Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Từ ngữ nghề nghiệp nghề biển ở Thanh Hóa (Từ bình diện ngôn ngữ - văn hóa)

Luận án nghiên cứu từ ngữ nghề biển ở Thanh Hóa mà cụ thể là lớp từ chỉ công cụ, phương tiện, quy trình hoạt động và sản phẩm nhằm làm rõ đặc trưng ngôn ngữ - văn hóa thể hiện trên các phương diện cấu tạo, nguồn gốc, ngữ nghĩa, định danh. Trên cơ sở đó, luận án chỉ ra những sắc thái tư duy văn hóa, nhận thức về nghề biển, góp phần bảo tồn ngôn ngữ - văn hóa dân tộc. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Từ ngữ nghề nghiệp nghề biển ở Thanh Hóa (Từ bình diện ngôn ngữ - văn hóa)BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠOTRƢỜNG ĐẠI HỌC VINHNGUYỄN VĂN DŨNGTỪ NGỮ NGHỀ NGHIỆP NGHỀ BIỂNỞ THANH HÓA(TỪ BÌNH DIỆN NGÔN NGỮ - VĂN HÓA)Chuyên ngành: Lý luận ngôn ngữMã số: 62.22.01.01TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂNVINH - 20161MỞ Đ U1. Lý do chọn đề tài1.1. Sự phát triển của ngôn ngữ diễn ra liên tục và không đồng đều giữa cácvùng miền, tầng lớp dân cư, các ngành nghề trong xã hội tạo nên sự phong phú và đadạng vốn từ của dân tộc. Điều này dẫn đến một hệ quả là, bên cạnh ngôn ngữ toàndân dùng chung cho toàn xã hội s xuất hiện những biến thể ngôn ngữ, trong đ c hệthống vốn từ ngữ của những ngư i làm nghề g n với một nghề sản xuất - từ ngữ nghềnghiệp. Do đ , nghiên cứu từ nghề nghiệp là một sự cần thiết bởi n g p phần làm rõbức tranh đa dạng của ngôn ngữ dân tộc.1.2. Từ nghề nghiệp là công cụ, phương tiện hành nghề và giao tiếp đồng th i làphương tiện phản ánh văn h a của cư dân làm nghề. Trước xu thế công nghiệp hoá, hiệnđại hoá diễn ra một cách mạnh m , hiện nay, nhiều làng nghề truyền thống đang dần bịmai một hoặc thay đổi, lớp từ của các nghề truyền thống cũng c nguy cơ biến mất. Chonên, thu thập vốn từ nghề nghiệp truyền thống và nghiên cứu chúng về mặt ngôn ngữ văn h a không chỉ cần thiết mà còn cấp bách. Mặt khác, cho tới nay, công trình nghiêncứu từ nghề nghiệp từ bình diện ngôn ngữ - văn cũng còn t. Đây là kh a cạnh l luậnvà thực tiễn cần được quan tâm nghiên cứu.1.3. Thanh H a là vùng đất địa linh nhân kiệt, c lịch sử lâu đ i. Quá trình khaithác biển của ngư i Việt cổ ở Thanh H a cũng tương đối sớm và c nhiều đặc điểm, dấuấn văn h a biển đặc s c. Do vậy, nghiên cứu từ ngữ nghề biển không chỉ cho thấy giá trịvề mặt ngôn ngữ mà còn tìm hiểu văn h a biển của địa phương, g p phần bảo tồn vănh a dân tộc.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu2.1. Mục đíchLuận án nghiên cứu từ ngữ nghề biển ở Thanh Hoá mà cụ thể là lớp từ chỉcông cụ, phương tiện, quy trình hoạt động và sản phẩm nhằm làm rõ đặc trưng ngônngữ - văn hoá thể hiện trên các phương diện cấu tạo, nguồn gốc, ngữ nghĩa, địnhdanh. Trên cơ sở đ , luận án g p phần bảo tồn ngôn ngữ - văn hoá dân tộc.2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu- Điều tra điền dã, thu thập vốn từ ngữ nghề biển ở địa bàn Thanh H a; trìnhbày tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở l thuyết của đề tài.- Miêu tả, phân t ch đặc trưng ngôn ngữ - văn h a thể hiện qua cấu tạo, nguồngốc, định danh, ngữ nghĩa của lớp từ ngữ chỉ công cụ, phương tiện; lớp từ ngữ chỉquy trình hoạt động và lớp từ ngữ chỉ sản phẩm nghề biển ở Thanh H a.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu3.1. Đối tượng nghiên cứuLuận án lựa chọn 1587/1942 đơn vị từ ngữ nghề biển được thu thập từ điền dãgồm: lớp từ chỉ công cụ, phương tiện (543 đơn vị); lớp từ ngữ chỉ quy trình hoạt động(239 đơn vị) và lớp từ ngữ chỉ sản phẩm (805 đơn vị) của 3 nghề: nghề cá, nghề làmm m và nghề sản xuất muối làm đối tượng nghiên cứu.23.2. Phạm vi và tư liệu nghiên cứu- Luận án nghiên cứu từ ngữ nghề biển và những vấn đề c liên quan về vănh a được phản ánh qua từ ngữ trên địa bàn vùng ven biển Thanh H a.- Tư liệu khảo sát được thu thập từ điền dã thực địa; từ các tài liệu, các sáng tácdân gian về nghề biển ở Thanh Hóa.4. Các phương pháp nghiên cứuLuận án sử dụng các phương pháp, thủ pháp nghiên cứu: Phương pháp điều trađiền dã; phương pháp thống kê; phương pháp phân t ch - tổng hợp; phương phápnghiên cứu liên ngành; thủ pháp mô hình h a; thủ pháp so sánh.5. Đóng góp của luận án:Luận án đã thu thập, thống kê được một số lượng vốn từ ngữ nghề biển thôngqua điều tra điền dã. Đây là nguồn tư liệu ngôn ngữ quan trọng, bổ ch. Mặt khác,nghiên cứu từ ngữ nghề biển từ bình diện ngôn ngữ - văn h a, luận án đã khôngnhững làm rõ giá trị về mặt ngôn ngữ mà còn g p phần chỉ ra những đặc trưng về tưduy, nhận thức, s c thái văn h a địa phương xứ Thanh qua từ nghề nghiệp.6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án6.1. Ý nghĩa lý luận- Luận án đã tổng quan, khái quát l luận về từ nghề nghiệp và những vấn đềcó liên quan; đưa ra quan niệm cũng như những căn cứ để xác định từ nghề nghiệp.- Luận án nghiên cứu từ ngữ nghề nghiệp theo hướng mới, đ là từ bình diệnngôn ngữ - văn h a. Những kết quả nghiên cứu của luận án g p phần thúc đẩy t chcực phát triển chuyên ngành Từ vựng học tiếng Việt.6.2. Ý nghĩa thực tiễnVốn từ nghề biển thu thập được không những g p phần gìn giữ, bảo tồn giá trịvăn hoá truyền thống về nghề biển xứ Thanh mà còn là tư liệu để làm từ điển nghềnghiệp, là tài liệu tham khảo hữu ch cho các nghiên cứu về ngôn ngữ, văn h a, xãhội lịch sử địa phương.7. Bố cục của luận ánChương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở l thuyết của đề tài.Chương 2: Đặc trưng ngôn ngữ - văn h a của từ ngữ chỉ công cụ, phương tiệnnghề biển ở Thanh Hóa.Chương 2: Đặc trưng ngôn ngữ - văn h a của từ ngữ chỉ quy trình hoạt độngnghề biển ở Thanh H a.Chương 4: Đặc trư ...