Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở Thành phố Hồ Chí Minh

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục "Quản lí dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở Thành phố Hồ Chí Minh" được nghiên cứu với mục đích khảo sát, đánh giá thực trạng dạy học và quản lí dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh ở các trường THCS tại TP. Hồ Chí Minh. Đề xuất các biện pháp quản lí dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh ở các trường THCS TP. Hồ Chí Minh, góp phần thực hiện thành công Chương trình giáo dục phổ thông 2018, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trong giai đoạn hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở Thành phố Hồ Chí Minh ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƢỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN NGUYỄN VĂN HIẾU QUẢN LÍ DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT VÀ NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC 1. 2. 3. TS. Đinh Th S.TS. Trnh Th khoa Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2022 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Bối cảnh toàn cầu hóa và sự bùng nổ tri thức đặt giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) của tất cả các quốc gia trên thế giới trước những thách thức to lớn. Đổi mới giáo dục đã trở thành nhu cầu cấp thiết và xu thế mang tính toàn cầu. Một trong những nội dung, yêu cầu đổi mới giáo dục là đổi mới chương trình giáo dục theo hướng tiếp cận năng lực thay cho hướng tiếp cận nội dung như trước đây, nhằm thích ứng với sự bùng nổ tri thức loài người. Trong bối cảnh đó, Nghị quyết số 29/NQ-TW đã nêu 9 nhiệm vụ và giải pháp, trong đó có: “... Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của GD&ĐT theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học... Đổi mới căn bản công tác quản lí GD&ĐT, bảo đảm dân chủ, thống nhất; tăng quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội của các cơ sở giáo dục, đào tạo; coi trọng quản lí chất lượng”. Thực hiện Nghị quyết số 29/NQ-TW, Bộ GD&ĐT đã triển khai và công bố Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể và chương trình các môn học vào ngày 26/12/2018; đồng thời, danh mục sách giáo khoa lớp 1, 2 và 6 cũng được phê duyệt để đưa vào giảng dạy từ năm học 2019-2020. Theo đó, một trong những định hướng quan trọng của việc xây dựng chương trình, sách giáo khoa mới là tiếp cận phẩm chất và năng lực học sinh (HS); do đó mọi hoạt động dạy học trong các nhà trường phổ thông phải thay đổi căn bản và toàn diện theo tiếp cận này và đây là vấn đề tất yếu, cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Chương trình và sách giáo khoa mới đã được triển khai đưa vào giảng dạy và gặp không ít khó khăn đối với cán bộ quản lí (CBQL) và giáo viên (GV), đặc biệt, chất lượng GV đã ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả thực hiện chương trình, bởi đa số họ vẫn quen với cách dạy học theo tiếp cận nội dung. Để thực hiện thành công chương trình mới, công tác quản lí của các cấp trong ngành Giáo dục đóng vai trò quan trọng, giúp điều tiết mọi hoạt động dạy học của GV đi đúng hướng. Do đó, quản lí dạy học theo hướng định hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học là vấn đề tất yếu, cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. 1.2. Đã có nhiều nghiên cứu về dạy học và quản lí dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học trên thế giới và ở Việt Nam. Đặc biệt, ở Việt Nam, từ khi Nghị quyết số 29-NQ/TW được ban hành (ngày 04/11/2013), các nhà quản lí, khoa học giáo dục mới chính thức có cơ sở pháp lí rõ ràng để tổ chức triển khai nhiều nghiên cứu xoay quanh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục. Kể từ đó, cụm từ “Dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực” khá phổ biến và được nhắc lại thường xuyên trong các hoạt động chuyên môn ở bậc phổ thông. Nhiều giáo trình, đề tài, luận án, báo cáo khoa học… đã đi sâu vào từng lĩnh vực môn học hoặc các thành tố của quá trình dạy học ở các cấp, bậc học khác nhau nhằm hướng tới phát triển năng lực đặc thù hoặc năng lực chung (cốt lõi) cho người học. Tuy nhiên, các nghiên cứu về quản lí hoạt động này thì chưa được quan tâm nhiều. Mặc dù đã có những nghiên cứu về thực trạng, từ đó đề xuất biện pháp/giải pháp quản lí trên địa bàn cụ thể với phương pháp khảo sát phù hợp, nhưng nội dung khảo sát chưa đầy đủ và chưa đi và cụ thể, việc phân tích số liệu thu được vẫn chưa sâu sắc, phương pháp phỏng vấn chưa bổ sung cho phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi, do đó kết quả thu được chưa đủ độ tin cây; dẫn tới các biện pháp/giải pháp đề xuất chưa mang tính đặc thù, vẫn còn chung chung. Do đó, cần thiết phải có một nghiên cứu bài bản, đầy đủ, sâu sắc trên cơ sở khung lí luận vững chắc về quản lí dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực HS. 1.3. Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Tp Hồ Chí Minh lần thứ X, nhiệm kì 2015-2020 cũng đã đưa ra 12 nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu, trong đó có nhiệm vụ: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giảng dạy và học tập theo hướng hiện đại, đáp ứng chuẩn giáo dục khu vực và quốc tế; phát triển tốt nhất năng lực sáng tạo của HS, coi trọng thực hành, thực tế; chú trọng giáo dục lối sống, nhân cách, đạo đức, lí tưởng và truyền thống cách mạng, ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc...”. Để thực hiện nhiệm vụ này, Sở GD&ĐT cần có các giải pháp quản lí phù hợp với đặc thù của Thành phố. Thời gian qua đã có một số nghiên cứu liên quan đến quản lí dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS được thực hiện trên địa bàn Tp Hồ Chí Minh; tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu này mới chỉ đi vào từng lĩnh vực/môn học hoặc từng thành tố của quá trình dạy học mang tính rời rạc… Còn thiếu những nghiên cứu một cách tổng quát, bài bản, hệ thống, sâu sắc, toàn diện cho cả một cấp học ở bậc phổ thông, đặc biệt là ở cấp trung học cơ sở (THCS); các biện pháp/giải pháp đề xuất vẫn chưa thể hiện rõ tính đặc thù của vùng miền, lĩnh vực/môn học...; đặc biệt, chưa có nghiên cứu nào được tiến hành ở cấp THCS tại Tp Hồ Chí Minh - một thành phố có nhiều điểm đặc thù về giáo dục bậc phổ thông nói chung, cấp THCS nói riêng. Vì những lí do trên, nghiên cứu đề tài “Quản lí dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở Thành phố Hồ Chí Minh” có tính thời sự, cấp thiết; có ý nghĩa lí luận và thực tiễn cao trong bối cảnh hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận; khảo sát, đánh giá thự ...