Tóm tắt Luận án tiến sĩ Ngôn ngữ học: Đối chiếu các từ ngữ chỉ màu sắc trong tiếng Anh và tiếng Việt

Luận án được nghiên cứu với mục tiêu nhằm tìm ra những điểm giống nhau và khác nhau về khả năng tạo từ và ngữ nghĩa của các tính từ chỉ màu sắc cơ bản trong tiếng Anh và tiếng Việt; Làm sáng tỏ một số đặc trưng văn hóa thông qua cách sử dụng từ chỉ màu sắc cơ bản trong thành ngữ tiếng Anh và tiếng Việt;
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án tiến sĩ Ngôn ngữ học: Đối chiếu các từ ngữ chỉ màu sắc trong tiếng Anh và tiếng Việt VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ PHƯƠNG THẢOĐỐI CHIẾU CÁC TỪ NGỮ CHỈ MÀU SẮC TRONG TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT Chuyên ngành: Ngôn ngữ học so sánh đối chiếu Mã số: 9222024 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC 1. PGS.TS. Hà Quang Năng 2. PGS.TS. Hoàng Tuyết Minh HÀ NỘI - 2018 Công trình được hoàn thành tại: VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘINgười hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Hà Quang Năng 2. PGS.TS. Hoàng Tuyết MinhPhản biện 1: GS. TS. Lê Quang ThiêmPhản biện 2: PGS.TS. Hồ Ngọc TrungPhản biện 3: PGS.TS. Phạm Hùng Việt Luận án được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Học viện,họp tại Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội ViệtNam, 477 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội. Vào hồi… giờ…ngày… tháng … năm 2018.Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thư viện Quốc gia Việt Nam - Thư viện Học viện khoa học xã hội MỞ ĐẦU1. Lí do chọn đề tài Màu sắc là một trong những thuộc tính của vật thể tồn tại trong thếgiới xung quanh chúng ta mà thị giác con người có thể nhận biết được.Màu sắc tồn tại trong thế giới vật chất nhưng lại gắn bó chặt chẽ với đờisống tinh thần của con người, góp phần làm cho cuộc sống trở nên sinhđộng và tràn đầy sức sống. Những màu sắc khác nhau với những ý nghĩakhác nhau đã mang lại những sắc màu phong phú cho cuộc sống. Dù số lượng từ ngữ chỉ màu sắc trong mỗi ngôn ngữ khác nhau,ngôn ngữ có thể hạn chế số lượng từ vựng gọi tên cho màu sắc cụ thể đónhưng cộng đồng người sử dụng ngôn ngữ đó vẫn nhận ra sự khác biệtvề các loại màu sắc. Đặc trưng văn hóa dân tộc được thể hiện rõ néttrong ý nghĩa biểu trưng của các sắc màu trong từng nền văn hóa. Ở cácquốc gia khác nhau, các nền văn hóa khác nhau, màu sắc cũng thể hiệncác ý nghĩa khác nhau. Mỗi dân tộc với những bức tranh ý niệm khácnhau sẽ hình thành bức tranh ngôn ngữ thế giới khác nhau và như thế, từngữ về màu sắc sẽ không nằm ngoài qui luật chung đó. Lớp từ ngữ chỉmàu sắc có số lượng không nhỏ và mang ý nghĩa phong phú, đa dạng vàđược thể hiện trong nhiều phong cách văn bản, đặc biệt là trong phongcách ngôn ngữ văn chương. Vì thế, lớp từ chỉ màu sắc trở thành đốitượng được ngôn ngữ học quan tâm nghiên cứu từ nhiều góc độ, trênnhiều bình diện, nhất là về đặc điểm ngữ nghĩa, tính biểu trưng hay vềđặc điểm tri nhận. Một số công trình đã đề cập đến vấn đề này. Tuy nhiên, chưa cócông trình nào đi sâu đối chiếu từ ngữ chỉ màu sắc trong hai ngôn ngữAnh và ngôn ngữ Việt, tìm ra các nét tương đồng và dị biệt về nhóm từnày trong quá trình nhận thức và biểu đạt các màu trong hai ngôn ngữ.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án2.1. Mục đích nghiên cứu- Tìm ra những điểm giống nhau và khác nhau về khả năng tạo từ và ngữnghĩa của các tính từ chỉ màu sắc cơ bản trong tiếng Anh và tiếng Việt;- Làm sáng tỏ một số đặc trưng văn hóa thông qua cách sử dụng từ chỉmàu sắc cơ bản trong thành ngữ tiếng Anh và tiếng Việt;- Góp phần vào công tác giảng dạy, nghiên cứu của giảng viên và họcviên; giúp cho công tác biên soạn từ điển màu sắc tiếng Việt của các nhàkhoa học.2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu- Tổng quan tình hình nghiên cứu và xác định cơ sở lí luận cho luận án;- Thống kê số lượng từ chỉ màu sắc cơ bản trong một số tác phẩm văn họcAnh, văn học Việt Nam và từ điển thành ngữ tiếng Anh và tiếng Việt đểtìm ra tần số sử dụng của từng màu sắc cơ bản trong hai ngôn ngữ; 1 - Miêu tả và phân tích khả năng tạo từ và đặc điểm ngữ nghĩa của từ,ngữ chỉ màu sắc cơ bản trong tiếng Anh và tiếng Việt để tìm ra nhữngđiểm giống nhau và khác nhau về mặt cấu trúc, ngữ nghĩa trong việc liênhệ với văn hóa hai dân tộc;- So sánh, đối chiếu ý nghĩa của từ chỉ màu sắc cơ bản trong tiếng Anhvà tiếng Việt thông qua các thành ngữ có chứa từ chỉ màu sắc cơ bảntrong mối liên hệ với đặc trưng văn hóa dân tộc của ngôn ngữ và tư duy.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án3.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là những tính từ chỉ màu sắc cơ bản trongtiếng Anh và tiếng Việt dưới góc nhìn của ngữ nghĩa học.3.2 Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nghiên cứu là khả năng tạo từ và đặc điểm ngữ nghĩa của11 tính từ chỉ màu sắc cơ bản trong tiếng Anh và 9 tính từ chỉ màu sắccơ bản trong tiếng Việt dựa trên 1065 lượt từ chỉ màu sắc cơ bản đượcthống kê từ 950 trích đoạn của 8 tác phẩm văn học Anh, 1189 lượt từ chỉmàu sắc cơ bản được thống kê từ 925 trích đoạn của 11 tác phẩm vănhọc Việt Nam và 295 thành ngữ tiếng Anh, 339 thành ngữ tiếng Việtđược thống kê từ 11 cuốn từ điển thành ngữ tiếng Anh và 9 cuốn từ điểnthành ngữ tiếng Việt. - Luận án cũng tập trung nghiên cứu ý nghĩa biểu trưng của cácthành ngữ có từ chỉ màu sắc cơ bản trong tiếng Anh và tiếng Việt. -Trong luận án, tiếng Anh được sử dụng như là ngôn ngữ cơ sở vàtiếng Việt là ngôn ngữ đưa vào đối chiếu, có nghĩa là so sánh đối chiếumột chiều và theo chiều Anh - Việt.4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận ánPhương pháp miêu tả: Phương pháp này được sử dụng để miêu tả khảnăng tạo từ và ngữ nghĩa của các từ chỉ màu sắc cơ bản. - Phương pháp phân tích thành tố nghĩa: Phương pháp này được sửdụng nhằm phân tích các đặc điểm ngữ nghĩa các từ chỉ màu sắc cơ bảncũng như ý nghĩa biểu trưng của chúng được thể hiện trong các thànhngữ tiếng Anh và tiếng Việt nhằm tìm ra các nét nghĩa của các từ ngữnày xuất hiện trong hai ngôn ngữ. - Phương pháp so sánh đối chiếu: Đây là một phương pháp đượcsử dụng để tìm ra những tương đồng và dị biệt trong ngôn ngữ và vănhóa, tư duy của ng ...