Tổn thất và thiệt hại do biến đổi khí hậu: Những vấn đề đặt ra cho Việt Nam

Với nhận thức TT&TH là vấn đề mới, chưa được nghiên cứu nhiều, bài viết có mục đích chia sẻ, trao đổi thông tin về những vấn đề đặt ra đối với nước ta trong ứng phó với TT&TH của BĐKH.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổn thất và thiệt hại do biến đổi khí hậu: Những vấn đề đặt ra cho Việt NamTRAO ĐỔI - THẢO LUẬNTỔN THẤT VÀ THIỆT HẠI DO BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU:NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA CHO VIỆT NAM TS. Nguyễn Trung Thắng (1) ThS. Ngân Ngọc Vỹ Vấn đề tổn thất và thiệt hại (TT&TH) do biến đổi khí hậu (BĐKH) gây ra đã được hình thành, phát triển qua các hội nghị các bên (COP) của Công ước khung của Liên hợp quốc về BĐKH. Theo đó, TT&TH lần đầu tiên được đề cập trong Kế hoạch hành động Bali ở COP13 (Inđônêxia, năm 2007), đến COP16 (Mêhycô, năm 2010), Hội nghị đã đưa TT&TH thành một chương trình làm việc trong Khung hoạt động thích ứng Cancun. Ở COP19 (Ba Lan, năm 2013), Hội nghị đã thiết lập Cơ chế Vác-sa-va về TT&TH và thành lập Ủy ban về TT&TH. Tại COP21 (Pháp, năm 2015), trong Thỏa thuận Pari về BĐKH cũng đề cập và yêu cầu “các bên tham gia (UNFCCC) phải tăng cường hiểu biết, hành động, hỗ trợ, bao gồm cả thông qua Cơ chế Vác-sa-va, trên cơ sở hợp tác về các TT&TH từ các tác động tiêu cực do BĐKH gây ra”. Theo đánh giá của nhiều tổ chức, Việt Nam là một trong những nước dễ bị tổn thương nhất và chịu nhiều tác động của BĐKH. Vì vậy, việc nghiên cứu, nhận diện một cách toàn diện, có hệ thống về các loại hình TT&TH do BĐKH gây ra ở Việt Nam, cũng như các phương pháp đánh giá, từ đó có giải pháp ứng phó là rất quan trọng và cần thiết. Với nhận thức TT&TH là vấn đề mới, chưa được nghiên cứu nhiều, bài viết có mục đích chia sẻ, trao đổi thông tin về những vấn đề đặt ra đối với nước ta trong ứng phó với TT&TH của BĐKH. 1. Khái niệm TT&TH do BĐKH gây ra đổi nơi cư trú của con người; lãnh thổ; các di sản văn BĐKH đang diễn biến nhanh trong thế kỷ 21, đã hóa; các tri thức bản địa; ĐDSH và các dịch vụ hệ sinhvà đang gây ra những TT&TH lớn về tài nguyên, môi thái (UNFCCC, 2013).trường, đời sống sản xuất, sinh hoạt của con người. Ở nhiều nước đang phát triển và đặc biệt là cácĐể ứng phó với BĐKH, con người đang thực hiện các nước dễ bị tổn thương đối với BĐKH, trong nhiềuhoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính (KNK) và trường hợp, các TT&TH là không thể phục hồi (sựthích ứng với các tác động của BĐKH. mất mát về lãnh thổ, về các di tích lịch sử, văn hóa...). Theo UNFCCC, TT&TH do BĐKH gây ra được Vì vậy, nhận biết đầy đủ và có các giải pháp quản lýhiểu là những thiệt hại không tránh khỏi sau khi đã rủi ro, ứng phó hữu hiệu với các TT&TH là một trongthực hiện các biện pháp giảm nhẹ và thích ứng. Các những nội dung quan trọng của chính sách ứng phóTT&TH có thể là hậu quả của các hiện tượng thời tiết với BĐKH, đặc biệt là đối với những quốc gia dễ bị tổncực đoan nhất thời như bão, lũ, lũ quét…, hoặc các thương, chịu nhiều tác động tiêu cực của BĐKH.quá trình diễn ra từ từ, qua thời gian như nước biển 2. TT&TH trong một số nghiên cứu trên thế giớidâng, sa mạc hóa...; TT&TH xảy ra đối với con ngườinhư thiệt hại về sức khỏe, sinh kế… và các hệ thống Nhận thức, đánh giá về TT&THtự nhiên như suy giảm đa dạng sinh học (ĐDSH), hệ Nhìn chung, có nhiều nghiên cứu trên thế giới bànsinh thái… luận nhiều về các thiệt hại do BĐKH, nhất là các thiệt TT&TH có thể được phân loại thành: TT&TH kinh hại kinh tế, tuy nhiên, cách hiểu về TT&TH cũng chưatế; TT&TH phi kinh tế. TT&TH kinh tế là những tổn hoàn toàn thống nhất. Theo R. Verheyen, có 3 loạithất về tài nguyên, hàng hóa và dịch vụ có thể được TT&TH, gồm: (i) TT&TH tránh được; (ii) TT&THtrao đổi, mua bán trên thị trường. TT&TH phi kinh không tránh được; (iii) TT&TH không thể tránh được.tế không thuộc các hạng mục có thể mua bán trên thị Loại (i) là TT&TH tránh được bởi các hoạt động thíchtrường, là những TT&TH về tính mạng, sức khỏe, thay ứng và giảm thiểu; loại (ii) là các TT&TH có thể tránhViện Chiến lược, chính sách TN&MT (ISPONRE)1 Chuyên đề III, tháng 9 năm 2018 3nhưng đã không tránh được do các nỗ lực giảm nhẹ (PDNA); đánh giá quản lý khẩn cấp của Ôxtrâyliavà thích ứng không phù hợp; loại (iii) là không thể (EMA). PDNA gồm DALA và đánh giá nhu cầu phụctránh được cho dù đã thực hiện các nỗ lực thích ứng hồi sau thiên tai của con người; PDNA hướng tới giảivà giảm nhẹ đúng cách (Erin Robertset al., 2014). Như quyết các vấn đề về TT&TH một cách dài hạn. Ngânvậy, cách hiểu về TT&TH trong nghiên cứu này có hàng Thế giới, Quỹ Toàn cầu về giảm nhẹ và phục hồisự khác biệt và loại (iii) mới đúng như khái niệm của sau thiên tai, Pakist ...