Tóm tắt Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Đánh giá một số kỹ năng dạy học toán của giáo viên tiểu học theo Chuẩn nghề nghiệp

Mục đích nghiên cứu của đề tài là xây dựng bộ công cụ ĐG một số kỹ năng dạy học toán của giáo viên tiểu học theo Chuẩn nghề nghiệp (gồm hệ thống tiêu chí ĐG; phiếu hướng dẫn ĐG theo tiêu chí) và đề xuất cách sử dụng bộ công cụ đó.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Đánh giá một số kỹ năng dạy học toán của giáo viên tiểu học theo Chuẩn nghề nghiệp MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài 1.1 Tầm quan trọng của việc đánh giá kỹ năng dạy học toán củagiáo viên tiểu học Tiểu học (TH) là cấp học nền tảng, quan trọng của hệ thống giáo dụcphổ thông. Mục tiêu của giáo dục tiểu học (GDTH) nhằm giúp học sinh (HS)hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn, lâu dài về đạođức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và giúp các em có được các kỹ năng (KN) cơbản để tiếp tục học bậc học sau. Mục tiêu đó được thể hiện qua mục tiêu dạyhọc từng môn học ở TH, trong đó có môn toán. Cụ thể: việc dạy học môntoán ở TH nhằm giúp HS có những hiểu biết ban đầu, cơ bản về số học (sốtự nhiên, phân số, số thập phân), các đại lượng thông dụng, một số yếu tốhình học và thống kê đơn giản; hình thành và rèn luyện các KN tính toán,đo lường, giải các bài toán có nhiều ứng dụng trong đời sống; góp phần pháttriển các thao tác tư duy, trí tuệ và bồi dưỡng nhân cách. Để thực hiện đượcmục tiêu trên, ngoài các nhân tố nội dung, phương pháp và hình thức tổ chứcdạy học toán ở TH, nhân tố người dạy - giáo viên tiểu học (GVTH) là vôcùng quan trọng, có vai trò quyết định. Theo đó, mỗi một GVTH đều đượcyêu cầu phải có năng lực dạy học toán ở TH, cốt lõi chính là sự làm chủ hệthống kỹ năng dạy học (KNDH) trong quá trình dạy học môn học này (tagọi tắt là KNDH toán). Một câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào để xác định đượcmức độ thực hiện KNDH toán của GVTH? Câu trả lời chỉ có được khi chúngta tiến hành các hoạt động đánh giá (ĐG) các KNDH toán của họ. KNDH toán của GVTH là một hệ thống gồm nhiều KNDH, trong đócó KN thiết kế kế hoạch bài học (KHBH) toán ở TH và KN phát triểnphương pháp dạy học (PPDH) toán ở TH. Đây là hai KN cơ bản và quantrọng, có mối quan hệ mật thiết với nhau, giúp GVTH có sự chuẩn bị kĩlưỡng nội dung bài học, nội dung các hoạt động dạy-học toán trước khi lênlớp và giúp họ sử dụng được các PPDH toán phù hợp, phát huy tính tích cựccủa HS trong tiết học toán. Từ đó, GV có thể tổ chức được một giờ dạy toánở TH thành công. Do vậy, một yêu cầu được đặt ra trong nghiên cứu lí luận 1là cần thiết phải có những đề tài khoa học nghiên cứu chuyên sâu, đầy đủ vềvấn đề ĐG hai KNDH toán này. 1.2 Yêu cầu cụ thể hóa nội dung Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểuhọc và xây dựng bộ công cụ đánh giá trong việc đánh giá một số kỹ năngdạy học toán của giáo viên Chuẩn nghề nghiệp (CNN) GVTH là một văn bản có tính pháp lí, đượcBộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ký ban hành theo Quyết định số14/2007/QĐ-BGDĐT (04/05/2007) nhằm mục đích ĐG GVTH (dựa trênviệc GV đáp ứng được các yêu cầu thuộc ba lĩnh vực: phẩm chất đạo đức,tư tưởng; kiến thức và kỹ năng sư phạm). Cũng giống như CNN GV ở cáccấp học khác, CNN GVTH có vai trò quan trọng như một tấm gương soi,giúp GV nhận ra được bản thân, đồng nghiệp đã đạt và chưa đạt được nhữngyêu cầu gì so với Chuẩn nghề nghiệp đặt ra; từ đó, GV lập được kế hoạchrèn luyện, bồi dưỡng nhằm phát triển chuyên môn, nâng cao năng lực sưphạm và hiệu quả dạy học ở TH. Riêng trong lĩnh vực KN sư phạm, GVTHphải đạt được yêu cầu: thiết kế được KHBH và tổ chức được các hoạt độngdạy học trên lớp (trong đó có việc sử dụng và phát triển PPDH). Do vậy,việc ĐG KN thiết kế KHBH toán và KN phát triển PPDH toán của GVTHphải được tiến hành theo CNN và dựa trên CNN. Tuy nhiên, những yêu cầu nêu trong CNN còn chung chung, chưa dựatrên bản mô tả chi tiết các mức biểu hiện của KN nên chưa có sự phân tíchcụ thể. Hơn nữa, những yêu cầu này chưa được gắn liền với quá trình dạyhọc môn toán ở TH nên chưa mang những nét đặc thù. Vì vậy, chúng ta chưathể áp dụng ngay CNN để ĐG KNDH toán nói chung và ĐG KN thiết kếKHBH toán, ĐG KN phát triển PPDH toán nói riêng của GVTH được. Bên cạnh đó, theo quan điểm ĐG tiếp cận năng lực hiện nay, việc ĐGKNDH phải hướng vào những việc có thể làm được, thực hiện được và vìthế, quan sát được với những minh chứng rõ ràng. Do đó, yêu cầu về mặt líluận đặt ra là cần thiết phải có sự phân tích cụ thể, chi tiết, rõ ràng các yêucầu về KNDH nêu trong CNN, đặc biệt là trong hoạt động dạy học môn toánở TH. Thực chất, đó là việc nghiên cứu lí luận để xây dựng bộ công cụ gồm:hệ thống tiêu chí và Phiếu hướng dẫn ĐG KNDH toán của GVTH theo CNN. 2 1.3 Thực tiễn đánh giá kỹ năng dạy học toán của giáo viên tiểu họctheo Chuẩn nghề nghiệp Trong thực tiễn, hoạt động ĐG KNDH toán nói chung, ĐG KN thiếtkế bài học toán và KN phát triển PPDH toán của GVTH theo CNN đã đượctiến hành dưới nhiều hình thức khác nhau: dự giờ dạy toán; tổ chức khảo sátnăng lực dạy học của GV; tổ chức cuộc thi GV dạy giỏi các cấp (trường,huyện, thành phố, tỉnh, quốc gia); …Tuy nhiên, việc ĐG chưa mang lại hiệuquả thực sự. Ở nhiều trường TH, hoạt động này diễn ra một cách hình thức,nhằm mục đích hợp thức hóa hồ sơ GV hoặc hợp thức hóa tiêu chí nào đótrong công tác thi đua; ĐG không đúng bản chất vì các phương pháp và côngcụ ĐG được sử dụng chủ yếu giúp thu thập thông tin về nhận thức, kiếnthức; ĐG không đầy đủ vì không xác định được các KN thành phần của mỗiKNDH toán cần ĐG; kết quả ĐG chưa có sự đồng nhất cao vì việc ĐG chưadựa trên hệ thống tiêu chí đánh giá chung;…Do đó, hoạt động ĐG KNDHtoán của GVTH chưa phát huy được vai trò quan trọng trong việc nâng caochất lượng dạy học toán ở TH nói riêng và chất lượng GDTH nói chung. Những yêu cầu về lí luận và thực tiễn nêu trên cho thấy việc nghiêncứu đề tài: “Đánh giá một số kỹ năng dạy học toán của giáo viên tiểu họctheo Chuẩn nghề nghiệp” là cần thiết trong việc nghiên cứu khoa học vàthực tiễn đào tạo, bồi dưỡng GVTH. 2. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài là xây dựng bộ công cụ ĐG một sốKNDH toán của GVTH theo CNN (gồm hệ thống tiêu c ...