết học Hy Lạp cổ đại, con người được xem là điểm khởi đầu của tư duy triếthọc; con người và thế giới xung quanh là tấm gương phản chiếu lẫn nhau; bởi vì con ngườichỉ là tiểu vũ trụ trong vũ trụ bao la. Chẳng hạn, Prôtago – nhà triết học thuộc trường pháingụy biện cho rằng “con người là thước đo của vũ trụ”. Còn Aristote lại cho rằng conngười là thang bậc cao nhất của vũ trụ; song đối với ông, chỉ có linh hồn, tư duy, trí nhớ, ýchí, năng khiếu nghệ thuật mới làm cho con người nổi bật lên… Nhìn chung, trong triết họcHy Lạp cổ đại bước đầu đã có sự phân biệt con người với tự nhiên, nhưng đó chỉ là hiểubiết bên ngoài về tồn tại con người. - Trong triết học Tây Au trung cổ, con người được xem là sản phẩm do Thượng đế sángtạo ra. Ôguyxtanh (Augustin) cho rằng, Thượng đế đã tạo dựng nên vũ trụ, nặn ra Cha của Page 440 of 487loài người và bẻ xương sườn của Cha để Mẹ của nhân loại xuất hiện; nhưng sau đó, do sựsa đọa, phản bội của tổ tông loài người mà nhân loại phải bước vào cảnh khốn cùng, yếuhèn, nhu nhược. Hiện tại, tất cả mọi sinh linh đang chờ ngày tận thế của mình để sau đó chỉcòn thiên đường muôn đời và hỏa ngục vĩnh viễn dành cho các thánh thần hay ác quỷ theotiền định. Tôma Đacanh (Thomas d’Aquin) cũngcho rằng, con người và xã hội loài người đãđược Thượng đế tạo dựng, vì vậy mọi hoạt động của con người và xã hội loài người đềuphải do Ngài và hướng về Ngài… Tóm lại, triết học Tây Au thời trung cổ không chỉ xem conngười là sản phẩm của Thượng đế, mà còn cho rằng số phận, niềm vui, nỗi buồn, sự mayrủi của con người đều do Thượng đế xếp đặt; trí tuệ con người thấp hơn lý trí anh minhcủa Thượng đế; con người trở nên nhỏ bé trước cuộc sống nhưng đành bằng lòng với cuộcsống tạm bợ trên trần gian để hy vọng đạt được hạnh phúc vĩnh cửu trên thiên đàng sau khichết. - Triết học phương Tây thời phục hưng – cận đại đặc biệt đề cao vai trò trí tuệ. Đó làmột trong những yếu tố quan trọng nhằm giải thoát con người khỏi sự ràng buộc của thầnhọc thời trung cổ. Tuy nhiên, con người cũng chỉ được nhấn mạnh về mặt cá thể và xem Page 441 of 487nhẹ mặt xã hội, tức là chưa nhận thức đầy đủ bản chất con người cả về mặt sinh học vàmặt xã hội của nó. - Trong triết học cổ điển Đức nổi bật quan điểm về con người của Hêghen vàPhoiơbắc. Bên trong lớp vỏ duy tâm thần bí, Hêghen coi lịch sử xã hội và con người là hiệnthân của tinh thần tuyệt đối; coi lịch sử là quá trình vô tận của sự chuyển hoá giữa cái tấtnhiên và cái ngẫu nhiên thông qua hành động của những con người riêng lẻ – những conngười luôn luôn ra sức thực hiện những mục đích riêng với những lợi ích riêng của mình.Hêghen cũng thấy rõ vai trò của lao động đối với việc hình thành con người, đối với sự phátsinh ra các quan hệ kinh tế và phân hóa con người ra thành các giai - tầng trong xã hội. Vớiông, con người luôn thuộc một hệ thống xã hội nhất định; và trong hệ thống ấy, con ngườilà chúa tể số phận của mình. Tuy vậy, khi đánh giá con người, Hêghen chỉ chú ý đến vai tròcủa các vĩ nhân trong lịch sử; vì theo ông, chỉ có vĩ nhân mới là người biết suy nghĩ và hiểuđược những gì cần thiết và hợp thời, còn nhìn chung, do bản tính con người là bất bình đẳngnên bất công và các tệ nạn xã hội là hiện tượng tất yếu… Mặc dù con người được nhận Page 442 of 487thức từ góc độ duy tâm khách quan nhưng Hêghen đã thấy được con người là chủ thể củacủa lịch sử, đồng thời con người cũng là kết quả của quá trình phát triển lịch sử. Phoiơbắc không chỉ phê phán tính siêu nhiên, phi thể xác trong quan niệm về con ngườimà ông còn đoạn tuyệt với chủ nghĩa duy tâm của Hêghen. Phoiơbắc quan niệm con ngườilà sản phẩm của tự nhiên, là con người sinh học trực quan, bị phụ thuộc vào hoàn cảnh. Mặtkhác, ông đề cao vai trò trí tuệ của con người với tính cách là những cá thể người. Đó lànhững con người cá biệt, đa dạng, phong phú, không ai giống ai. Hiểu con người như vậy làdo Phoiơbắc đã dựa trên nền tảng duy vật, đề cao yếu tố tự nhiên, cảm tính, nhằm giảiphóng cá nhân con người. Nhưng hạn chế của ông là không thấy được bản chất xã hội trongđời sống con người và tách con người khỏi những điều kiện lịch sử cụ thể. Như vậy, conngười của Phoiơbắc là con người phi lịch sử, phi giai cấp và trừu tượng.3. Đánh giá chung Các quan niệm về con người trong tri ...