Tổ chức và đặc điểm cơ bản của nền giáo dục và đào tạo Phật giáo Việt Nam thế kỉ X-XIV

Bài viết Tổ chức và đặc điểm cơ bản của nền giáo dục và đào tạo Phật giáo Việt Nam thế kỉ X-XIV trình bày nội dung: về tổ chức giáo dục và đào tạo Phật giáo Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIV; Mục đích và phương pháp giáo dục, đào tạo tại Phật giáo trải suốt những thế kỉ đầu kỉ nguyên độc lập và những đặc điểm cơ bản,... Mời các bạn cùng tham khảo bài viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổ chức và đặc điểm cơ bản của nền giáo dục và đào tạo Phật giáo Việt Nam thế kỉ X-XIVNghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 3 - 201234Tæ CHøC Vµ §ÆC §IÓM C¥ B¶NCñA NÒN GI¸O DôC Vµ §µO T¹O PHËT GI¸OVIÖT NAM THÕ KØ X-XIVHoµng V¨n N¨m(*)i¸o dôc vµ ®µo t¹o PhËt gi¸o tõ thÕphôc vô ®Êt níc, vÒ nh©n viªn hµnhnh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn rùc rì cñacña §¹i ViÖt cßn lu dông nh÷ng ngêiGkØ X ®Õn thÕ kØ XIV lµ mét trongnÒn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o PhËt gi¸o ViÖtNam. Tr¶i qua 5 thÕ kØ, g¾n liÒn víi c¸ctriÒu ®¹i Ng«, §inh, TiÒn Lª, Lý, TrÇn vµHå, viÖc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o PhËt gi¸o®îc khëi sù tõ nh÷ng ng«i chïa. §Çutiªn, c¸c vÞ cao t¨ng gi¶ng PhËt ph¸p,khuyÕn d¹y ®¹o ®øc vµ t¹o ý thøc vÒ nÕpsèng hiÒn thiÖn cho quÇn chóng PhËt tö.MÆt kh¸c, ch t¨ng cßn gi¸o dôc vµ ®µot¹o líp tu sÜ kÕ thõa truyÒn b¸ chÝnhph¸p. V× vËy, cã nhiÒu «ng vua phongkiÕn chÞu ¶nh hëng rÊt lín tõ nÒn gi¸odôc nµy. Hä lµ s¶n phÈm cña nÒn gi¸odôc vµ ®µo t¹o PhËt gi¸o, tiªu biÓu nhLý C«ng UÈn: “Nhµ Lý víi Lý C«ng UÈn,ngêi më ®Çu thêi ®¹i Lý, TrÇn, tho¸tthai tõ cöa PhËt, tõng ®îc häc hµnh,“ham thÝch kinh sö”, th«ng qua sù gi¸odôc cña nhµ chïa” .(1)N¨m 938, sau chiÕn th¾ng qu©n NamH¸n cña Ng« QuyÒn trªn s«ng B¹ch§»ng, më ra mét thêi k× míi cho lÞch söd©n téc, thêi k× ®éc lËp tù chñ d©n téc.Trong buæi ®Çu, do nhu cÇu vÒ nh©n tµichÝnh thõa hµnh, c¸c triÒu ®¹i ®Çu tiªndo chÝnh quyÒn Trung Quèc ®µo t¹o.Thùc tÕ cho thÊy, chÝnh s¸ch gi¸o dôc®ång hãa vµ th l¹i thêi B¾c thuéc chØ®µo t¹o ®îc nh÷ng nh©n viªn hµnhchÝnh b¶n xø cÊp thõa hµnh. Trong d©ngian, tr×nh ®é d©n trÝ vÒ c¬ b¶n cha ®¸pøng ®îc yªu cÇu cña lÞch sö d©n téc, chØcã c¸c thiÒn s lµ nh÷ng ngêi cã ®ñ ®øch¹nh vµ uyªn th©m H¸n häc. Nhê ®ã, c¸cvÞ thiÒn s ®· nhanh chãng ®îc triÒu®×nh phong kiÕn sö dông lµm cè vÊn choc¸c vua vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, ngo¹i giao,v.v… V× thÕ, vµo kho¶ng ®Çu thêi k× lËpquèc nµy, lÞch sö ViÖt Nam ®· kh¾c ghivµo thanh sö d©n téc c¸c vÞ t¨ng sÜ lõngdanh tµi ®øc vµ còng lµ nh÷ng bËc thÇycña gi¸o dôc vµ ®µo t¹o PhËt gi¸o ViÖtNam trong 5 thÕ kØ ®Çu ®éc lËp nh: Th¸is Khu«ng ViÖt, ThiÒn s Ph¸p ThuËn,ThiÒn s V¹n H¹nh,v.v… vµ còng do ®ã*. ThS., ThÝch TrÝ Nh, Trêng Trung cÊp PhËt häcHµ Néi.1. Bé quèc phßng, ViÖn lÞch sö qu©n sù ViÖt Nam.KÕ s¸ch gi÷ níc thêi Lý – TrÇn, Nxb. ChÝnh trÞQuèc gia, Hµ Néi, 1994, tr. 45.Hoµng V¨n N¨m. Tæ chøc vµ ®Æc ®iÓm...35mµ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o PhËt gi¸o thêi k×lam, chïa lín; 2) Trung danh lam, chïaquyÒn phong kiÕn, x· héi vµ con ngêithêi TrÇn, Gi¸o héi Tróc L©m ra ®êi, Yªnnµy cã vai trß rÊt lín ®èi víi chÝnhvõa; 3) TiÓu danh lam, chïa nhá. SangViÖt Nam, trong c«ng cuéc dùng níc vµTö trë thµnh trung t©m gi¸o dôc vµ ®µogi÷ níc, tiªu biÓu nh díi thêi Lý -t¹o PhËt gi¸o, nhng gi¸o dôc vµ ®µo t¹oTrÇn, ®¸nh th¾ng Chiªm Thµnh, ba lÇntrong c¸c chïa vÉn ®îc duy tr× ph¸t®¸nh th¾ng qu©n Nguyªn - M«ng; x©ytriÓn. Trong thêi ®¹i thÞnh trÞ nhÊt cñadùng ®îc ý thøc hÖ d©n téc ®éc lËp, t¹oPhËt gi¸o Tróc L©m, cã rÊt nhiÒu tù viÖn®iÒu kiÖn cho PhËt gi¸o ®îc phæ biÕnvµ chïa ®îc x©y dùng. §©y chÝnh lµs©u réng trong quÇn chóng vµ v¬n lªnnh÷ng c¸i n«i ®µo t¹o PhËt gi¸o cho c¶nh÷ng mèc son ph¸t triÓn cùc thÞnhníc. “§êi TrÇn cã kho¶ng 9.500 ng«itrong lÞch sö d©n téc.chïa vµ 30.000 t¨ng sÜ, trung b×nh mçichïa cã ba vÞ t¨ng sÜ. Cã nh÷ng tæ ®×nhSë dÜ cã ®îc mèc “son vµng sö ngäc”cã hµng chôc t¨ng sÜ tu häc”(2). Tiªu biÓuÊy lµ mét phÇn dùa vµo nÒn gi¸o dôc vµlµ trung t©m gi¸o dôc vµ ®µo t¹o PhËt®µo t¹o bµi b¶n, toµn diÖn cña PhËt gi¸ovÒ c¶ tæ chøc, môc tiªu vµ ph¬ng ph¸p.gi¸o chïa B¸o ¢n vïng Siªu Lo¹i. Díithêi vua Anh T«ng “N¨m Gi¸p DÇn, niªn1. VÒ tæ chøc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o PhËthiÖu §¹i Kh¸nh thø nhÊt (1314) Th¸igi¸o ViÖt Nam tõ thÕ kØ X ®Õn thÕ kØ XIVThîng Hoµng lªn ng«i. T¹i chïa SiªuVµo thêi k× ®Çu lËp quèc, qua c¸c triÒuLo¹i ®óc ba pho tîng PhËt ®Òu cao 17®¹i Ng«, §inh, TiÒn Lª, c¸c vua võa ph¶ithíc, vµ x©y ®iÖn PhËt, g¸c kinh, nhµlo tæ chøc ®Êt níc, thiÕt lËp c¬ cÊu hµnhT¨ng, gåm 33 së, s ®Òu ®Æt tªn. Th¸ichÝnh, tµi chÝnh, qu©n sù võa ph¶i ®èiThîng Hoµng tù tay viÕt tÊm biÓn “NhÞphã víi nhiÒu khã kh¨n tõ bªn trongh¬ng ®iÖn” ban cho chïa. Anh T«ng cßncòng nh bªn ngoµi nªn tæ chøc vµ gi¸oban 500 hép §¹i T¹ng kinh ®Ó lµm cñadôc ®µo t¹o PhËt gi¸o cha ®îc quanthêng trô chïa Êy”(3). N¨m 1315, Anht©m. Trung t©m PhËt gi¸o lóc nµy lµ LuyT«ng lÊy 30 mÉu ruéng cña ngêi cungL©u. T¹i ®©y, viÖc gi¸o dôc vµ ®µo t¹onh©n cò hä Ph¹m cóng vµo chïa, v.v…PhËt gi¸o suèt mêi thÕ kØ ®Çu du nhËpNh÷ng sù ñng hé ®ã ®· dÇn t¹o ®iÒu kiÖnvµ truyÒn b¸ vÒ c¬ b¶n míi chØ dõng l¹icho Ph¸p Loa d¬ng danh ph¸t triÓnë bíc ®Çu, cha cã hÖ thèng tæ chøc. ChØThiÒn ph¸i Tróc L©m trªn vïng ®Êt®Õn thêi Lý - TrÇn, víi sù ph¸t triÓn cùctruyÒn thèng cña nhiÒu thiÒn ph¸i ®¹othÞnh gÇn nh lµ quèc gi¸o cña PhËtPhËt kh¸c. N¨m 1314, t¹i chïa B¸o ¢n, ...