Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học Môi trường: Dựa vào cộng đồng để sử dụng khôn khéo đất ngập nước trong bối cảnh biến đổi khí hậu - trường hợp đất lúa nước của huyện Gò Công Đông, tỉnh Tiền Giang

Bản tóm tắt trình bày tổng quan về tài nguyên đất lúa nước huyện Gò Công Đông và những bất cập trong quản lý, sử dụng, tác động của biến đổi khí hậu đến đất lúa nước huyện Gò Công Đông và những vấn đề đặt ra, đề xuất các giải pháp phát huy tri thức bản địa sử dụng khôn khéo đất lúa nước thích ứng với biến đổi khí hậu dựa vào sự tham gia của cộng đồng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học Môi trường: Dựa vào cộng đồng để sử dụng khôn khéo đất ngập nước trong bối cảnh biến đổi khí hậu - trường hợp đất lúa nước của huyện Gò Công Đông, tỉnh Tiền GiangĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘIVIỆN TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG--------------------------------HÀ VĂN ĐỊNHDỰA VÀO CỘNG ĐỒNG ĐỂ SỬ DỤNG KHÔN KHÉO ĐẤTNGẬP NƯỚC TRONG BỐI CẢNH BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TRƯỜNG HỢP ĐẤT LÚA NƯỚC CỦAHUYỆN GÒ CÔNG ĐÔNG, TỈNH TIỀN GIANGCHUYÊN NGÀNH: MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNGMÃ SỐ: CHUYÊN NGÀNH ĐÀO TẠO THÍ ĐIỂMTÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNGHà Nội, 20171Công trình được hoàn thành tại Viện Tài nguyên và Môi trường –Đại học Quốc gia Hà NộiNgười hướng dẫn khoa học:1. PGS.TS. Lê Diên Dực2. TS. Nguyễn Võ LinhCó thể tìm hiểu luận án tại:- Thư viện Quốc gia Việt Nam.- Thư viện Trung tâm Thông tin – Thư viện, ĐHQGHN.- Viện Tài nguyên và Môi trường.2MỞ ĐẦU1. Tính cấp thiết của luận ánKinh nghiệm ở nhiều nước cho thấy những hệ thống quản lýtập trung hóa hay phương thức quản lý theo hướng áp đặt từ trênxuống chưa sát thực tế tỏ ra không đem lại hiệu quả đối với việcquản lý tài nguyên ven biển theo cách bền vững [Lê Diên Dực, 2000;Trần Thị Út và cs., 2014]. Trong việc thích ứng với biến đổi khí hậu(BĐKH) thì cộng đồng có vai trò vô cùng quan trọng, nếu không cósự tham gia của họ thì quá trình thích ứng sẽ gặp khó khăn, thậm chíthất bại. Tầm quan trọng của cộng đồng trong thích ứng với BĐKHđã khẳng định rõ tại Nghị quyết Trung ương 24-NQ/TW ngày3/6/2013 của Ban chấp hành Trung ương đảng về “Chủ động ứngphó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệmôi trường” [BCHTW, 2013] và Chiến lược Quốc gia về BĐKH[Thủ tướng Chính phủ, 2011].Gò Công Đông là một huyện ven biển của tỉnh Tiền Giangthuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long, là khu vực nhạy cảm dễ bịtổn tương do BĐKH và nước biển dâng (NBD). Lúa nước là câytrồng nông nghiệp chủ lực của huyện, đồng thời chịu những tác độngkhá mạnh mẽ do BĐKH gây nên [Hà Văn Định, 2012].Việc thực hiện Đề tài Luận án “Dựa vào cộng đồng để sửdụng khôn khéo đất ngập nước trong bối cảnh biến đổi khí hậu –trường hợp đất lúa nước của huyện Gò Công Đông, tỉnh TiềnGiang” là cần thiết.12. Mục tiêu của luận án2.1. Mục tiêu chungĐề xuất được các giải pháp sử dụng khôn khéo đất lúa nướcdựa vào cộng đồng để khắc phục những bất cập trong quản lý sửdụng đất lúa và tác động tiêu cực của BĐKH.2.2. Mục tiêu cụ thể(i) Đánh giá thực trạng tài nguyên đất lúa nước huyện GòCông Đông và những bất cập trong quản lý sử dụng.(ii) Đánh giá tác động của BĐKH đến đất lúa nước huyệnGò Công Đông và những vấn đề đặt ra.(iii) Đánh giá được cộng đồng người sản xuất áp dụng trithức bản địa để sử dụng khôn khéo đất lúa nước và sự tham gia củacác cộng đồng liên quan.(iv) Đề xuất các giải pháp phát huy tri thức bản địa sử dụngkhôn khéo đất nước thích ứng với BĐKH có sự tham gia của cộngđồng.3. Luận điểm bảo vệ của luận án(i) BĐKH tác động đến lúa nước gây thu hẹp diện tích canhtác, diện tích gieo trồng lúa.(ii) Cộng đồng có vai trò quan trọng đối với việc xây dựngcác giải pháp sử dụng khôn khéo đất lúa nước thích ứng với BĐKH.(iii) Sử dụng khôn khéo đất lúa nước là giải pháp sử dụng trithức bản địa của cộng đồng người sản xuất và sự tham gia của các2bên liên quan nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất lúa, khắc phụcđược những bất cập trong quản lý sử dụng và có thể biến tác độngtiêu cực của BĐKH thành những cơ hội mà không làm thay đổinhững tính chất cơ bản của hệ sinh thái.4. Điểm mới của luận án(i) Trên cơ sở sử dụng cách tiếp cận dựa vào cộng đồng vàtiếp cận hệ sinh thái, luận án đã đưa vấn đề cộng đồng vào thích ứngvới BĐKH trong sử dụng đất lúa nước tại khu vực ven biển. Từ cơsở lý luận và thực tiễn đã chứng minh được vai trò quan trọng củacộng đồng trong sử dụng hiệu quả đất lúa nước và thích ứng vớiBĐKH tại khu vực ven biển.(ii) Đề xuất được các mô hình sử dụng đất lúa nước thíchứng với BĐKH để khẳng định quan điểm BĐKH có thề là cơ hội đểthay đổi mô hình sinh kế nông nghiệp trên nền đất lúa nước có hiệuquả hơn so với trồng lúa độc canh.(iii) Đề xuất được các giải pháp áp dụng tri thức bản địa đểsử dụng khôn khéo đất lúa nước thích ứng với tác động tiêu cực củaBĐKH có sự đồng thuận, chia sẻ lợi ích giữa các cộng đồng liênquan trên cơ sở thực hiện 9 bước tham gia của cộng đồng vào một dựán cụ thể và 5 nguyên tắc quản lý tài nguyên ven biển dựa vào cộngđồng.(iv) Phát hiện ra được những bất cập của chính sách sử dụngđất lúa trong bối cảnh BĐKH từ đó đưa ra những khuyến nghị điềuchỉnh để tạo điều kiện cho việc sử dụng đất lúa được hiệu quả hơn.3 ...