Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Nông nghiệp: Đánh giá đa dạng di truyền và phát triển kỹ thuật chẩn đoán virus lúa lùn sọc đen Phương Nam ở Việt Nam

Luận án hướng đến các mục tiêu nghiên cứu: đánh giá đa dạng di truyền Virus lúa lùn sọc đen Phương Nam ở các vùng sinh thái trồng lúa khác nhau của Việt Nam dựa trên kết quả giải trình tự phân đoạn S7, S9 và S10, phát triển kỹ thuật chẩn đoán Virus lúa lùn sọc đen Phương Nam ở Việt Nam bằng kỹ thuật RT-PCR và ELISA. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Nông nghiệp: Đánh giá đa dạng di truyền và phát triển kỹ thuật chẩn đoán virus lúa lùn sọc đen Phương Nam ở Việt NamBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNTVIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAMĐỖ THỊ HẠNHĐÁNH GIÁ ĐA DẠNG DI TRUYỀN VÀPHÁT TRIỂN KỸ THUẬT CHẨN ĐOÁN VIRUSLÚA LÙN SỌC ĐEN PHƢƠNG NAM Ở VIỆT NAMChuyên ngành: Công nghệ sinh họcMã số: 62 42 02 01TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆPHà Nội – 20171Công trình được hoàn thành tại:VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAMNgười hướng dẫn khoa học:Thầy hướng dẫn 1: PGS.TS. Phạm Xuân HộiThầy hướng dẫn 2: PGS.TS. Hà Viết CườngPhản biện 1: ……………………………Phản biện 2:…………………………….Phản biện 3:…………………………….Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp nhànước họp tại:Viện khoa học nông nghiệp Việt NamVào hồigiờngàythángnăm 2017-Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:Thư viện Quốc gia Việt NamThư viện Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam2MỞ ĐẦU1. Tính cấp thiết của tề tàiViệt Nam là quốc gia trồng lúa và là một trong các nước xuấtkhẩu lúa hàng đầu thế giới. Sản xuất lúa có vai trò cực kỳ quan trọngđối với khoảng 70% dân số nông nghiệp và an ninh lương thực củađất nước. Virus là một trong những tác nhân gây bệnh nguy hiểmnhất và là nguyên nhân chính làm cho sản lượng lúa không ổn địnhvà tình trạng mất an ninh lương thực. Dịch bệnh vius mỗi khi xảy rathường để lại những hậu quả nghiêm trọng, xảy ra luân phiên và táibùng phát dịch sau một khoảng thời gian nhất định.Virus lúa lùn sọc đen Phương Nam (Southern rice black-streakeddwarf virus-SRBSDV)gây bệnh lúa lùn sọc đen được phát hiện lầnđầu tiên vào năm 2001 tại các vùng trồng lúa thuộc tỉnh QuảngĐông, phía Nam Trung Quốc. Virus này là thành viên mới thuộcnhóm Fijivirus-2, họ Reoviridae. Triệu chứng chủ yếu của cây lúanhiễm bệnh thường thấy là cây lúa tương đối thấp lùn, lá xanh đậm,lá bị xoăn ở đầu lá hoặc toàn bộ lá, rách mép lá và đặc biệt có nhữngu sáp màu trắng đến đen chạy dọc các đường gân ở mặt sau lá, bẹ láhoặc các đốt thân. Bệnh chủ yếu nhiễm trên các cây thuộc dạng thựcvật thân cỏ như: lúa, ngô, cỏ. Môi giới truyền bệnh của SRBSDV làrầy lưng trắng và rầy nâu nhỏ nhưng chỉ có rầy lưng trắng mới có khảnăng truyền SRBSDV từ lúa sang ngô. Hệ gen virus có chiều dài29124 bp, gồm 10 phân đoạn RNA sợi đôi có kích thước từ 1,8 đến4,5 kb và được đặt tên theo thứ tự từ S1 đến S10 nhưng hầu hết đềuchưa được xác định chức năng. Dựa vào mức độ bảo thủ protein,phân đoạn S9 và S10 có mức độ bảo thủ cao, mã hóa cho protein vỏ1của virus, do vậy thích hợp để nghiên cứu chẩn đoán. Phân đoạn S7cũng có mức bảo thủ cao và mã hóa protein P7.1 có vai trò quantrọng trong tiến hóa, do vậy thích hợp để nghiên cứu mức độ biếnđộng trong quần thể virus.Ở Việt Nam, dịch bệnh lúa lùn sọc đen được phát hiện thấy lầnđầu tiên trên lúa mùa năm 2009 tại 20 tỉnh miền Bắc và miền Trungvới diện tích lúa nhiễm bệnh lên tới 42.000 ha. Vì là virus mới và lầnđầu tiên xuất hiện ở Việt Nam nên công tác chẩn đoán gặp rất nhiềukhó khăn. Hai kỹ thuật chẩn đoán bệnh virus hiện đại và phổ biếnnhất hiện nay là kỹ thuật RT-PCR và E IS . Trong khi kỹ thuậtchẩn đoán bằng RT-PCR cho kết quả có độ chính xác cao thì kỹ thuậtchẩn đoán bằng ELISA cho kết quả tương đối chính xác, kỹ thuậtđơn giản, giá thành rẻ nên rất phù hợp với điều kiện Việt Nam. Tuynhiên, do chưa có kháng thể đặc hiệu nên việc chẩn đoán cây bịnhiễm SRBSDV đều được thực hiện bằng phương pháp RT-PCR sửdụng cặp mồi từ Trung Quốc hoặc tự thiết kế dựa trên trình tự phânđoạn S10 của một số mẫu bệnh. Ngoài ra, các virus thực vật vốn cótốc độ đột biến rất cao do đặc tính mắc lỗi sao mã của enzyme RdRP(RNA dependent RNA polymerase) của virus, sự thay đổi nhanhchóng các lực tiến hóa như ký chủ và vector cũng như bản chất bộgen phân đoạn nên khả năng hình thành các chủng/loài virus mới rấtcao. Cho đến nay, chúng ta vẫn chưa có một nghiên cứu nào về đánhgiá đa dạng di truyền SRBSDV gây bệnh ở các vùng sinh thái trồnglúa khác nhau ở Việt Nam cũng như nghiên cứu chuẩn hóa quy trìnhchẩn đoán SRBSDV. Xuất phát từ thực tế trên, chúng tôi tiến hành đềtài: “Đánh giá đa dạng di truyền và phát triển kỹ thuật chẩn đoánvirus lúa lùn sọc đen Phương Nam ở Việt Nam”.22. Mục tiêu nghiên cứu- Đánh giá đa dạng di truyền SRBSDV ở các vùng sinh thái trồnglúa khác nhau của Việt Nam dựa trên kết quả giải trình tự phânđoạn S7, S9 và S10.- Phát triển kỹ thuật chẩn đoán SRBSDV ở Việt Nam bằng kỹthuật RT-PCR và ELISA.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứuĐối tượng- Các mẫu virus lúa lùn sọc đen Phương Nam ở Việt Nam.- Các mẫu lúa nhiễm bệnh, sạch bệnh và các mẫu rầy nhiễm, sạchvirus lúa lùn sọc đen Phương NamNội dung- Phân lập, giải trình tự ba phân đoạn S7, S9, S10 của 13 mẫuSRBSDV đại diện cho các vùng sinh thái ở Việt Nam và đánhgiá đa dạng di truyền.- Phát triển kỹ thuật chẩn đoán đặc hiệu SRBSDV tại Việt Nambằng kỹ thuật RT-PCR.- Phát triển kỹ thuật chẩn đ ...