Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Nghiên cứu thành ngữ chỉ quan hệ xã hội trong tiếng Việt và tiếng Anh từ góc độ ngôn ngữ học Tri nhận

Luận án "Nghiên cứu thành ngữ chỉ quan hệ xã hội trong tiếng Việt và tiếng Anh từ góc độ ngôn ngữ học Tri nhận" làm sáng tỏ đặc điểm ngữ nghĩa, cơ sở tri nhận và đặc trưng văn hóa; đồng thời chỉ ra những nét tương đồng và dị biệt của ẩn dụ ý niệm về quan hệ xã hội trong thành ngữ tiếng Việt và tiếng Anh từ góc độ ngôn ngữ học Tri nhận. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Nghiên cứu thành ngữ chỉ quan hệ xã hội trong tiếng Việt và tiếng Anh từ góc độ ngôn ngữ học Tri nhậnBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠOTRƢỜNG ĐẠI HỌC VINHNGUYỄN THỊ KIM ANHNGHI N CỨU TH NH NGCH QUAN HTRONG TI NG VI T V TI NG ANHTỪ G C ĐNG N NGHỌC TRI NH NChuyên ngành: Ngôn ngữ Việt NamMã số: 62 22 01 02TÓM TẮT LU N ÁN TI N SĨ NGNGH AN - 2016VĂNH I1MỞ ĐẦU1. Lý do chọn đề tài1.1. Quan hệ xã hội (QHXH) là vấn đề nhận được sự quan tâm của nhiều nhànghiên cứu bởi giá trị nhân văn và giá trị khoa học chứa đựng trong đó. Tình bạn, tìnhyêu, hôn nhân được coi là những mối quan hệ cơ bản nhất, sâu rộng nhất, có tính chiphối cao nhất trong đời sống xã hội của con người [134, tr.5]. Nghiên cứu vấn đềQHXH biểu hiện qua ngôn ngữ hy vọng sẽ đóng góp vào việc hiểu và lý giải sâu sắchơn các mối QHXH cơ bản của con người.1.2. Thành ngữ là kiểu loại đơn vị từ vựng của mỗi ngôn ngữ. Được xem làphương tiện giúp con người thể hiện sự nhận thức, hành vi và cả quá trình biến đổitâm - sinh lý - xã hội một cách hình ảnh, hàm ẩn, và cô đọng, thành ngữ là “một khobáu lưu giữ những trầm tích văn hóa đặc sắc và phong phú của dân tộc” [12, tr.142].Thành ngữ giúp hiện thực hóa bức tranh văn hóa dân tộc của người bản ngữ thể hiệnqua quá trình ý niệm các mối QHXH. Sự phong phú về ngữ nghĩa của thành ngữ chỉQHXH là một trong những lý do khiến chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đơn vị này choluận án.1.3. Là một bộ phận của Khoa học tri nhận, Ngôn ngữ học tri nhận (NNH trinhận) tập trung nghiên cứu ngôn ngữ tự nhiên của con người như là phương tiện tổchức, xử lý và chuyển tải thông tin. Cho đến nay, mặc dù đã có một số nghiên cứu tậptrung xem xét thành ngữ theo hướng tiếp cận tri nhận luận, nhưng trên thực tế, việckhảo sát ngữ nghĩa và đặc trưng văn hóa của thành ngữ chỉ các mối QHXH chưađược nhiều người quan tâm. Đặc biệt, chưa có tác giả nào đi sâu nghiên cứu thànhngữ chỉ QHXH trong tiếng Việt và tiếng Anh từ góc độ NNH Tri nhận. Đó cũng làmột lý do khiến chúng tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu của luận án.1.4. Một trong rất nhiều ứng dụng của NNH tri nhận về ẩn dụ là nghiên cứuthành ngữ. Hầu như thành ngữ là sản phẩm của hệ thống ý niệm của chúng ta vàchúng không chỉ đơn giản là vấn đề ngôn ngữ. [111, tr. 231]. Thành ngữ được lựachọn nghiên cứu bởi đây được xem là lĩnh vực thực sự gây khó khăn trong quá trìnhdạy và học ngoại ngữ. Do nghĩa của thành ngữ không thể suy đoán được từ nghĩathành phần, thành ngữ lại có nguồn gốc từ nền văn hóa lâu đời của mỗi dân tộc, nênviệc sử dụng thành ngữ như thế nào cho đúng trong từng ngữ cảnh cũng gây ra nhữngtrở ngại nhất định cho người học. Nghiên cứu của chúng tôi hy vọng sẽ góp phần cho2thấy tính thực tiễn và ứng dụng của lý thuyết về ẩn dụ. Từ đó, các giảng viên, họcviên, các nhà nghiên cứu có thêm tư liệu phục vụ cho việc biên soạn tài liệu, giáotrình phục vụ công tác đào tạo ở Việt Nam.1.5. Thông qua việc tìm hiểu và tập hợp có chọn lọc kết quả nghiên cứu lý luậnvề NNH tri nhận nói chung, về thành ngữ và ẩn dụ nói riêng, đặc biệt là quan điểm củangữ nghĩa học tri nhận về ngữ nghĩa và một số vấn đề lý thuyết liên quan đến ý niệmcủa con người, luận án sẽ góp phần làm phong phú thêm hệ thống lý luận, là một đónggóp mới, đẩy mạnh hướng nghiên cứu ngôn ngữ từ bình diện NNH tri nhận.Nhận thấy đây là một vấn đề có nhiều ý nghĩa lý luận và thực tiễn, chúng tôilựa chọn vấn đề Nghiên cứu thành ngữ chỉ quan hệ xã hội trong tiếng Việt và tiếngAnh từ góc độ Ngôn ngữ học tri nhận làm đề tài luận án.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu2.1. Mục đích nghiên cứuLuận án làm sáng tỏ đặc điểm ngữ nghĩa, cơ sở tri nhận và đặc trưng văn hóa;đồng thời chỉ ra những nét tương đồng và dị biệt của ẩn dụ ý niệm (ÂDYN) vềQHXH trong thành ngữ tiếng Việt và tiếng Anh từ góc độ NNH Tri nhận.2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu(i). Tìm hiểu và hệ thống hóa, phân tích và tổng hợp các cơ sở lý luận liên quanđến luận án(ii). Khảo sát và phân tích đặc điểm ngữ nghĩa của ÂDYN về QHXH trongthành ngữ tiếng Việt và tiếng Anh.(iii). Phân tích, tổng hợp và lý giải những đặc điểm tương đồng và dị biệt trongquá trình ý niệm hóa ba mối QHXH.3. Phương pháp nghiên cứuPhương pháp nghiên cứu xuyên suốt luận án là phương pháp miêu tả vàphương pháp đối chiếu. Cụ thể, chúng tôi sử dụng phương pháp thống kê ngôn ngữhọc, phương pháp phân tích thành tố nghĩa, phương pháp phân tích diễn ngôn,phương pháp miêu tả kết hợp với giải thích, phương pháp so sánh đối chiếu. Ngoài rachúng tôi cũng áp dụng một số phương pháp và thủ pháp liên ngành khác.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu4.1. Đối tượng nghiên cứuĐối tượng nghiên cứu của luận án là đặc điểm ngữ nghĩa, cơ sở tri nhận và đặctrưng văn hóa của ÂDYN về QHXH qua hệ thống thành ngữ tiếng Việt và tiếng Anh.34.2. Phạm vi tư liệu(i) Các công trình nghiên cứu (sách, giáo trình, bài báo, luận án, luận văn,...)liên quan đến đề tài luận án(ii). Hai nguồn khối liệu: BNC và COCA ...