Toàn cầu hóa kinh tế: Xu hướng và thách thức mới

Bài viết này hệ thống lại một số lý luận cơ bản về vấn đề toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế và tự do hóa thương mại nhằm thảo luận về những xu hướng và thách thức mới trong quá trình toàn cầu hóa kinh tế.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Toàn cầu hóa kinh tế: Xu hướng và thách thức mới Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà NẵngTOÀN CẦU HÓA KINH TẾ: XU HƯỚNG VÀ THÁCH THỨC MỚI PGS.TS. Bùi Văn Trịnh1, ThS.Đoàn Tuấn Phong2 1 Trường Đại học Cần Thơ, 2Trường Cao đẳng Cộng đồng Cà Mau bvtrinh@ctu.edu.vn, phongcamau2003@gmail.com TÓM TẮT Bài viết này hệ thống lại một số lý luận cơ bản về vấn đề toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế và tự do hóa thương mại nhằm thảo luận về những xu hướng và thách thức mới trong quá trình toàn cầu hóa kinh tế. Bài viết sử dụng phương pháp nghiên cứu thực trạng vấn đề toàn cầu hóa ở khía cạnh kinh tế, qua đó để đánh giá được xu hướng và thách thức mới của vấn đề toàn cầu hóa trên thế giới nhằm có thể nghiên cứu, vận dụng phù hợp trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế tại Việt Nam, cụ thể là đã xác định được các xu hướng: (1) xu hướng chuyên môn hóa; (2) xu hướng khoa học công nghệ cao và nền kinh tế nối mạng; (3) xu hướng chuyển dịch lao động giữa các quốc gia; và (4) xu hướng phát triển bền vững. Ngoài ra cũng xác định được các thách thức mới: (1)Thách thức của chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch, chống lại vấn đề toàn cầu hóa; (2) Khủng hoảng tài chính toàn cầu đã “tàn phá” các nền kinh tế thị trường mới nổi; và (3) Những yếu kém của hệ thống quản lý kinh tế toàn cầu. Qua nghiên cứu, nhóm tác giả đã đề xuất một số ý kiến đóng góp đến các nhà hoạch định chính sách để có cách nhìn một bức tranh tổng thể nền kinh tế trong bối cảnh hiện nay. Từ khóa: toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế, tự do hóa thương mại, xu hướng và thách thức toàn cầu hóa. ABSTRACT This paper reviews a number of basic arguments on globalization, economic integration and trade liberalization to discuss new trends and challenges in the process of economic globalization. The paper uses a method to study the status of globalization in the economic aspect, thereby assessing the new trends and challenges of globalization in order to research and apply suitable in the context of international economic integration in Vietnam, identified trends: (1) specialization trends; (2) high-tech science trend and network economy; (3) the trend of labor mobility among countries; and (4) sustainable development trends. In addition, new challenges were identified: (1) The challenge of trade protectionism, against globalization; (2) The global financial crisis has devastated emerging market economies; and (3) Weaknesses of the global economic management system. Through the study, the authors have proposed some comments to policy makers to have a way to look at an overall picture of the economy in the current context.1. Giới thiệu Hội nhập kinh tế quốc tế là chủ trương lớn của Đảng ta trong việc mở rộng hợp tác kinh tế quốc tế,nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, là nội dung trọng tâm của hội nhập quốc tế và là một bộphận quan trọng, xuyên suốt của công cuộc đổi mới. Trong đó, sự kiện lớn nhất là việc Việt Nam gia nhậpTổ chức Thương mại thế giới (WTO) năm 2007, đánh dấu sự hội nhập toàn diện của Việt Nam vào kinh tếthế giới. Với việc gia nhập WTO, Việt Nam đã tiến hành nhiều cải cách chính sách kinh tế, thương mại, đầutư… một cách đồng bộ, góp phần quan trọng vào việc xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủnghĩa ở Việt Nam. Cùng với xu hướng thiết lập các khu vực thương mại tự do trên thế giới, đến nay, ViệtNam đã ký kết và đang đàm phán tổng cộng 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) và các diễn đàn kinh tếlớn trong khu vực và thế giới… 116 Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) thì đến nay, Việt Nam đã đưa vào thực hiện tổng số 10FTA. Trong đó, tất cả các thị trường có FTA đều ghi nhận tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu caoso với thời điểm trước khi có FTA. Đơn cử, 3 tháng đầu năm 2018, kim ngạch XK sang Trung Quốc đạt 8,25tỷ USD, tăng 33,6%; sang Hàn Quốc đạt 4,35 tỷ USD, tăng 14,4%; sang Nhật Bản đạt 4,34 tỷ USD, tăng36,9%; sang Ấn Độ đạt 1,57 tỷ USD, tăng 111%; sang ASEAN đạt 5,92 tỷ USD, tăng 19,2%; sang Nga đạt543,5 triệu USD, tăng 30,6%(1)... Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta đã và đang mở ra nhiều cơ hội, cũng như nhiều tháchthức đối với cộng đồng doanh nghiệp và cả nền kinh tế. Do đó, vấn đề phát triển kinh tế phải đảm bảo mangtính bền vững, đặc biệt là tính hiệu quả của các ngành kinh tế có lợi thế nhằm đẩy nhanh quá trình công nghiệphóa, hiện đại hóa đất nước, đi đôi với việc giảm phân hóa giàu nghèo…2. Cơ sở lý luận về vấn đề toàn cầu hóa kinh tế Trong những năm gần đây, quá trình hội nhập hàng hóa và thị trường vốn trong thương mại thế giớingày càng gia tăng, việc thiết lập mạng lưới kết nối giữa các quốc gia tạo ra các mối quan hệ phức tạp của sựphụ th ...