Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngôn ngữ học: Đối chiếu thuật ngữ về bệnh truyền nhiễm (qua văn bản tiếng Anh của Tổ chức y tế thế giới và bản dịch tiếng Việt)

Luận án "Đối chiếu thuật ngữ về bệnh truyền nhiễm (qua văn bản tiếng Anh của Tổ chức y tế thế giới và bản dịch tiếng Việt)" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu đối chiếu chuyển dịch TN các BTN Anh-Việt trong văn bản của WHO nhằm tìm ra sự tương đồng và khác biệt về cấu trúc và ngữ nghĩa của TN các BTN giữa ngôn ngữ nguồn và ngôn ngữ đích.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngôn ngữ học: Đối chiếu thuật ngữ về bệnh truyền nhiễm (qua văn bản tiếng Anh của Tổ chức y tế thế giới và bản dịch tiếng Việt) VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐẶNG THỊ THANH NGAĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ VỀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM(QUA VĂN BẢN TIẾNG ANH CỦA TỔ CHỨC Y TẾ THẾ GIỚI VÀ BẢN DỊCH TIẾNG VIỆT) Ngành: Ngôn ngữ học so sánh, đối chiếu Mã số: 9.22.20.24 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC Hà Nội - 2023 Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM VIỆT NAMNgười hướng dẫn khoa học: 1. TS. Bùi Thị Ngọc Anh 2. GS. TS. Lê Quang Thiêm Phản biện 1: GS.TS. Nguyễn Thiện Giáp Phản biện 2: PGS.TS. Lâm Quang Đông Phản biện 3: PGS.TS. Phan Văn Quế Luận án được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Học viện, họp tại Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, 477 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội. Vào hồi .... giờ ... ngày .... tháng ..... năm 202... Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thư viện Quốc gia Việt Nam - Thư viện Học viện Khoa học xã hội MỞ ĐẦU1. Lý do lựa chọn đề tài Tổ chức Y tế Thế giới (tiếng Anh: World Health Organization, viếttắt WHO) là một cơ quan của Liên Hiệp Quốc đóng vai trò điều phối các vấnđề sức khỏe và y tế cộng đồng trên bình diện quốc tế. WHO cung cấp nhữngthông tin chính xác trên lĩnh vực sức khỏe con người, đứng ra để giải quyếtnhững vấn đề cấp bách về sức khỏe cộng đồng và dịch bệnh của con người.Kể từ khi thành lập, WHO đã truyền tải tri thức nhân loại đến các cộng đồng,do đó vị trí của văn bản của tổ chức y tế thế giới thường mang tính chuẩnmực và quốc tế cao. Kể từ thập niên 1970, nhiều bệnh truyền nhiễm (BTN)mới nổi đã xuất hiện với tần suất hơn một bệnh mỗi năm. WHO đã ban hànhrất nhiều ấn phẩm hướng dẫn về các BTN bằng tiếng Anh và nhiều ấn phẩmđược dịch sang tiếng Việt nhằm giúp cộng đồng người Việt tiếp cận được vớinhững tri thức mới về bệnh và phòng ngừa dịch, hiểu biết về cơ chế bệnhsinh, đáp ứng miễn dịch, biện pháp điều trị... Văn bản của WHO về bệnh truyền nhiễm có khá nhiều thuật ngữ vàviệc chuyển dịch các TN này sang tiếng Việt như thế nào để đảm bảo đượccác đặc điểm của TN, lại vừa đảm bảo được ý nghĩa khoa học của các TNluôn là vấn đề khó khăn. Việc chuyển dịch sai hoàn toàn có thể xảy ra vàkhiến cho người đọc hiểu sai ý nghĩa văn bản. Khi cộng đồng có cái nhìn saivề các căn bệnh trên thì sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới việc phòng chống bệnh,ảnh hưởng tới thái độ và cách ứng xử của người dân đối với người bệnh cũngnhư gia đình họ, và có thể làm cho bệnh dịch bùng phát trên diện rộng. Việcdịch thuật đúng sẽ giúp người dân tiếp cận một cách đúng đắn và hiệu quảcác tri thức mới nhất trên thế giới nhằm hỗ trợ phòng chống các bệnh nhưHIV/AIDS, lao phổi và thủy đậu, v.v. 1 Tuy vậy, các công trình nghiên cứu đối chiếu (NCĐC) và chuyển dịchtừ tiếng Anh sang tiếng Việt liên quan đến y học lại tương đối hiếm. Đặc biệttừ trước tới nay chưa từng có nghiên cứu nào về đối chiếu và chuyển dịch vănbản từ tiếng Anh sang tiếng Việt một số bệnh dịch truyền nhiễm. Các côngtrình nghiên cứu đối chiếu thuật ngữ y học Anh-Việt hiện nay chủ yếu nghiêncứu thuật ngữ lấy từ từ điển mà chưa có khảo sát thuật ngữ y học trong vănbản. Xuất phát từ tình hình thực tế này, chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài Đốichiếu thuật ngữ về bệnh truyền nhiễm (qua văn bản tiếng Anh của Tổ chứcy tế thế giới và bản dịch tiếng Việt) cho luận án tiến sĩ của mình.2. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu2.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu đối chiếu chuyển dịch TN các BTN Anh-Việt trong văn bảncủa WHO nhằm tìm ra sự tương đồng và khác biệt về cấu trúc và ngữ nghĩa củaTN các BTN giữa ngôn ngữ nguồn và ngôn ngữ đích.2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu a) Tổng quan tình hình nghiên cứu về thuật ngữ và TNBTN trên thế giới và ở Việt Nam b) Tổng hợp cơ sở lí luận về thuật ngữ, ngôn ngữ học đối chiếu, lý thuyết định danh và lý thuyết dịch thuật c) Đối chiếu các TNBTN Anh-Việt về cấu tạo. d) Đối chiếu các TNBTN Anh-Việt về định danh. e) Đối chiếu các TNBTN Anh-Việt về cách chuyển dịch.3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu3.1. Đối tượng nghiên cứu 2 Đối tượng nghiên cứu của luận án là các thuật ngữ bệnh truyền nhiễm(gọi tắt là TNBTN) trên văn bản tiếng Anh chuyển dịch sang tiếng Việt củaTổ chức y tế thế giới tại Việt Nam.3.2. Phạm vi nghiên cứu Luận án lựa chọn các BTN (tiếng Anh chuyển dịch sang tiếng Việt)như: HIV/AIDS, dại, tiêu chảy, thủy đậu, lao phổi, Ebola, Marburg v.v. từnguồn văn bản cho phép ...