Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Y/ Dược học: Nghiên cứu thành phần hóa học hướng tác dụng ức chế acetylcholinesterase của loài Hippeastrum reticulatum (L’Hér.) Herb. ở Việt Nam

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Y/ Dược học "Nghiên cứu thành phần hóa học hướng tác dụng ức chế acetylcholinesterase của loài Hippeastrum reticulatum (L’Hér.) Herb. ở Việt Nam" được nghiên cứu với mục tiêu: Nghiên cứu thành phần hóa học của loài Hippeastrum reticulatum theo định hướng hoạt tính ức chế acetylcholinesterase; Xây dựng quy trình định lượng hợp chất có trong loài Hippeastrum reticulatum; Xác định độc tính cấp và đánh giá tác dụng sinh học của các cao toàn phần, cao phân đoạn và các hợp chất phân lập được theo hướng điều trị bệnh Alzheimer.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Y/ Dược học: Nghiên cứu thành phần hóa học hướng tác dụng ức chế acetylcholinesterase của loài Hippeastrum reticulatum (L’Hér.) Herb. ở Việt NamBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ------------------------- HOÀNG XUÂN HUYỀN TRANG NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HOÁ HỌC HƯỚNG TÁC DỤNG ỨC CHẾ ACETYLCHOLINESTERASE CỦA LOÀIHIPPEASTRUM RETICULATUM (L’HÉR.) HERB. Ở VIỆT NAM TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y/DƯỢC HỌC TP. Hồ Chí Minh, năm 2024Công trình được hoàn thành tại:Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí MinhNgười hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Thị HoàiPhản biện 1: ………………………………………………Phản biện 2 ………………………………………………Phản biện 3: ………………………………………………Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấptrường họp tại .......vào hồi giờ ngày tháng nămCó thể tìm hiểu Luận án tại thư viện:- Thư viện Quốc gia Việt Nam- Thư viện Khoa học Tổng hợp- Thư viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh 11. Giới thiệu luận ána. Lý do và tính cần thiết của nghiên cứuAlzheimer là bệnh lý phổ biến nhất trong các hội chứng sa sút trí tuệ.Theo số liệu thống kê năm 2019 của World Alzheimer Report, có 50triệu người mắc sa sút trí tuệ trên toàn thế giới, trong đó 60-80%trường hợp mắc bệnh Alzheimer. Mặc dù đây là căn bệnh có mức độphổ biến cao nhưng cho đến nay, chỉ có 6 thuốc được FDA chấp thuậnsử dụng trong điều trị Alzheimer. Do đó, nghiên cứu và phát triểnthuốc điều trị bệnh Alzheimer là nhu cầu cấp thiết hiện nay. Theo đánhgiá của các nhà khoa học, các alcaloid thực vật từ họ Amaryllidaceae(nơi cung cấp galantamin) là nguồn nguyên liệu tiềm năng cho việcphát hiện các tác nhân cho nghiên cứu phát triển thuốc Alzheimer.Hippeastrum là một chi lớn trong họ Amaryllidaceae. Theo Thực vậtchí Việt Nam, chi Hippeastrum ở Việt Nam có 2 loài là Hippeastrumequestre và Hippeastrum reticulatum. Kết quả sàng lọc cho thấy loàiHippeastrum reticulatum có tác dụng ức chế acetylcholinesterase tốthơn với giá trị IC50 là 39,85 ± 0,94 µg/ml. Bên cạnh đó, số lượngnghiên cứu về thành phần hoá học và tác dụng sinh học của loài nàyvẫn còn khá hạn chế. Từ những lý do trên, chúng tôi đề xuất đề tài:“Nghiên cứu thành phần hoá học hướng tác dụng ức chếacetylcholinesterase của loài Hippeastrum reticulatum (L’Hér.)Herb. ở Việt Nam”.b. Mục tiêu nghiên cứu:Mục tiêu 1. Nghiên cứu thành phần hoá học của loài Hippeastrumreticulatum theo định hướng hoạt tính ức chế acetylcholinesterase.Mục tiêu 2. Xây dựng quy trình định lượng hợp chất có trong loàiHippeastrum reticulatum.Mục tiêu 3. Xác định độc tính cấp và đánh giá tác dụng sinh học của 2các cao toàn phần, cao phân đoạn và các hợp chất phân lập được theohướng điều trị bệnh Alzheimer.c. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu- Đối tượng nghiên cứu: loài Hippeastrum reticulatum.- Phương pháp nghiên cứu:+ Nghiên cứu thực vật: mô tả đặc điểm hình thái, giám định tên khoahọc, mô tả các đặc điểm vi học bằng kính hiển vi quang học.+ Nghiên cứu thành phần hoá học:Định tính các nhóm chất trong dược liệu bằng phản ứng hoá học đặctrưng.Chiết xuất bằng phương pháp ngâm ở nhiệt độ phòng, chiết phân đoạn.Phân lập các hợp chất tinh khiết bằng phương pháp sắc ký cột, kiểmsoát quá trình phân lập bằng sắc ký lớp mòng.Xác định cấu trúc bằng phổ cộng hưởng từ hạt nhân, phổ khối kết hợpđối chiếu với tài liệu tham khảo.+ Xây dựng quy trình định lượng:Xác định độ tinh khiết của chất đối chiếu bằng phương pháp chuẩnhoá diện tích.Xác định các điều kiện chiết xuất, điều kiện sắc ký.Thẩm định quy trình định lượng đã xây dựng theo hướng dẫn củaAOAC.Ứng dụng quy trình định lượng để xác định hàm lượng hợp chất cótrong dược liệu.+ Nghiên cứu hoạt tính sinh học:Xác định độc tính cấp bằng phương pháp Litchfield – Wilcoxon.Xác định hoạt tính ức chế acetylcholinesterase in vitro bằng phươngpháp của Ellman.Đánh giá tác dụng cải thiện trí nhớ và nhận thức in vivo bằng các mô 3hình: mê cung chữ Y, mê lộ nước Morris và nhận diện đồ vật.Đánh giá tác dụng chống lão suy in vivo dựa vào việc định lượng cácenzym liên quan đến hoạt tính chống lão suy là MDA, GSH-Px vàSOD trên chuột gây lão suy bằng D-galactose.d. Những đóng góp mới của nghiên cứu về mặt lý luận và thực tiễn- Về thực vật: lần đầu tiên cung cấp thông tin về các đặc điểm vi họccủa loài Hippeastrum reticulatum, góp phần nhận biết và tiêu chuẩnhoá dược liệu.- Về hoá học: Từ thân hành của Hippeastrum reticulatum đã phân lậpvà xác định cấu trúc hoá học của 13 hợp chất bao gồm: 10 alcaloid(trans-dihydronarciclasin, N-chloromethyl narcissidinium,narciprimin, narciclasin-4-O-β-D-xylopyranosid, 2-methoxypancracin, N-methyltyramin, 3β,11α-dihydroxy-1,2-dehydrocrinan,brunsvigin, pancracin, 8-O-demethylmaritidin; 1 acid amin(cycasinden) và 2 flavonoid (2,3-cis-guibourtinidol, 8-methylkaempferol). Trong đó, 12 hợp chất lần đầu tiên được phân lậptừ loài Hippeastrum reticulatum; 11 hợp chất lần đầu tiên được phânlập từ chi Hippeastrum.- Về xây dựng quy trình định lượng:+ Lần đầu tiên đã khảo sát các yếu tố liên quan đến quy trình chiếtxuất và đã xác định được một số điều kiện chiết xuất là: chiết siêu âm,dung môi chiết là methanol 70%, tỷ lệ dược liệu/dung môi 100 ml/2 gdược liệu, thời gian chiết 30 phút, nhiệt độ chiết 60 oC, số lần chiết 2lần.+ Lần đầu tiên phương pháp định lượng 2-methoxy pancracin trongthân hành của loài Hippeastrum reticulatum bằng HPLC đã được xâydựng và thẩm định đạt các tiêu chuẩn về độ tương thích hệ thống, độđặc hiệu, độ lặp lại, độ đúng, độ tuyến tính với R2=0,9997 trong 4khoảng tuyến tính 0,25-100 µg/ml, LOD 0,08 µg/ml và LOQ 0,31µg/ml.+ Lần đầu tiên công bố hàm lượng 2-methoxy pancrac ...