Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Độc quyền hành chính trong kinh doanh nhìn dưới góc độ pháp luật cạnh tranh và kiểm soát độc quyền

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm làm rõ bản chất, nội dung của độc quyền hành chính trong kinh doanh từ giác độ pháp lý, qua đó, đề xuất được những kiến giải có giá trị về mặt chính sách và pháp luật cho việc tiết chế một cách có hiệu quả hiện tượng độc quyền hành chính.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Độc quyền hành chính trong kinh doanh nhìn dưới góc độ pháp luật cạnh tranh và kiểm soát độc quyền ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT ---------***--------- TRẦN ANH TÚ ĐỘC QUYỀN HÀNH CHÍNH TRONG KINH DOANH NHÌN DƢỚI GÓC ĐỘ PHÁP LUẬT CẠNH TRANH VÀ KIỂM SOÁT ĐỘC QUYỀN CHUYÊN NGÀNH: LUẬT KINH TẾ MS: 60 38 50 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN NHƢ PHÁT HÀ NỘI - 2006 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề tài: Công cuộc đổi mới toàn diện đất nước do Đảng và Nhà nước ta khởi xướng và lãnh đạo trong hai thập kỷ vừa qua đã tạo ra một bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử nước ta. Đây thực sự là một cuộc cách mạng sâu sắc đưa nền kinh tế nước ta từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung, bao cấp chuyển sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng chủ nghĩa xã hội chủ nghĩa. Cùng với việc xây dựng một nền kinh tế thị trường rộng mở, dường như người Việt Nam đã biết thừa nhận và bắt đầu yêu quý những quy luật phát triển nội tại của nó mà một trong những quy luật ấy đó là cạnh tranh. Tuy nhiên, do vừa thoát thai từ một kinh tế tập trung bao cấp, trong bước chuyển sang nền kinh tế thị trường, ở Việt Nam cũng như ở một số quốc gia đang trong quá trình chuyển đổi khác, dấu ấn của cơ chế quản lý kinh tế cũ nên nền kinh tế mới dường như còn quá nặng nề. Biểu hiện dễ thấy nhất đó là sự can thiệp quá lớn của các cơ quan quản lý Nhà nước, của quyền lực công tới hoạt động sản xuất, kinh doanh. Chính sự can thiệp một cách thái quá này đã và đang làm biến dạng đáng kể hoạt động cạnh tranh trên thị trường. Thực tiễn cho thấy, trong những năm qua đã xuất hiện ngày càng nhiều hành vi cạnh tranh không lành mạnh và các hành vi hạn chế cạnh tranh diễn ra trong nền kinh tế nước ta. Trong đó đặc biệt phải kể đến các hành vi độc quyền đã gây nhiều thiệt hại cho người tiêu dùng và cho nền kinh tế, ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường cạnh tranh lành mạnh. Theo thông tấn xã Xinhua, Hu Agang, một nhà kinh tế nổi tiếng và là chuyên gia về các vấn nạn quốc gia Trung Quốc, đã cho rằng độc quyền cần được phân ra làm 2 nhóm. Nhóm thứ nhất là độc quyền thị trường và nhóm thứ 2 là độc quyền hành chính Nhà nước. 2 Độc quyền thị trường có thể được định nghĩa là việc sử dụng sức mạnh kinh tế, quyền lực thị trường và công nghệ mới để điều khiển thị trường. Loại độc quyền này không thể tạo ra tham nhũng vì nó được điều chỉnh bởi luật chống độc quyền. Tuy nhiên, hầu hết sự độc quyền ở Trung Quốc. Việt Nam và một số các quốc gia đang trong quá trình chuyển đổi khác lại rơi vào nhóm thứ 2. Độc quyền hành chính Nhà nước có thể được hiểu là việc sử dụng quyền lực Nhà nước để điều khiển thị trường, làm tổn hại đến mô hình phân phối lợi ích. Loại độc quyền này là vô cùng nguy hiểm bởi nó thủ tiêu cân bằng thị trường và làm cản trở cạnh tranh công bằng. Ở Trung Quốc, người ta ước tính mức thiệt hại do hành vi này gây ra khoảng từ 50 đến 100 tỷ nhân tệ. Ở Việt Nam, chưa có một con số thống kê chính thức nào cho thấy những tổn hại thực tế mà độc quyền hành chính ra, tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể dễ dàng nhận thấy những ảnh hưởng vô cùng to lớn mà độc quyền hành chính đã rây ra cho nền kinh tế. Chính vì vậy, chống độc quyền hành chính trong kinh doanh đã và đang là một cuộc cách mạng sâu sắc, trở thành yếu tố quan trọng nhất trong quá trình đổi mới ở Việt Nam hiện nay. Độc quyền hành chính khác biệt so với độc quyền hành kinh tế không từ những chủ đề, phương thức và mục đích độc quyền, mà còn khác nhau về điều kiện phát sinh ra độc quyền. Do đó, việc sử dụng các công cụ kiểm soát độc quyền kinh tế để kiểm soát độc quyền hành chính trong trường hợp này tỏ ra không hiệu quả. Để có thể tìm ra một phương thuốc đặc trị cho độc quyền hành chính cần thiết phải có sự nghiên cứu một chách thấu đáo về bản chất và đặc điểm của loại độc quyền này. Chính vì vậy tác giả mạnh dạn chọn đề tài “độc quyền hành chính trong kinh doanh nhìn dƣới góc độ pháp luật cạnh tranh và kiểm soát độc quyền” làm đề tài khoá luân tốt nghiệp của mình với mong muốn góp một vài thiển ý cho việc tìm kiếm một công cụ có khả năng tiết hữu hiệu độc quyền hành chính ở Việt Nam. 3 2. Tình hình nghiên cứu: Độc quyền hành chính trong kinh doanh là một hiện tượng tuy không mới nhưng lạ trong tư duy pháp lý truyền thống về chống độc quyền. Chính vì vậy, nghiên cứu vấn đề này, ở Việt Nam không nhiều tác giả. Ngoài những nghiên cứu có tính chất khai khá, gợi mở của PGS – TS Phạm Duy Nghĩa trong Chuyên khảo Luật kinh tế và một số những nhận diện của PGS – TS Nguyễn Như Phát trong một số bài báo thì có thể kết luận rằng tính đến thời điểm hiện nay chưa hề có một công trình khoa học nào nghiên cứu một cách chuyên biệt và thấu đáo về độc quyền hành chính dưới phương diện pháp lý. Trên thế giới, chúng ta có thể bắt gặp những nghiên cứu về vấn đề này trong một số bài viết của một vài tác giả người Trung Quốc trong quá trình quốc gia này ban hành luật chống độc quyền như Dahuan Tong, Xiaoye Wang… -Dahuan Tong, Administrative Mônpoly is Corruption, Beijung Youth Daily 24/09/2001, reprinted in Prople’ s Daily 9/1/2002 -Xiaoye Wang, (2002) The Prospect of Antimonopoly Legislation in China, Washington Iniversity Clobal Studies Law Review, 2002 Vol. 1:2001 3. Mục đích và vi phạm nghiên cứu của đề tài: 3.1. Mục đích nghiên cứu: Mục đích nghiên cứu của đề tài là làm rõ bản chất, nội dung của độc quyền hành chính trong kinh doanh từ giác độ pháp lý, qua đó, đề xuất được những kiến giải có giá trị về mặt chính sách và pháp luật cho việc tiết chế một cách có hiệu quả hiện tượng độc quyền hành chính. 4 Để đạt được mục đích trên, luận văn đặt ra nhứng nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể như sau: - Thứ nhất: Nhận diện từ nhiều giác độ hiện tượng độc quyền hành chính trong kinh doanh, đưa ra khái niệm độc quyền hành chính, đánh giá bản chất, làm rõ những đặc điểm của hiện tượng độc quyền hành chính trong mối tương quan so sánh với độc quyền kinh tế. - Thứ hai: Phân tích, đánh giá thực trạng ...