Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Phát triển năng lực thực hành cho học sinh lớp 11 chuyên Sinh

Mục tiêu của đề tài nghiên cứu nhằm căn cứ vào nội dung,chương trình chuyên sâu môn Sinh học lớp 11 trường THPT theo định hướng hình thành và phát triển NL của HS trong chương trình GDPT hiện nay và chương trình GDPT 2018 để xây dựng hệ thống các bài TH phần Sinh học cơ thể và tổ chức dạy học TH cho HS chuyên Sinh lớp 11 nhằm phát triển NLTH Sinh học cho HS, góp phần nâng cao hiệu quả dạy học.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Phát triển năng lực thực hành cho học sinh lớp 11 chuyên Sinh BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI NGUYỄN THỊ LINH PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC THỰC HÀNH CHO HỌC SINH LỚP 11 CHUYÊN SINH Chuyên ngành: Lý luận và PPDH bộ môn Sinh học Mã số: 9.14.01.11 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2021 CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Lê Đình Trung Phản biện 1: PGS. TS Nguyễn Duân Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế Phản biện 2: PGS. TS Lê Thị Phương Hoa Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Phản biện 3: PGS. TS Nguyễn Quang Huy Trường Đại học KHTN – Đại học Quốc gia Hà Nội Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường họp tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội vào hồi …..giờ … ngày … tháng… năm… Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: Thư viện Quốc Gia, Hà Nội hoặc Thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 1 MỞ ĐẦU I. Lí do chọn đề tài 1. Mục tiêu đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông được Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội quy định: “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hoà đức, trí, thể, mĩ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh.” 2. Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, môn Sinh học góp phần hình thành và phát triển ở HS các phẩm chất chủ yếu, NL chung cốt lõi và NL đặc thù. Sinh học là khoa học thực nghiệm, vì vậy thực nghiệm là phương pháp nghiên cứu Sinh học then chốt, đồng thời cũng là phương pháp dạy học đặc trưng của môn học này. NL tìm hiểu thế giới sống được phát triển chủ yếu thông qua quy nạp và thực nghiệm. Thực hành trong phòng thí nghiệm, phòng học bộ môn, ngoài thực địa là phương pháp, hình thức dạy học cơ bản của môn Sinh học. 3. Trong quá trình dạy học Sinh học đối với HS chuyên, nếu GV biết tổ chức HS tìm tòi phát hiện tri thức bằng cách cho HS lặp lại con đường mà các nhà khoa học đã phát hiện ra kiến thức đó thì không những rèn luyện cho HS tính tích cực trong học tập mà còn giáo dục lòng đam mê nghiên cứu khoa học cho người học; từ đó phát triển các NL giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực nghiên cứu khoa học của HS. Để thực hiện mục tiêu giáo dục theo chương trình mới, việc giúp GV thiết kế kế hoạch giảng dạy để nâng cao NL của học sinh hiện đang được quan tâm nhiều. Mặt khác, giáo viên dạy các bộ môn khoa học như Sinh học hiện nay hầu như chỉ giảng về lý thuyết, họ hiếm khi giải thích các vấn đề dựa trên về các hiện tượng thực tế xảy ra trong cuộc sống hàng ngày của HS cũng như không làm các bài TH thí nghiệm trong lớp học. Xuất phát từ những thực tế trên, với mong muốn đổi mới phương pháp dạy học, nhằm nâng cao hiệu quả của việc dạy và học TH ở các trường THPT chuyên, chúng tôi chọn đề tài “Phát triển năng lực thực hành cho học sinh lớp 11 chuyên Sinh”. II. Mục đích nghiên cứu Căn cứ vào nội dung, chương trình chuyên sâu môn Sinh học lớp 11 trường THPT theo định hướng hình thành và phát triển NL của HS trong chương trình GDPT hiện nay và chương trình GDPT 2018 để xây dựng hệ thống các bài TH phần Sinh học cơ thể và tổ chức dạy học TH cho HS chuyên Sinh lớp 11 nhằm phát triển NLTH Sinh học cho HS, góp phần nâng cao hiệu quả dạy học. III. Đối tượng và khách thể nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Năng lực thực hành Sinh học; Quy trình xây dựng và dạy học bài TH; Bộ tiêu chí và công cụ đánh giá NLTH Sinh học của HS chuyên Sinh lớp 11. - Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học TH Sinh học lớp 11 ở trường THPT chuyên. IV. Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng hệ thống bài TH theo cấu trúc NLTH Sinh học và tổ chức dạy học các bài 2 TH theo logic đó thì sẽ rèn luyện và phát triển được NLTH Sinh học cho HS chuyên Sinh, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả dạy học. V. Nhiệm vụ nghiên cứu 1. Nguyên cứu tổng quan về dạy học TH và phát triển NLTH trong dạy học Sinh học ở Việt Nam và trên thế giới. 2. Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng phát triển NLTH Sinh học cho HS trong dạy học Sinh học ở trường THPT chuyên. 3. Phân tích chương trình và yêu cầu các kĩ năng TH Sinh học lớp 11 chuyên Sinh hiện hành của Bộ GD&ĐT, các yêu cầu trong các kì thi học sinh giỏi quốc gia và quốc tế phần TH làm cơ sở cho việc xây dựng và sử dụng các bài TH chuyên Sinh theo hướng phát triển NL dựa trên cấu trúc NLTH Sinh học. 4. Đề xuất quy trình xây dựng hệ thống bài TH Sinh học lớp 11 chuyên Sinh. 5. Thiết kế quy trình sử dụng các bài TH trong dạy học Sinh học theo định hướng hình thành và phát triển NLTH Sinh học cho HS chuyên Sinh. 6. Xây dựng tiêu chí và các minh chứng để rèn luyện và đánh giá NLTH Sinh học dùng cho HS lớp 11 chuyên Sinh. 7. Thực nghiệm sư phạm để kiểm chứng giả thuyết khoa học của luận án. VI. Phương pháp nghiên cứu 1. Nghiên cứu lí thuyết. 3. Phương pháp chuyên gia. 2. Điều tra cơ bản. 4. Thực nghiệm sư phạm (TNSP). VII. Những đóng góp mới của đề tài 1. Hệ thống hóa được cơ sở lý luận và thực tiễn của quá trình dạy học theo định hướng rèn luyện và phát triển NLTH nói chung và NLTH Sinh học ở THPT chuyên nói riêng. 2. Xác định được cấu trúc của NLTH Sinh học trong dạy học TH. Phân tích được các biểu hiện của NL thành phần trong NLTH Sinh học của HS chuyên Sinh dưới dạng ...