Tổ chức bộ máy nhà nước ở một số nước - Tư tưởng phân chia quyền lực nhà nước: Phần 2

Với mong muốn đáp ứng nhu cầu tìm hiểu một cách cụ thể và có hệ thống về lịch sử ra đời và phát triển của tư tưởng phân chia quyền lực nhà nước cũng như sự thể hiện và áp dụng tư tưởng này trong thực tiễn tổ chức bộ máy nhà nước trên thế giới, mời các bạn cùng tham khảo nội dung Tài liệu qua phần 2 sau đây.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổ chức bộ máy nhà nước ở một số nước - Tư tưởng phân chia quyền lực nhà nước: Phần 2 Chương II - 1. Khái quát chung C hương II S ự THỂ HIỆN VÀ ÁP DỤNG Tư TƯỞNG PHÂN QUYỂN TRONG T ố CHỨC BỘ MÁY NHÀ NƯỚC ở MỘT số Nước T ư BẢN I. KHÁI QUÁT CHUNG Tìm hiểu về quá trình hìnli thành và phát triển của tu' tudng phân quyển trong lịch sử ta thấy, tư tương này vòn xuất phát từ thực tiễn tỏ chức bộ máy nhà nước, sau (ló ciưọc các nhà tư tương khái quát V'ề mặt lý luận, xây dựng thành lý thuyêt phân quyên, tiếp tục đưỢc thể hiện và áp tlụiig trong thực tiễn tô chức bộ máy nhà nước. Nội dung tư tưỏng phân quyên được thê hiện và áp dụng trong tô chức bộ máy nhả nước có thể hiếu một cách khái quát theo ('ách giái thích của Leslie Lipson rằng: ... danh fừ mơ hò quyển lực không được rỏ ràng lắm. Đê hiỗu rõ chủ thuyết này, khoan nói tới quyển lực, mà thay ưào đó, nân phán biệt những ngành trong chính quyền và những chức năng của chúng. Mỗi ngành là một tỏ chức các cơ quan với viên chức. Các cong tác do các cơ quan này đảm nhận íỊọi lò chức năng. Với sự phân biệt đó, ta có thê định nghĩa lọi chù thuyết này vá Ịý ìuận n h ư sau: Các hoạt dộng của chính quyền tập hỢp thành ha ngành. Ba ngành này theo sự quan sát là có thực, vì chúng phát sinh không 111 Tưtưởng phân chia quyến lực nhà nưỏc với việc tò chức... phải từ lý thuyết dự tường mà từ tính chảt cua coc chức năng. Làm luật là một việc, cai trị là một việc và xứ an lại là một ưiộc khác. Ai củng nhận thấy răng dó là hớn chát của tiến trinh chính quyền. Làm sao đê ba hoạt động dỏ có the thè hiện trong các định chế của quốc giaỉ Nếu phán quyền là mục đích chí đạo thì có thê thực hiện điều dó bằng cách thiết íậo trong chính quyền ba ngành với nhõn viên riêng biệt. Ta chỉ định cho một ngành toàn bộ còng tác làm luật, cho ngành thứ hai toàn bộ công tác hành chinh và cho nqành thứ ba toàn bộ công tác tư pháp. Bằng cách thiết lập từng ngành tương ứng vâi từng chức năng, ta có thê thực thi sự phân quyền từ lĩnh vực lý thuyết sang cơ cấu chính trị thực tế\ Trong thực tiễn tố’ chức bộ máy nhà nuớc, tư tưỏng này được thê hiện ỏ những nội dung sau; Thứ nhất, quyên lực nhà nước được phân tách thành các loại lập pháp, hành pháp, tư pháp và được trao cho các cơ quan nhà nước khác nhau thực hiện. Các cơ quan ấy có chức năng, nhiệm vụ quyền hạn khác nhau và có sự chuyên môn hóa trong hoạt động. Mỗi cơ quan sẽ chuyên chú vào việc thực hiện chức năng, thẩm quyên riéng của mình. Cá ba loại cơ quan ấy đều hoạt động trên cơ sớ luật pháp. Sự phân bò quyến lực giũa các oơ quan dó sao cho không một cơ quan nào nắm trọn vẹn quyền lực nhà nuỏc. 'liiịìson.I/ Những vấn để căn bản của chinh trị. Đặng Tâni dịch Sài Gòn 1974, tr. 395 . 112 Chudng II - I. Khai quat chung ■chon^r mot c(j quan nao c(') the tach khcTi chiic iiang ciia niinh va cung khong mot co' (¡uan nao du'dc sai khien hoac clicn Ian chiic nang ciia cd quan kliac. Thu'hai. cac c(j quan hip pliap. hanh phap va tU phap khong chi doc hip vdi nhau khi thuc hien chiic nang, tham quyen ciia minh ma con co the kiem che, ngan can hoac doi trong vdi nhau trong hoat dong, khong co cd quan nao nam ngoai .su giam sat. kiem tra tu phia cd quan khac. Dieu do se giiip cho moi cd quan co the ngan can dude sii Ian quyen, vudt quyen ciia cti quan khac, dong thdi co the tianh du'dc sU chuyen quyen doc doan, lam quyen trong viec thuc hien quyen luc nhii !uidc, nhd do ma bao dam tii do cho cong dan va tranh duoc nhi'ing noi nguy hai khac ctia sii lam quyen. Bdi le; Quyen li/c ditilc vi nhi/ mot dong song Idn. Khi giii no trong pham vi gidi hqn cua hai bd, no co cd VC dcp vd si/ hi/u ich, nhUng khi no phd vd bd thi no sc qua hung di7 nhii hi chan diing giita dong, no se cudn troi moi thilt, tan phd vd huy hogi bat cd ncfi ndo md no di qua\ Vay nen, muon cho cac cd quan ti'en thiic sU dUdc chia tach vdi nhau de vii'a doc lap v6i nhau, vCia chuyen mon hoa trong hoat dong lai vua co the kiem che, ngan can nhau thi chung phai bao gom nhiing nhan vien khiic nhau, Trong cung mot thdi gian, mot ngu'di chi co the la thanh viim cua mot trong ba cd quan do. Song moi cd quan co the ‘Hat('s.V.Ij. HaU's.M. Walker.(': Lei Tưtưỏng phân chia quyền lực nhặ nưỏc với việc tổ chức... tác động ỏ một ĩnức độ nhất định tới tô chức và hoạt động của cơ quan khác đê đồng thòi vừa kiếm soát Iihau lại vừa phôi hợp với nhau nhằm tạo nên sự thông nhất của quyền ực nhà nước. Sở dĩ phải áp dụng tư tướng phân quyền trong tô chức bộ máy nhò nước là bơi những lý do sau: Một là, cùng vói sự phát tnôn của xã hội thì các lĩnh vực quản lý của nhà nưóc ngày càng mơ rộng, công việc của nhà nước ngày càng nhiêu, nặng nể, đa dạng và phức tạp hơn nên một cá nhân hoặc một cơ quan không thê thực hiện được mà phải phân chia hay phân công cho nhiều cơ quan cùng thực hiện. Có lẽ vì vậy mà Ảngghen cho ràng; Sự phân quyền ... trên thực tế chi là một sự phân công lao động tầm thường trong công nghiệp, được vận dụng vào hộ máy nhà nước nhằm mục đích đơn giản hóa và kiếm soát, là sự phán công lao động trong nhà nước''\ Thêm vào đó, đòi hỏi của xã hội đối với nhà nước ngày càng cao nên cách thức tổ chức bộ máy nhà nước củng phải ngày càng khoa học hơn thì mới giúp nhà nước đảm nhiệm được vai trò đôi vói xã hội. Phân chia hay phân công quyền lực là cách thức tổ chức bộ máy nhà nước khoa học vì nó làm cho hoạt động của các cơ quan nhà nước không trùng lặp, chồng chéo hoặc loại trừ nhau, từ đó mà làm: Gia tàng hiệu qua và 'Các Mác và Ph.Ảngghen: Toàn tập , tập 5, Nxb Chính trị quôc gia, Hà Nội 1993, tr. 242. 114 Chương II - 1. Khái quát chung tác dụng cùa chính quyền. Với việc hạn chỏ trong những chức năng chuyên biệt, các nhánh chính quyền khác nhau phát triẻn cá về kỹ năng chuỵê/i inỏn và một cảm giác tự hào vé vai trò của minh, một điều sẽ không the có đư ợc nếu các quyền lực này dược gộp cììiiní ...