Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Ngôn ngữ học: Nghiên cứu đối chiếu hành động bác bỏ trong tiếng Thái và tiếng Việt

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn nhằm phân tích ảnh hưởng của phép lịch sự đối với HĐBB, qua đó đưa ra những nhận xét về cách ứng xử văn hóa và cách thức tư duy của hai dân tộc Thái và Việt được thể hiện qua HĐBB.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Ngôn ngữ học: Nghiên cứu đối chiếu hành động bác bỏ trong tiếng Thái và tiếng ViệtĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘITRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂNSIRIWONG HONGSAWANNGHIÊN CỨU ĐỐI CHIẾU HÀNH ĐỘNG BÁC BỎTRONG TIẾNG THÁI VÀ TIẾNG VIỆTLUÂN AN TIÊN SĨ NGÔN NGƢ HOĆ̣̣́̃HÀ NỘI - 2009MỞĐẦU1. Tính cấp thiết của đề tàiNghiên cứu đối chiếu hành động bác bỏ (HĐBB) trên cứ liệu tiếng Thái và tiếngViệt có thể cho thấy những nét tương đồng và khác biệt vê ngôn ngữ, về tính lịch sự, về̀cách ứng xử văn hóa và cách thức tư duy thể hiện trong hành động ngôn từ (HĐNT) củahai dân tộc. Hiện nay vẫn còn ít tài liệu tham khảo cả tiếng Việt lẫn tiếng nước ngoài vềcác HĐNT xét theo góc độ đối chiếu, đặc biệt là đối chiếu tiếng Thái với tiếng Việt.Khi nói đến những nghiên cứu về ngữ dụng học và đặc biệt về hành động (HĐ) giaotiếp có liên quan đến tiếng Thái và tiếng Việt, người ta chỉ chủ yếu nhắc đến một số luậnvăn thạc sĩ và một vài (rất ít) luận án tiến sĩ của Thái Lan và Việt Nam. Quả thật, từ năm1996 đến nay có một số luận văn thạc sĩ và luận án tiến sĩ thực hiện tại Thái Lan và ViệtNam sử dụng lý thuyết “Hành đông ngôn tư ” của John L. Austin và John R. Searle. Ợ̉̀Thái Lan có những luận văn và luận án như “The Speech Act of Apologizing in Thai”(วัจนกรรมการขอโทษในภาษาไทย) của Thasanee Makthavornvattana (1998), “TheSpeechActofPromisinginThaiChildren:aMetapragmatic(วัจนกรรมการคัดค้านของเด็กไทย: การศึกษาเชิงอภิวัจนปฏิบัติศาสตร์)Study”củaSineeWanitchanon (1998), “Linguistic Device in Examination in Chief, Cross-Examination,Re-Examinationin(กลวิธีทางภาษาในการถามซัก ถามค้าน ถามติงTrial”ในการพิจารณาคดี) của Sareeya Thabthan (2000), “Responding to Apologies in Thai”(การตอบรับคาขอโทษในภาษาไทย) của Passapong Pewporchai (2002), “Indirectness asCommunicativeStrategyinJapaneseLanguage”(กลวิธีการสื่อสารโดยการพูดอ้อมในภาษาญี่ปุ่น ) của Watcharachai Khobluang (2004),“StrategiesforExpressingConflictinThai”(กลวิธีการแสดงความเห็นโต้แย้งในภาษาไทย) của Supasinee Pothiwit (2004), v.v. Còntrong văn liệu tiếng Việt, đã xuất hiện một số công trình nghiên cứu như: “Ngữ nghĩangữ dụng câu hỏi chính danh (Trên ngữ liệu tiếng Việt)” của Lê Đông (1996), “Một sốkhác biệt giao tiếp lời nói Việt - Mĩ trong cách thức khen và tiếp nhận lời khen” củaNguyễn Quang (1999), “Hội thoại trong truyện ngắn Nam Cao (các hành thức thoại dẫn)”của Mai Thị Hảo Yến (2000), “Cơ sở giải nghĩa hàm ẩn của các hành vi ngôn ngữ giántiếp trong hội thoại” của Đặng Thị Hảo Tâm (2002), “Một số đặc điểm ngôn ngữ-vănhóa ứng xử của hành vi từ chối trong tiếng Việt (có sự đối chiếu với tiếng Anh)” củaNguyễn Phương Chi (2004), “Phương thức biểu hiện hành vi từ chối lời cầu khiến trongtiếng Anh (liên hệ với tiếng Việt)” của Trần Chi Mai (2005), “Hành động phản bác trongtiếng Việt” của Nguyễn Thị Kim Dung (2006), v.v. Có thể thấy, trong một bối cảnhnghiên cứu chung như vậy, việc nghiên cứu HĐBB trong phối cảnh đối chiếu giữa tiếngThái và tiếng Việt quả thật là một khoảng trống cần được bổ khuyết càng sớm càng tốt.Ngày nay trong xu thế hội nhập của toàn cầu hóa, việc thương lượng, đàm phánkinh tế giữa các quốc gia là lĩnh vực của những chấp thuận và BB, vậy cần phải biết cáchBB và biết cách giữ hòa khí v.v. Đối với HĐBB, chúng tôi cho rằng đây là một đề tàinghiên cứu đầy hứa hẹn vì cấu trúc ngôn ngữ dùng để thực hiện HĐBB rất phong phú.Đặc biệt là HĐNT này liên quan đến một loạt nhân tố ngữ dụng thú vị, chẳng hạn nhưphải chọn chiến lược bác bỏ (BB) như thế nào để đạt hiệu quả cao nhất, sử dụng nhữngbiểu thức điều biến (modification) nào để có thể bảo đảm được tính lịch sự. Có thể nóiBB là một trong những HĐ dễ làm mất lòng người đối thoại nhất, vì thế việc nghiên cứuloại HĐNT này sẽ góp phần làm sáng tỏ những vấn đề trung tâm nhất của ngữ dụng học.Theo từ điển tiếng Việt (1997) của Hoàng Phê (Chủ biên), BB là: “…bác đi, gạt đikhông chấp nhận” [40, 22]. Còn theo từ điển tiếng Việt (2001) của Bùi Quang Tịnh, BBlà: “không nạp, không nhận” [57, 30]. Hiệu lực của lời nói BB được Nguyễn Thị Thìn(2003) mở rộng, cụ thể hóa ở phương diện phạm vi, đó là: “…phủ định một lời khẳngđịnh, đoán định, phê phán buộc tội trước đó của người đối thoại” [55, 174]. BB là mộttrong những HĐ dễ đe dọa đến thể diện người nghe nhất cho nên trong tiếng Thái vàtiếng Việt có những chiến lược làm giảm thiểu sự mất thể diện. Ở đây, cũng cần phân biệtBB với từ chối. BB khác với từ chối vì BB là BB về mặt thông tin, tức là có một ngườiđưa ra một nhận định (tiếng Anh gọi là “statement” hoặc “assertion”) sau đó có ngườiphủ định (PĐ) thông tin đó. Còn từ chối là không chấp nhận lời mời. Ví dụ, có ngườimời: “Em có muốn đi ăn cơm với anh không?” Người được mời có thể từ chối: “Emkhông đi được vì em có hẹn rồi”.Mặc dù tiếng Thái và tiếng Việt có nguồn gốc khác nhau (tiếng Thái có nguồn gốc“Thái Kadai” và tiếng Việt có nguồn gốc “Nam Á” ...