Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1975 đến nay từ cách đọc chấn thương

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn "Văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1975 đến nay từ cách đọc chấn thương" có mục đích khẳng định vị trí, vai trò của lí thuyết chấn thương trong bối cảnh nghiên cứu khoa học nhân văn hiện đại của thế giới, tính khả dụng của lí thuyết chấn thương trong nghiên cứu văn học. Khẳng định những ưu thế của cách đọc chấn thương đối với bộ phận văn xuôi Việt Nam sau 1975, đồng thời từ góc nhìn của lí thuyết chấn thương, khám phá đặc sắc về nội dung tư tưởng cũng như hình thức biểu đạt của một số tác phẩm văn xuôi Việt Nam từ 1975 đến nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1975 đến nay từ cách đọc chấn thương BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI ----------------------- ĐẶNG HOÀNG OANH VĂN XUÔI VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1975 ĐẾN NAY TỪ CÁCH ĐỌC CHẤN THƯƠNG Chuyên ngành: Lí luận văn học Mã số : 9.22.01.20 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN Hà Nội - 2022 CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Lê Lưu Oanh 2. TS. Trần Ngọc Hiếu Phản biện 1: PGS.TS Nguyễn Văn Tùng, Nhà Xuất bản Giáo dục Việt Nam Phản biện 2: TS. Cao Kim Lan, Viện Văn học Phản biện 3: PGS.TS Trần Văn Toàn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường họp tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội vào hồi …..giờ … ngày … tháng… năm… Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: Thư viện Quốc Gia, Hà Nội Hoặc Thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài 1.1. Đầu những năm 1990, lí thuyết chấn thương trỗi dậy như một điểm nhấn đáng chú ý trong bối cảnh học thuật Hoa Kì. Nó trở thành một khuynh hướng lí luận phê bình nổi bật, nơi “ngưng tụ nhiều vấn đề khác nhau” (Geoffrey Hartman). Với chất liệu đặc thù và cách thức sáng tạo riêng, văn học trở thành phương tiện hữu hiệu giúp con người quan sát được các chấn thương. Trong các loại hình nghệ thuật, văn chương ngày càng thể hiện ưu thế đặc biệt trong việc biểu hiện và lưu giữ những trạng thái chấn thương của con người. Nó không chỉ giúp con người nhìn sâu vào những kinh nghiệm và những nếm trải của nhân tính mà còn góp phần chất vấn lịch sử, vén những bức màn bí mật, tìm câu trả lời cho sự thật bị chôn giấu. 1.2. Việt Nam là mảnh đất còn di căn nhiều vết thương trong quá khứ. Trên cái nền thực tại ấy, một bộ phận văn học sẽ là tiếng nói của “những vết thương than khóc” (crying wound). Cái âm vọng trong dòng chảy lịch sử văn học ấy, đã trở lại mãnh liệt hơn bao giờ hết trong văn học sau 1975, bởi vết thương chiến tranh của dân tộc Việt vẫn còn mưng mủ, và đời sống thế sự thời hậu chiến đã lộ diện bao điều bất trắc. Bên cạnh những nhà văn đã có một quãng đời sống và viết dưới thời máu lửa, còn có những cây bút dù chưa từng trải qua thực tế chiến tranh tàn khốc, nhưng vẫn cảm nhận được những sang chấn tâm lí âm ỉ trong kí ức cộng đồng. Ngoài ra, hiện thực bất ổn muôn thuở của đời sống nhân sinh, với những chấn thương tâm lí hiện đại cũng là mảng đề tài nóng bỏng thúc giục nhà văn khám phá. Việc nhìn nhận những chấn thương được biểu đạt qua văn học, một mặt giúp ta thấy được sự phát triển tương ứng của văn học với các xung động của đời sống, mặt khác nhấn mạnh ưu thế của văn chương trong việc gọi tên được những trạng thái của chấn thương. 1.3. Từ khi Đổi mới đến nay, các lí thuyết về văn học có điều kiện du nhập vào Việt Nam, trở thành công cụ hữu hiệu giúp các nhà nghiên cứu soi nhìn các hiện tượng văn học dưới nhiều góc độ. Dĩ nhiên, không một lí thuyết nào là vạn năng, nhưng bản thân mỗi lí thuyết đều gợi dẫn những hướng tìm tòi cần thiết. Thành tựu nghiên cứu văn học ở Việt Nam trong khoảng ba thập niên gần đây đã chứng minh điều đó. Bên cạnh thi pháp học, kí hiệu học, phê bình nữ quyền, phê bình sinh thái, lí thuyết trò chơi… lí thuyết chấn thương tuy đã được biết đến, nhưng vẫn chưa thâm nhập sâu vào đời sống học thuật ở Việt Nam, và do vậy, việc áp dụng nó vào nghiên cứu văn học vẫn còn khá hạn chế. 1.4. Vì những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài Văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1975 đến 2 nay từ cách đọc chấn thương để nghiên cứu. Thực hiện đề tài này, chúng tôi muốn trình bày một cách đọc: tiếp cận, diễn giải văn xuôi đương đại Việt Nam – một thực thể có sự vận động phức tạp – dưới góc nhìn lí thuyết chấn thương. Với nỗ lực vượt qua những cách hiểu giản đơn, chúng tôi hi vọng sẽ phân tích biểu hiện chấn thương và cơ chế hình thành chấn thương trong văn học Việt Nam sau 1975 với diện mạo vốn có của nó. 2. Mục đích nghiên cứu Thực hiện đề tài này, chúng tôi hướng tới những mục đích cơ bản sau đây: - Khẳng định vị trí, vai trò của lí thuyết chấn thương trong bối cảnh nghiên cứu khoa học nhân văn hiện đại của thế giới, tính khả dụng của lí thuyết chấn thương trong nghiên cứu văn học. - Khẳng định những ưu thế của cách đọc chấn thương đối với bộ phận văn xuôi Việt Nam sau 1975, đồng thời từ góc nhìn của lí thuyết chấn thương, khám phá đặc sắc về nội dung tư tưởng cũng như hình thức biểu đạt của một số tác phẩm văn xuôi Việt Nam từ 1975 đến nay. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Trước hết, luận án sẽ khái quát lại diễn trình phát triển của lí thuyết chấn thương, diễn giải các khái niệm cơ bản, đưa lại một bức tranh tương đối hoàn chỉnh về quá trình hình thành, phát triển và khả năng ứng dụng của lí thuyết chấn thương trong nghiên cứu văn học. 2.2. Với luận án này, chúng tôi sử dụng lí thuyết của Cathy Caruth như dòng mạch lí thuyết đóng vai trò hạt nhân để để thiết lập quan niệm của mình về chấn thương, kết hợp với những góc tiếp cận khác để xây dựng một bộ khung hoàn chỉnh nhằm kiến giải các hiện tượng văn học có liên quan. 2.3. Vận dụng những luận điểm của lí thuyết chấn thương để tiếp cận văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1975 đến nay, chúng tôi muốn nhấn mạnh rằng, cách đọc chấn thương có thể chất vấn các cơ chế gây ra và bảo lưu những chấn thương trong đời sống; các cơ chế làm con người quên đi chấn thương trong nhiều trường hợp, nhất là những chấn thương lịch sử. 2.4. Khảo sát sự vận động của văn xuôi Việt Nam dưới góc nhìn lí thuyết chấn thương, luận án cũng tập trung làm rõ nhữ ...