Tóm tắt luận án Tiến sĩ: Vận dụng lý thuyết ngôn ngữ học văn bản vào dạy học đọc hiểu truyện dân gian ở Trung học cơ sở

Mục đích của luận án nghiên cứu việc dạy học đọc hiểu truyện ngắn dân gian gắn với dạy học ngôn ngữ học văn bản; vận dụng mối qua hệ tương tác giữa Ngữ và Văn, khai thác văn học qua văn học và củng cố vững chắc kiến thức ngôn ngữ học. Mời các bạn cùng tham khảo luận án để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt luận án Tiến sĩ: Vận dụng lý thuyết ngôn ngữ học văn bản vào dạy học đọc hiểu truyện dân gian ở Trung học cơ sở 1 Më §ÇU 1. LÝ do chän ®Ò tµi 1.1. ViÖc d¹y häc Ng÷ v¨n ë tr−êng phæ th«ng (PT) cÇn ®¶m b¶o ®Þnhh−íng tÝch hîp mét c¸ch triÖt ®Ó h¬n 1.2. ViÖc d¹y häc ®äc hiÓu v¨n b¶n (§HVB) cÇn ph¶i xuÊt ph¸t tõ v¨nb¶n vµ b¸m s¸t v¨n b¶n 1.3. Thùc tiÔn nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y Ng÷ v¨n ë Trung häc c¬ së(THCS) ®ßi hái cÇn tËn dông kh¶ n¨ng hç trî §HVB cña ng«n ng÷ häc v¨nb¶n (NNHVB) 2. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu LuËn ¸n chØ lùa chän tr×nh bµy c¸c néi dung lÝ thuyÕt NNHVB cã ýnghÜa trùc tiÕp hoÆc cã liªn quan ®Õn viÖc d¹y häc §HVB. §Ó cã ®iÒu kiÖnnghiªn cøu s©u h¬n, luËn ¸n ®· chän mét lo¹i v¨n b¶n tù sù trong ch−¬ngtr×nh (CT) Ng÷ v¨n THCS lµ truyÖn d©n gian ®Ó xem xÐt, víi mong muèn ®ÒxuÊt ®−îc nh÷ng c¸ch thøc vËn dông NNHVB vµo d¹y häc ®äc hiÓu c¸ctruyÖn d©n gian mét c¸ch cô thÓ, phï hîp, hiÖu qu¶. 3. LÞch sö vÊn ®Ò nghiªn cøu 3.1. Nghiªn cøu vËn dông NNHVB vµo d¹y häc v¨n b¶n nãi chung NNHVB ®−îc coi lµ “mét khoa häc ®Çy triÓn väng” bëi nã ®· më ra vµhøa hÑn nhiÒu kh¶ n¨ng nghiªn cøu vµ vËn dông. Tõ cuèi thËp kØ 80 cña thÕ kØXX, viÖc nghiªn cøu øng dông NNHVB vµo viÖc d¹y häc t¹o lËp vµ tiÕp nhËnv¨n b¶n ë trong n−íc trë nªn th−êng xuyªn vµ chÝnh thøc. S¸ch gi¸o khoa(SGK) vµ s¸ch gi¸o viªn (SGV) TiÕng ViÖt vµ Lµm v¨n cña trung häc phæth«ng (THPT) (CT chØnh lÝ hîp nhÊt n¨m 2000) ®· ®−a mét sè kiÕn thøc ng÷ph¸p v¨n b¶n vµo CT líp 10 vµ líp 11. C¸c c«ng tr×nh: Ng÷ ph¸p v¨n b¶n vµviÖc d¹y lµm v¨n (1985) cña c¸c t¸c gi¶ NguyÔn Träng B¸u, NguyÔn QuangNinh, TrÇn Ngäc Thªm,; Ng÷ ph¸p v¨n b¶n phôc vô ch−¬ng tr×nh c¶i c¸chgi¸o dôc (1989) cña t¸c gi¶ NguyÔn Quang Ninh ®· bµn vÒ viÖc vËn dôngNNHVB, ng÷ ph¸p v¨n b¶n vµo viÖc d¹y häc Lµm v¨n trong nhµ tr−êng (NT). ViÖc vËn dông NNHVB vµo d¹y häc tiÕp nhËn v¨n b¶n nãi chung vµph©n tÝch, tiÕp nhËn v¨n b¶n v¨n häc trong NT nãi riªng cho ®Õn nay ch−a cãnhiÒu t¸c gi¶ vµ tµi liÖu nghiªn cøu. §Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy râ h¬n c¶ lµ Gi¶ngv¨n d−íi ¸nh s¸ng ng«n ng÷ häc (1986) cña t¸c gi¶ §¸i Xu©n Ninh, D¹y häcTËp ®äc ë TiÓu häc (2001) cña t¸c gi¶ Lª Ph−¬ng Nga, D¹y häc ®äc hiÓu ë TiÓuhäc (2002) cña t¸c gi¶ NguyÔn ThÞ H¹nh. C¸c t¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh viÖc nghiªncøu nh÷ng lÝ thuyÕt vÒ lêi nãi, vÒ sö dông ng«n ng÷, vÒ v¨n b¶n cã thÓ gi¶i ®¸pnh÷ng vÊn ®Ò: §äc hiÓu lµ g×? §äc hiÓu c¸c kiÓu v¨n b¶n kh¸c nhau th× cã g×kh¸c nhau?. Tuy nhiªn, c¸c t¸c gi¶ kh«ng bµn ®Õn viÖc vËn dông nh÷ng yÕu tècô thÓ cña NNHVB vµo d¹y häc ®äc hiÓu mét thÓ lo¹i v¨n b¶n nµo. 2 Mét bé phËn cña lÝ luËn v¨n häc còng nghiªn cøu vÒ qu¸ tr×nh tiÕp nhËnv¨n häc. ViÖc nghiªn cøu vÒ tiÕp nhËn v¨n häc d−íi gãc ®é thi ph¸p trong lÝluËn v¨n häc còng kÕt tinh nhiÒu thµnh tùu: Gi¸o tr×nh thi ph¸p häc (1993),Mét sè vÊn ®Ò thi ph¸p häc hiÖn ®¹i (1993), DÉn luËn thi ph¸p häc (1998)cña t¸c gi¶ TrÇn §×nh Sö, Nh÷ng vÊn ®Ò thi ph¸p cña truyÖn (1999) cña t¸cgi¶ NguyÔn Th¸i Hßa. Theo h−íng nghiªn cøu nµy, c¸c t¸c gi¶ rÊt chó trängvÊn ®Ò thÓ lo¹i cña v¨n b¶n, bëi ®©y lµ ®Çu mèi chi phèi tÊt c¶ c¸c yÕu tè h×nhthøc kh¸c cña v¨n b¶n… Tuy vËy, vÉn ch−a cã ai chØ ra mét c¸ch râ rµng chç ®øng cña ng«n ng÷häc nãi chung, NNHVB nãi riªng trong ho¹t ®éng tiÕp nhËn v¨n häc, tõ ®ã®−a ra nh÷ng kÕt luËn cô thÓ vÒ c¸ch khai th¸c c¸c yÕu tè ng«n ng÷ trong qu¸tr×nh tiÕp nhËn v¨n häc. 3.2. Nghiªn cøu vËn dông NNHVB vµo d¹y häc ®äc hiÓu truyÖnd©n gian C¸c cuèn s¸ch nh−: Cæ tÝch thÇn k× ng−êi ViÖt, ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cèttruyÖn(1994) cña t¸c gi¶ T¨ng Kim Ng©n, V¨n häc d©n gian ViÖt Nam trongnhµ tr−êng cña t¸c gi¶ NguyÔn Xu©n L¹c, TruyÖn kÓ d©n gian, ®äc b»ng typevµ motif (2001) cña t¸c gi¶ NguyÔn TÊn §¾c ®· kh¶o s¸t vµ chØ ra nh÷ng vÊn®Ò quan träng cÇn quan t©m khi tiÕp cËn v¨n b¶n v¨n häc d©n gian. Ngoµi ra,viÖc vËn dông thi ph¸p häc nãi chung, thi ph¸p truyÖn d©n gian vµo viÖc tiÕpnhËn vµ c¶m hiÓu nh÷ng v¨n b¶n truyÖn d©n gian còng ®· ®−îc c¸c t¸c gi¶Chu Xu©n Diªn, NguyÔn Xu©n §øc, TrÇn §øc Ng«n, Lª Tr−êng Ph¸t, VòAnh TuÊn, Lª ChÝ QuÕ, §ç B×nh TrÞ... ®Ò cËp ®Õn nhiÒu ë c¸c chuyªn luËn, s¸chb¸o, t¹p chÝ trong thêi gian gÇn ®©y. Cã thÓ thÊy viÖc ®−a thi ph¸p häc vµonghiªn cøu v¨n häc d©n gian mét mÆt ®· lµm cho viÖc tiÕp cËn c¸c t¸c phÈm v¨nhäc d©n gian trë nªn lÝ tÝnh h¬n; mét mÆt ®· kÐo theo viÖc vËn dông nh÷ng trithøc NNHVB vµo qu¸ tr×nh tiÕp cËn v¨n b¶n. Tuy vËy, nghiªn cøu vÒ viÖc vËn dông nh÷ng tri thøc NNHVB cô thÓvµo ho¹t ®éng d¹y häc ®äc hiÓu truyÖn d©n gian ë THCS nh»m gióp cho viÖcd¹y häc §HVB trong NT khoa häc h¬n, hiÖu qu¶ h¬n vÉn ch−a ®−îc bµn tíimét c¸ch trùc tiÕp. LuËn ¸n nµy sÏ lµ nh÷ng thÓ nghiÖm mang tÝnh kh¶ thicho qu¸ tr×nh ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc (PPDH) Ng÷ v¨n, gîi ý cho gi¸oviªn (GV) PT c¸ch thøc tæ chøc d¹y häc ®äc hiÓu c¸c truyÖ ...