Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Sinh học: Nghiên cứu đặc điểm hình thái, mối quan hệ di truyền và hệ thống học các loài lưỡng cư thuộc giống Rhacophorus (Amphibia: Rhacophoridae) ở Việt Nam

Tóm tắt "Luận án Tiến sĩ Sinh học: Nghiên cứu đặc điểm hình thái, mối quan hệ di truyền và hệ thống học các loài lưỡng cư thuộc giống Rhacophorus (Amphibia: Rhacophoridae) ở Việt Nam" có mục đích đánh giá được mức độ đa dạng loài và mô tả được đặc điểm hình thái của các loài thuộc giống Rhacophorus ở Việt Nam; Đánh giá được mối quan hệ di truyền và phân loại các loài thuộc giống Rhacophorus ở Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Sinh học: Nghiên cứu đặc điểm hình thái, mối quan hệ di truyền và hệ thống học các loài lưỡng cư thuộc giống Rhacophorus (Amphibia: Rhacophoridae) ở Việt Nam Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O TR¦êng ®¹i häc s- ph¹m hµ néi Ninh thÞ hßa NGHI£N CøU §ÆC §IÓM H×NH TH¸I, MèI QUAN HÖ DI TRUYÒN Vµ HÖ THèNG HäC C¸C LOµI L¦ìng c- thuéc gièng RHACOPHORUS (AMPHIBIA: RHACOPHORIDAE) ë viÖt nam Chuyªn ngµnh: §éng vËt häc M· sè: 9.42.01.03 Tãm t¾t luËn ¸n tiÕn sÜ sinh häc Hµ Néi-2021 C«ng tr×nh ®-îc hoµn thµnh t¹i: Tr-êng §¹i häc S- ph¹m Hµ Néi Ng-êi h-íng dÉn khoa häc: 1. PGS.TS. Lª Xu©n C¶nh 2. PGS.TS. NguyÔn Thiªn T¹o Ph¶n biÖn 1: PGS.TS. Lưu Quang Vinh Tr-êng §¹i häc L©m nghiÖp Ph¶n biÖn 2: PGS.TS. Ph¹m V¨n Anh Tr-êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn-§¹i häc Quèc gia Hµ Néi Ph¶n biÖn 3: PGS.TS. Hoµng V¨n Ngäc Tr-êng §¹i häc S- ph¹m-§¹i häc Th¸i Nguyªn LuËn ¸n sÏ ®-îc b¶o vÖ tr-íc Héi ®ång chÊm Luận ¸n cÊp Tr-êng häp t¹i Tr-êng §¹i häc S- Ph¹m Hµ Néi vµo håi…… giê…… ngµy…… th¸ng……n¨m…… Cã thÓ t×m hiÓu LuËn ¸n t¹i Th- viÖn Quèc Gia, Hµ Néi hoÆc Th- viÖn Tr-êng §¹i häc S- ph¹m Hµ Néi 1 Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Theo IUCN 2016, ViÖt Nam n»m trong sè 35 ®iÓm nãng vÒ ®a d¹ng sinh häc trªn thÕ giíi. §èi víi líp L-ìng c- (LC), sè loµi ghi nhËn cho ViÖt Nam liªn tôc t¨ng: n¨m 1996 lµ 82 loµi vµ n¨m 2009 lµ 176 loµi (Nguyen et al. 2009), ®Õn nay kho¶ng 280 loµi (Frost, 2021). Hä Õch c©y Rhacophoridae lµ mét trong nh÷ng hä ®a d¹ng nhÊt trong líp LC víi kho¶ng 440 loµi ph©n trong 23 gièng. Trong ®ã ë ViÖt Nam cã 86 loµi thuéc 14 gièng ®· ®-îc ghi nhËn. §· cã mét sè nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn loµi gièng Õch c©y Rhacophorus vµ mét sè loµi míi ®-îc ph¸t hiÖn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh-: Rhacophorus kio, R. helena, R. larissa, R. marmoridosum (Ohler et al. 2006, Rowley et al. 2012, Orlov et al. 2013, Orlov et al. 2008). Trong khi sè l-îng loµi míi ngµy cµng t¨ng lªn th× c¸c vÊn ®Ò vÒ ph©n lo¹i häc cña chóng cµng trë nªn cÊp thiÕt. NhiÒu loµi ®-îc m« t¶ dùa trªn ph©n tÝch h×nh th¸i cña mét hoÆc mét sè l-îng rÊt Ýt mÉu vËt nh- R. helenae, R. vampyrus, R. larissae.... ®ång thêi tån t¹i nhiÒu loµi vµ nhãm loµi cã sù t-¬ng ®ång cao vÒ h×nh th¸i nh- R. helenae vµ R. kio, R. annamensis vµ R. exechopygus... C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu gÇn ®©y cho thÊy sù kÕt hîp ph©n tÝch c¸c d÷ liÖu vÒ di truyÒn ph©n tö víi h×nh th¸i häc gióp c¸c nhµ nghiªn cøu gi¶i quyÕt ®-îc c¸c vÊn ®Ò ph©n lo¹i cña nhãm loµi ®ång h×nh còng nh- hiÓu râ h¬n qu¸ tr×nh ph¸t sinh chñng lo¹i vµ tiÕn hãa cña c¸c loµi LC (Li et al. 2008). KÕt qu¶ gÇn ®©y cña c¸c nhµ nghiªn cøu n-íc ngoµi dùa trªn di truyÒn ph©n tö ®· ®Ò xuÊt t¸ch gièng Rhacophorus sensu lato thµnh bốn gièng lµ Rhacophorus sensu stricto, Zhangixalus, Leptomantis và Vampyrius. Tuy nhiªn, mÉu vËt ph©n tÝch sö dông cho c¸c nghiªn cøu trªn chñ yÕu thu tõ Trung Quèc, cã rÊt Ýt mÉu ®¹i diÖn cho c¸c loµi ë ViÖt Nam (Jiang et al. 2 2019, Duboi et al. 2021). Bªn c¹nh ®ã, Rhacophorus còng lµ gièng LC bÞ ®e däa tuyÖt chñng cao. Theo ®¸nh gi¸ cña IUCN (2021) trong tæng sè 26 loµi Õch c©y ghi nhËn ë ViÖt Nam cã 3 loµi ®-îc xÕp ë bËc nguy cÊp (EN) lµ Rhacophorus calcaneus, R. helenae, R. vampyrus, 1 loµi xÕp ë bËc sÏ nguy cÊp (VU) lµ R. marmoridosum, R. nigropunctatus. ë cÊp quèc gia, hiÖn cã 3 loµi Õch c©y cã tªn trong S¸ch §á ViÖt Nam (2007) trong ®ã cã 2 loµi thuéc gièng Rhacophorus lµ R. feae vµ R. kio. §ång thêi nhiÒu loµi hiÖn chØ ghi nhËn ë n-íc ta nh-: R. calcaneus, R. hoanglienensis, R. larissae, R. marmoridosum, R. viridimaculatus... Sù kÕt hîp gi÷a ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch h×nh th¸i truyÒn thèng vµ sinh häc ph©n tö hiÖn ®¹i lµ c«ng cô h÷u hiÖu gióp c¸c nhµ nghiªn cøu ph©n lo¹i häc hiÓu biÕt vÒ tiÕn hãa còng nh- s¾p xÕp l¹i vÞ trÝ ph©n lo¹i c¸c loµi l-ìng c-. ChÝnh v× c¸c lÝ do trªn, t«i ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, mèi quan hÖ di truyÒn vµ hÖ thèng häc c¸c loµi L-ìng c- thuéc gièng Rhacophorus (Amphibia: Rhacophoridae) ë ViÖt Nam. 2. Môc tiªu nghiªn cøu - §¸nh gi¸ ®-îc møc ®é ®a d¹ng loµi vµ m« t¶ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i cña c¸c loµi thuéc gièng Rhacophorus ë ViÖt Nam. - §¸nh gi¸ ®-îc mèi quan hÖ di truyÒn vµ ph©n lo¹i c¸c loµi thuéc gièng Rhacophorus ë ViÖt Nam. 3. Néi dung nghiªn cøu Néi dung 1: Nghiªn cøu møc ®é ®a d¹ng thµnh phÇn loµi, m« t¶ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i cña mét sè loµi thuéc gièng Rhacophorus ë ViÖt Nam. Néi dung 2: Nghiªn cøu mèi quan hÖ di truyÒn gi÷a c¸c quÇn thÓ vµ gi÷a c¸c loµi thuéc gièng Rhacophorus ë ViÖt Nam. Néi dung 3: Tu chØnh vÞ trÝ ph©n lo¹i cña c¸c loµi thuéc gièng Rhacophorus ë ViÖt Nam. 3 4. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi ý nghÜa khoa häc: - Kh¼ng ®Þnh l¹i viÖc ph©n t¸ch c¸c loµi thuéc gièng Rhacophorus sensu lato ë ViÖt Nam thµnh hai gièng Rhacophorus sensu stricto vµ Zhangixalus. - Bæ sung, cËp nhËt míi d÷ liÖu vÒ thµnh phÇn loµi vµ ph©n bè cña gièng Rhacophorus ë ViÖt Nam. §¸ng chó ý, nghiªn cøu nµy ®· gãp phÇn m« t¶ 4 loµi míi cho khoa häc (Rhacophorus hoabinhensis, R. vanbanicus, Zhangixalus franki, Z. jodiae) vµ ghi nhËn bæ sung ph©n bè cña 7 loµi. - CËp nhËt th«ng tin vÒ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, ph©n bè cña 25 loµi thuéc gièng Rhacophorus sensu stricto vµ Zhangixalus ë ViÖt Nam. - §¸nh gi¸ ®-îc mèi quan hÖ di truyÒn gi÷a c¸c loµi thuéc gièng Rhacophorus sensu stricto vµ Zhangixalus ë ViÖt Nam, tËp trung ph©n tÝch mèi quan hÖ di truyÒn ph©n tö gi÷a c¸c loµi trong nhãm “hoanglienensis- orlovi” vµ gi÷a c¸c quÇn thÓ cña c¸c loµi R. orlovi, Z. feae, Z. pachyproctus. ý nghÜa thùc tiÔn: ...