Tổng luận phân tích: Hệ thông tin địa lý và vấn đề quản lý tài nguyên thiên nhiên

Đề tài tổng luận trình bày về các nội dung: những nguyên lý cơ bản của hệ thông tin địa lý, cấu trúc cơ sở dữ liệu và phân tích không gian, quản lý tài nguyên thiên nhiên và môi trường với sự trợ giúp của hệ thông tin địa lý, một số kiến nghị trong công tác phát triển và ứng dụng hệ thông tin địa lý ở Việt Nam và cuối cùng là kết luận. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổng luận phân tích: Hệ thông tin địa lý và vấn đề quản lý tài nguyên thiên nhiênTRUNG TÂM KHOA HỌC TỰ NHIÊN VÀ CÔNG NGHỆ QUỐC GIATRUNG TÂM THÔNG TIN TƢ LIỆUTổng luận phân tíchHỆ THÔNG TIN ĐỊA LÝ VÀ VẤN ĐỀ QUẢN LÝTÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊNNgười biên soạn : PGS. Nguyễn Đình DươngHÀ NỘI - 1996TRUNG TÂM KHOA HỌC TỰ NHIÊN VÀ CÔNG NGHỆ QUỐC GIATRUNG TÂM THÔNG TIN TƢ LIỆUTổng luận phân tíchHỆ THÔNG TIN ĐỊA LÝ VÀ VẤN ĐỀ QUẢN LÝTÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊNNgười biên soạn : PGS. Nguyễn Đình DươngHÀ NỘI - 1996TRUNG TÂM KHOA HỌC TỰ NHIÊN VÀ CÔNG NGHỆ QUỐC GIAHỆ THỐNG TIN ĐỊA LÝVÀ VẤN ĐỀ QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊNNgười viết: PTS. Nguyễn Đình DươngVới sự tham gia của: KS. Trần Thanh TùngKS. Lê Kim ThoaViện địa lýTRUNG TÂM KHOA HỌC TỰ NHIÊN VÀ CÔNG NGHỆ QUỐC GIAHỆ THỐNG TIN ĐỊA LÝVÀ VẤN ĐỀ QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊNNgười viết: PTS. Nguyễn Đình DươngVới sự tham gia của: KS. Trần Thanh TùngKS. Lê Kim ThoaViện địa lýI. MỞ ĐẦUTừ thời xa xưa. con người đã luôn có những nỗ lực tìm kiếm, phát hiện, thu thập vàcất giữ các thông tin về trái đất. Cùng với sự phát triển của xã hội loài người, nhu cầu nàyngày càng được phát triển và coi trọng. Từ thời xa xưa. các thông tin không gian (tức là cácthông tin bao gồm cả các phần mô tả vị trí) đã được các nhà địa lý thu thập, đo đạc và đượccác nhà bản đồ sắp xếp, tổ chức và thể hiện dưới các dạng đồ họa khác nhau mà ngày naychúng ta thường gọi là bản đồ. Các bản đồ đầu tiên được sử dụng vào mục đích mô tả cácvùng xa xôi hẻo lánh ít người biết đến hoặc được sử dụng cho các mục đích dẫn đường(Hodgkiss 1981). Vào thời La Mã, các cơ quan đo đạc địa chính luôn là một bộ phận quantrọng của chính quyền. Trên các bản đồ cảnh quan châu Âu ngày nay chúng ta vẫn còn nhậnthấy các dấu ấn của các công trình từ thời bấy giờ (Dilke 1971). Sự tan rã của đế chế La Mãđã dẫn đến các công tác đo đạc và lập bản đồ bị hủy bỏ. Mãi đến tận thế kỷ thứ 18, khi màcác nước thuộc châu Âu lại ý thức được tầm quan trọng của công tác bản đồ, nhiều chính phủđã cho thành lập lại các cơ quan chuyên trách trong chính phủ để thực hiện công tác này vàviệc đo vẽ thành lập bản đồ lại được phát triển và duy trì cho đến tủn ngày nay. Trong hơn200 năm qua. nhiêu thế loại hình thức bản đồ đã được ra đời nhưng cuối cùng người ta cũngđã đi đến được các kiểu bản đồ dường nét trên giấy như chúng ta văn quen dùng ngày nay.Khi mà ảnh hưởng của các thế lực châu Âu được mở rộng và thâm nhập, tới các phầncòn lại của thế giới thì các tư tưởng cùng với các phương pháp thành lập bản đồ của họ cũngđược truyền bá đi khắp nơi. Cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật đã xuất hiện nhiềuđối tượng cần thiết phải được ghi nhận lại trên bản đồ. Sự phát triển các tư duy và nhận thứcvề tài nguyên thiên nhiên như địa chất, địa mạo, thổ nhưỡng, sinh thái và sử dụng đất bắt đầunảy sinh từ thế kỷ thứ 19 và tiếp tục phát triển cho đến ngày nay đã mở ra rất nhiều đối tượngcho công tác thành lập bản đồ. Trong khi bản đồ địa hình được thành lập và sử dụng chonhiều mục đích khác nhau thì các bản đồ về một chủ đề như địa mạo, địa chất, thổ nhưỡng lạiđược thành lập với các yêu cầu cụ thể cho một lĩnh vực chuyên môn hoặc một đối tượng hẹpvà những bản đồ đó được gọi là các bản đồ chuyên đề. Để việc nghiên cứu tìm hiếu cácchuyên đề được thuận tiện và đặc biệt nhằm định vị được nó trên bề mặt trái đất, các bản đồchuyên đề thường được thành lập tron nén bàn đổ địa hình dã dược đơn giản hóa.Khái niệm bản đồ chuyên đề được sử dụng rất rộng rãi và không chỉ được dùng để môtả các đối tượng như thổ nhưỡng, địa mạo, thực vật ... mà còn được sử dụng cho các dõitượng rất chuyên sâu và thuộc lĩnh vực rất hẹp như độ pH của đất, mức độ lan truyện dịchbệnh trong thành phố hoặc sự biến thiên khí áp trên các sư đổ khí tượng thủy văn... Chủ đềthể hiện thông thường mang tính định tính ví dụ như bản đồ hiện trạng sử dụng đất. Đôi khicũng mang tính định lượng ví dụ như bản đồ mô tả chiều sâu lỗ khoan hoặc áp lực nướcngầm trong các lỗ khoan địa chất thủy văn. Cả hai đặc điểm định tính hay định lượng đều cóthể được thể hiện trên các bản đồ tô màu (choropieth) tức là trên bản đồ mà mỗi đối tượng cócùng giá trị được tô cùng một màu giống nhau và được tách biệt bởi các ranh giới. Những vídụ tiêu biểu có thể kể đến như bản đồ hiện trạng sử dụng đất bản đồ thổ nhưỡng... Các số liệuđịnh lượng được thể hiện trên bản đồ có thể được thể hiện thông qua các tập hợp điểm rời rạchoặc bằng một hàm đại số xác định và giá trị tại một điểm bất kỳ có thể được xác định bằngphương pháp nội suy hoặc được tính theo hàm số đã cho. Quy luật phân bổ số liệu trongkhông gian được thể hiện thông qua hệ thống đường đẳng trị tức là các đường nối nhữngđiểm có cùng giá trị lại với nhau. Ví dụ có thể kể đến như các đường binh độ trên bản đồ địahình. các đường đẳng trị mực nước ngầm trên bản đồ địa chất thủy văn. đường đẳng áp trên3 ...