Tóm tắt Luận án tiến sĩ Y học: Đánh giá hiệu quả giảm đau sau phẫu thuật bụng và tác dụng không mong muốn của Fentanyl, Morphin, Morphin-Ketamin tĩnh mạch theo phương pháp bệnh nhân tự kiểm soát

Mục đích cơ bản của luận án này là So sánh hiệu quả giảm đau của fentanyl, morphin phối hợp ketamin với morphin đơn thuần. So sánh các tác dụng không mong muốn của fentanyl, morphin phối hợp ketamin với morphin đơn thuần.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án tiến sĩ Y học: Đánh giá hiệu quả giảm đau sau phẫu thuật bụng và tác dụng không mong muốn của Fentanyl, Morphin, Morphin-Ketamin tĩnh mạch theo phương pháp bệnh nhân tự kiểm soát 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Trên thế giới đặc biệt ở những nước phát triển, giảm đau dobệnh nhân kiểm soát đường tĩnh mạch (PCAĐTM) là “phương phápchuẩn” và phổ biến với hiệu quả giảm đau tốt, mức độ thoả mãn bệnhnhân cao và an toàn. Riêng tại Mỹ ước tính có khoảng 13 triệu bệnhnhân sử dụng PCAĐTM mỗi năm. Tại Việt Nam một thập niên trở lạiđây phương pháp giảm đau này ngày càng được dùng nhiều hơntrong kiểm soát đau sau mổ. Tuy nhiên, cũng như các phương phápđiều trị khác, bên cạnh giảm đau PCAĐTM sử dụng opioid cũng cóthể gây ra các tác dụng không mong muốn (TDKMM) như ức chế hôhấp, an thần, nôn và buồn nôn, ngứa, bí tiểu…Để đạt được hiệu quảgiảm đau tốt trong khi giảm đến mức thấp nhất các TDKMM trên thếgiới đã có những nghiên cứu liên quan đến chọn lựa các opioid cũngnhư phối hợp opioid với thuốc khác (đặc biệt là ketamin) với kết quảcòn chưa rõ ràng nhất là trên các bệnh nhân phẫu thuật tại ổ bung. Dođó, chúng tôi đặt vấn đề nghiên cứu đề tài: “Đánh giá hiệu quả giảmđau sau phẫu thuật bụng và tác dụng không mong muốn củaFentanyl, Morphin, Morphin-Ketamin tĩnh mạch theo phươngpháp bệnh nhân tự kiểm soát”.1. Mục tiêu - So sánh hiệu quả giảm đau của fentanyl, morphin phối hợp ketamin với morphin đơn thuần. - So sánh các tác dụng không mong muốn của fentanyl, morphin phối hợp ketamin với morphin đơn thuần.2. Tính cấp thiết Đau luôn tồn tại sau phẫu thuật, khi không được kiểm soát tốtgây ảnh hưởng xấu đến tâm lý và các hệ thống cơ quan trong cơ thểtừ đó làm chậm quá trình hồi phục của bệnh nhân. Mặc dù hiểu biếtvề sinh bệnh lý của đau cũng như những phát triển về dược lý học và 2kỹ thuật giảm đau đã đạt được những bước tiến lớn, nhưng kiểm soátđau sau mổ hiện nay ngay cả ở những nước phát triển trên thực tế vẫnchưa đạt được hiệu quả mong muốn. Tại Việt Nam giảm đau sau mổlà vấn đề chưa nhận được sự quan tâm đúng mức. PCAĐTM sử dụngmorphin có hiệu quả giảm đau tốt nhưng tỉ lệ TDKMM còn cao dođó cần thiết tìm kiếm các thuốc và phối hợp thuốc thay thế.3. Những đóng góp mới của luận án Luận án góp phần xác định chế độ sử dụng thuốc hiệu quả, ítTDKMM trong PCAĐTM khi dùng opioid đơn thuần hoặc phối hợp.Đồng thời bổ sung những điểm mới làm sáng tỏ thêm các vấn đề còntranh cãi trong y văn liên quan đến vai trò của fentanyl và phối hợpmorphin với ketamin trong giảm đau PCAĐTM. Kết quả nghiên cứu cho thấy sử dụng fentanyl đơn thuần hayphối hợp morphin với ketamin có hiệu quả giảm đau khi vận động tốthơn ở ngày thứ 2 trong khi ít gây PONV, ngứa, bí đái hơn so với khidùng morphin đơn thuần trong PCAĐTM sau phẫu thuật bụng.4. Bố cục của luận án- Luận án có 122 trang, bao gồm các phần: đặt vấn đề (3 trang), tổng quan (39 trang), đối tượng và phương pháp nghiên cứu (13 trang), kết quả (25 trang), bàn luận (39 trang), kết luận (2 trang), kiến nghị (1 trang).- Luận án có 32 bảng, 7 hình, 6 biểu đồ, 5 đồ thị và 200 tài liệu tham khảo (tiếng Anh và tiếng Việt). Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU1.1. Định nghĩa và phân loại đau1.1.1. Định nghĩa đau Hiệp hội nghiên cứu chống đau quốc tế (IASP) cho rằng “đau làmột cảm nhận thuộc về giác quan và xúc cảm do tổn thương đang tồn 3tại hoặc tiềm tàng ở các mô gây nên và phụ thuộc vào mức độ nặngnhẹ của tổn thương ấy”.1.1.2. Đau cấp tính và đau mạn tính1.2. Các đường dẫn truyền đau1.3. Ảnh hưởng của đau lên các hệ thống cơ quan1.4. Các phương pháp đánh giá đau1.4.1. Thang điểm nhìn hình đồng dạng VAS1.4.2. Thang điểm lượng giá bằng số1.4.3. Thang điểm lượng giá bằng lời nói1.5. Các phương pháp điều trị đau sau phẫu thuật bụng1.5.1. Paracetamol và các thuốc chống viêm giảm đau không steroid1.5.2. Opioid đường tĩnh mạch, tiêm bắp hoặc dưới da1.5.3. Các phương pháp gây tê1.6. Giảm đau do bệnh nhân kiểm soát (PCA) Giảm đau do bệnh nhân kiểm soát là phương pháp cho phépbệnh nhân tự sử dụng các liều nhỏ thuốc giảm đau (thường là opioid)khi cần thiết.1.6.1. Lịch sử ra đời và phát triển của PCA1.6.2. Nguyên lý hoạt động của PCAĐTM PCA vận hành dựa trên nguyên lý của vòng phản hồi ngược đơngiản (simple feedback) trong đó cảm nhận đau làm xuất hiện mongmuốn dùng thuốc giảm đau dẫn đến hành vi bấm nút yêu cầu củabệnh nhân. Như vậy về mặt lý thuyết thì khi đạt được đủ giảm đaubệnh nhân sẽ không yêu cầu thuốc cho đến khi đau trở lại. Tuy nhiên,nhu cầu liều còn phụ thuộc vào khả năng dung nạp với các TDKMMcó thể xảy ra. Do đó bệnh nhân sẽ tự cân bằng giữa hiệu quả giảmđau và các TDKMM, đây chính là một ưu điểm nổi bật của PCA sovới các cách dùng giảm đau truyền thống khác. V ...