Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Ngữ văn: Tiếp cận và dạy học truyện ngắn Việt Nam hiện đại trong chương trình Ngữ văn 11 theo đặc trưng thể loại ở trường THPT Chuyên Nguyễn Thiện Thành

Luận văn tiến hành nghiên cứu khái quát chung về truyện ngắn; vị trí, vai trò của TNVNHĐ trong chương trình THPT; thiết kế giáo án và tiến hành dạy học thực nghiệm, sau đó đánh giá kết quả để khẳng định hiệu quả của việc tiếp cận và dạy học TNVNHĐ trong chương trình Ngữ văn 11 theo đặc trưng thể loại ở trường THPT Chuyên Nguyễn Thiện Thành.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Ngữ văn: Tiếp cận và dạy học truyện ngắn Việt Nam hiện đại trong chương trình Ngữ văn 11 theo đặc trưng thể loại ở trường THPT Chuyên Nguyễn Thiện Thành ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH BÙI THU HIỀNTIẾP CẬN VÀ DẠY HỌC TRUYỆN NGẮNVIỆT NAM HIỆN ĐẠI TRONG CHƯƠNGTRÌNH NGỮ VĂN 11 THEO ĐẶC TRƯNG THỂ LOẠI Ở TRƯỜNG THPT CHUYÊN NGUYỄN THIỆN THÀNH Chuyên ngành: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC BỘ MÔN NGỮ VĂN Mã số: 60140111LUẬN VĂN THẠC SĨ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC BỘ MÔN NGỮ VĂN Người hướng dẫn khoa học: GS.TS TRẦN ĐĂNG XUYỀN TRÀ VINH, NĂM 2015 TÓM TẮT Dạy học Ngữ văn ở trường phổ thông hiện nay là vấn đề đang được quan tâm.Đặc biệt là dạy học TNVNHĐ, bởi vì nó chiếm một vị trí, vai trò quan trọng trongchương trình THPT. Cho nên, bên cạnh việc đổi mới PPDH theo hướng tích cực thìngười giáo viên phải đặc biệt chú ý về đặc trưng loại thể của tác phẩm để tiếp cậnvà tìm hiểu thì mới phát huy được hiệu quả của việc dạy và học môn Văn trong nhàtrường, góp phần nâng cao chất lượng dạy học Văn. Vì lẽ đó, chúng tôi chọn đề tài Tiếp cận và dạy học truyện ngắn Việt Nam hiệnđại trong chương trình Ngữ văn 11 theo đặc trưng thể loại ở trường THPT ChuyênNguyễn Thiện Thành làm đối tượng nghiên cứu của mình. Với đề tài này, chúng tôisẽ tiến hành thực hiện trong 3 chương. Ở chương 1, chúng tôi sẽ tập trung trình bàynhững vấn đề cốt lõi liên quan đến đề tài như: Quan niệm chung về truyện ngắn,quan điểm dạy học TPVC theo đặc trưng loại thể, dạy học tác phẩm TNHĐ theo đặctrưng loại thể. Bên cạnh đó, do đề tài nghiên cứu liên quan đến truyện ngắn, nênchúng tôi cũng đặc biệt đề cập đến những vấn đề trọng tâm về đặc điểm chung củatruyện ngắn như: dung lượng, kết cấu, cốt truyện, chi tiết nghệ thuật, tình huốngtruyện, nhân vật, ngôn ngữ… Ngoài ra, người viết tiến hành thống kê các thể loạiđưa vào chương trình Ngữ văn ở bậc THPT (khối 11 và khối 12), đặc biệt là thốngkê TNVNHĐ. Qua việc thống kê, chúng tôi nhận thấy rằng TNVNHĐ chiếm một sốlượng lớn trong toàn bộ chương trình Ngữ văn ở bậc THPT. Chương 2, người viết đã cố gắng xây dựng những mô hình cụ thể để dạy họcTNVNHĐ trong chương trình Ngữ văn lớp 11 theo đặc trưng thể loại. Cụ thể làtrong quá trình tiếp cận và dạy học TNVNHĐ trong chương trình Ngữ văn 11 theođặc trưng thể loại ở trường THPT Chuyên Nguyễn Thiện Thành, người viết tậptrung tiếp cận những phương diện tiêu biểu nhất để làm nổi bật đặc trưng cơ bảncủa thể loại truyện ngắn xoay quanh 3 tác phẩm: Hai đứa trẻ (Thạch Lam); Chữngười tử tù (Nguyễn Tuân) và Chí Phèo (Nam Cao) như tiếp cận: cốt truyện và kết - iii -cấu; tình huống truyện; chi tiết nghệ thuật; nghệ thuật trần thuật; nhân vật và nghệthuật xây dựng nhân vật. Để kiểm chứng hiệu quả những nội dung đã đề ra ở 2 chương trước, chúng tôitiến hành dạy học thực nghiệm ở chương 3. Ở chương này, chúng tôi sẽ nêu cụ thểvề mục tiêu thực nghiệm, yêu cầu thực nghiệm, đối tượng thực nghiệm, nội dungthực nghiệm, thời gian thực nghiệm, địa điểm thực nghiệm, số tiết thực nghiệm,thiết kế giáo án thực nghiệm và dạy học thực nghiệm. Sau khi thực nghiệm, chúngtôi thu thập và phân tích, đánh giá làm rõ kết quả thực nghiệm. Với những kết quả khả quan sau quá trình dạy học thực nghiệm, chúng tôi nghĩrằng đối với người GV, việc dạy học Văn theo đặc trưng loại thể đúng với bản chấtcủa đối tượng là một việc làm thiết thực và có ý nghĩa, nó giúp cho người GV tiếpcận, phân tích và giảng dạy có hiệu quả hơn. Đặc biệt là trong dạy học truyện ngắn,người GV phải tự trang bị cho mình những tri thức cần thiết về loại thể để dùng vàoviệc phân tích tác phẩm, hiểu và cảm tác phẩm. Còn đối với HS, việc nắm đượcnhững mô hình về truyện ngắn sẽ giúp các em hình thành các kỹ năng đọcTNVNHĐ. Đặc biệt là có ý thức đọc TPVC theo đặc trưng loại thể. Như vậy, vấnđề dạy học TPVC từ góc độ loại thể là một trong những cách thức tiếp cận, giải mãvăn bản phù hợp và hiệu quả nhất, nó phù hợp với nguyên lí đổi mới giáo dục vànhất là đổi mới SGK giai đoạn sau 2015. Tóm lại, vấn đề tiếp cận và dạy học TNVNHĐ theo đặc trưng loại thể là mộtvấn đề quan trọng, là “mấu chốt” và cũng là “chìa khoá” để thâm nhập vào tácphẩm. Vì thế, muốn nâng cao chất lượng dạy và học Văn ở trường phổ thông hiệnnay, mỗi người GV cần phải có những kiến thức về đặc trưng loại thể để tiếp nhậntác phẩm. Đó là cái gốc để vận dụng phương pháp giảng dạy tác phẩm văn học theoloại thể được sáng tạo và thành công. Cho nên, để dạy học TNVNHĐ đạt hiệu quảthì GV phải nắm được đặc trưng loại thể, đồng thời sử dụng các PPDH phát huytính tích cực của HS một cách linh hoạt, sáng tạo thì chắc chắn hiệu quả dạy học sẽđược nâng lên. ...