Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Luật: Pháp luật Việt Nam về chứng cứ điện tử

Luận án dựa vào việc nghiên cứu lý thuyết chứng cứ, chứng cứ điện tử, các quy định pháp luật về chứng cứ trong hệ thống Thông luật và Dân luật, để chỉ ra những nguyên nhân dẫn đến khó khăn, vướng mắc trong việc sử dụng chứng cứ điện tử trên nền tảng pháp luật Việt Nam hiện có. Đồng thời, đề xuất thay đổi, bổ sung, chỉnh sửa các quy định trong hệ thống pháp luật Việt Nam có liên quan đến chứng cứ điện tử, cho phù hợp với yêu cầu của việc sử dụng chứng cứ điện tử.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Luật: Pháp luật Việt Nam về chứng cứ điện tử2 MỤC LỤC3PHẦN MỞ ĐẦU1. Lý do lựa chọn đề tài Công nghệ thông tin phát triển dẫn đến nền kinh tế số pháttriển. Từ đây, nảy sinh các vấn đề như tranh chấp hợp đồng điệntử, tranh chấp sở hữu trí tuệ, hạn chế cạnh tranh dẫn đến độcquyền trong nền kinh tế số, tội phạm hoạt động xâm hại kinh tếhoạt động trên không gian mạng. Muốn giải quyết các tranhchấp trên, cũng như làm rõ hành vi của tội phạm trên khônggian mạng, các chủ thể tham gia tố tụng cần loại chứng cứ cónguồn từ dữ liệu điện tử hay còn gọi là chứng cứ điện tử. Đápứng nhu cầu trên, hệ thống pháp luật Việt Nam đã mở đườngcho các cơ quan tư pháp, luật sư và công dân sử dụng chứng cứđiện tử trong các vụ tranh chấp dân sự, cũng như các vụ án hìnhsự. Thể hiện qua các quy định về chứng cứ trong các Bộ luật Tốtụng Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2021), Bộ luậtTố tụng Dân sự năm 2015, Luật Cạnh tranh năm 2018, LuậtGiao dịch điện tử năm 2005. Tuy nhiên, trên thực tế các vụ việcdân sự, thương mại, hành chính, hình sự có sử dụng chứng cứđiện tử, được các cơ quan tư pháp thụ lý gặp rất nhiều khókhăn. Các chủ thể tham gia tố tụng thường lúng túng, bị động,hạn chế, hoạt động không hiệu quả trong việc sử dụng chứng cứđiện tử, từ khâu thu thập, đánh giá, chấp nhận, thực hiện nghĩavụ, trách nhiệm, quyền chứng minh trên nền tảng pháp luật củaViệt Nam. Khó khăn nêu trên là do trong quá trình thực thipháp luật Việt Nam, các chủ thể tham gia tố tụng chưa đượchướng dẫn trình tự, thủ tục thu thập chứng cứ điện tử. Việcđánh giá và chấp nhận chứng cứ điện tử chưa có tiêu chí cụ thể,thống nhất, minh bạch. Sử dụng chứng cứ điện tử thực hiện4nghĩa vụ, trách nhiệm chứng minh của các chủ thể tham gia tốtụng còn nhiều sơ hở, thiếu sót, không bảo đảm tính khoa học,logic. Chính vì vậy, tác giả chọn đề tài “Pháp luật Việt Nam vềchứng cứ điện tử” để làm luận án tiến sĩ Luật học. Việc lựachọn đề tài này mang tính cấp thiết, nhằm bảo đảm việc sửdụng đúng bản chất, hiệu quả của chứng cứ điện tử trong điềukiện của Việt Nam hiện nay, đáp ứng được các yêu cầu côngbằng, minh bạch trong phán quyết các vụ kiện dân sự, vụ ánhình sự.2. Mục tiêu nghiên cứu Dựa vào việc nghiên cứu lý thuyết chứng cứ, chứng cứ điệntử, các quy định pháp luật về chứng cứ trong hệ thống Thôngluật và Dân luật, để chỉ ra những nguyên nhân dẫn đến khókhăn, vướng mắc trong việc sử dụng chứng cứ điện tử trên nềntảng pháp luật Việt Nam hiện có. Đồng thời, đề xuất thay đổi,bổ sung, chỉnh sửa các quy định trong hệ thống pháp luật ViệtNam có liên quan đến chứng cứ điện tử, cho phù hợp với yêucầu của việc sử dụng chứng cứ điện tử.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu - Nghiên cứu, phân tích các quan điểm hiện tại về chứng cứvà chứng cứ điện tử, đưa ra khái niệm, bản chất của thu thập,chấp nhận và sử dụng chứng cứ điện tử. - Nghiên cứu, phân tích các phương pháp, biện pháp thuthập chứng cứ điện tử; các nguyên tắc thu thập, chấp nhận và sửdụng chứng cứ điện tử. Đánh giá các thành tựu cũng như nhữnghạn chế trong việc thu thập, chấp nhận và sử dụng chứng cứđiện tử. - Làm sáng tỏ luận điểm về thu thập, chấp nhận và sử dụng5chứng cứ điện tử trong hệ thống Thông luật và Dân luật. Đồngthời làm sáng tỏ tính liên quan, tính khách quan (xác thực), tínhhợp pháp của chứng cứ điện tử. - Xây dựng, củng cố quan điểm về thu thập, chấp nhận vàsử dụng chứng cứ điện tử trong hoạt động tố tụng và xây dựngnhà nước pháp quyền ở Việt Nam. Đồng thời đề xuất nhữnggiải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật cũng như tăngcường hiệu quả thu thập, chấp nhận và sử dụng chứng cứ điệntử. * Phạm vi nghiên cứu Đề tài Pháp luật Việt Nam về chứng cứ điện tử, nghiên cứuvề tất cả các quy định, quy tắc trong hệ thống pháp luật ViệtNam có liên quan, tác động đến việc thu thập, đánh giá, chấpnhận và sử dụng chứng cứ điện tử. Đề tài không tập trungnghiên cứu riêng một ngành luật cụ thể nào hiện có trong hệthống pháp luật của Việt Nam. Đồng thời, đề tài cũng nghiêncứu lý thuyết chứng cứ, Luật Chứng cứ trong các hệ thốngThông luật và Dân luật, điển hình của các quốc gia Hoa Kỳ,Anh, Pháp, Đức.4. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn Làm rõ lý luận về thu thập, đánh giá, chấp nhận và sử dụngchứng cứ điện tử, từ đó các chủ thể tham gia tố tụngthấuhiểubản chất của chứng cứ điện tử, giúp sử dụng công cụ chứngcứ điện tử hiệu quả hơn trong hoạt động tố tụng dân sự lẫn hìnhsự. Xây dựng quy trình điều tra để thu thập chứng cứ điện tử,xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chấp nhận chứng cứ điện tử, đềxuất nguyên tắc cơ bản sử dụng chứng cứ điện tử, việc làm nàymang ý nghĩa thực tiễn rất cao vì giúp cho tổ chức, cá nhân6tham gia tố tụng thực hiện được nghĩa vụ, trách nhiệm, bảo vệđược quyền, lợi ích hợp pháp trước pháp luật.5. Những điểm mới khoa học của luận án Luận án là công trình đầu tiên nghiên cứu một cách toàndiện các vấn ...