TỔNG QUAN MỀ ĐAY

Đại cương Là một loại bịnh dị ứng ngoài da. Trước đây nhiều nhà nghiên cứu cho rằng mề đay là một loại bệnh dinh dưỡng, nhưng từ khi Vidal chú trọng đến hiện tượng quá cảm ứng gây nên mề đay và nhất là sau khi tìm ra thuốc tổng hợp kháng Histamin trị khỏi nhiều trường hợp mề đay thì mề đay lại được liệt vào loại các bệnh dị ứng. Mề đay là một trong những bệnh ngoài da phổ biến tiến triển theo 2 thể bệnh khác nhau: thể cấp tính không khó khăn trong...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TỔNG QUAN MỀ ĐAY BỆNH HỌC THỰC HÀNH MỀ ĐAY Đại cương Là một loại bịnh dị ứng ngoài da. Trước đây nhiều nhà nghiên c ứucho rằng mề đay là một loại bệnh dinh dưỡng, nhưng từ khi Vidal chú trọngđến hiện tượng quá cảm ứng gây nên mề đay và nhất là sau khi tìm ra thu ốctổng hợp kháng Histamin trị khỏi nhiều trường hợp mề đay thì mề đay lạiđược liệt vào loạ i các bệnh dị ứng. Mề đay là một trong những bệnh ngoài da phổ b iến tiến triển theo 2thể bệnh khác nhau: thể cấp tính không khó khăn trong tìm hiểu nguyênnhân và điều trị, thể mạn tính ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt và lao động, cókhi kèm theo biến chứng nặng và nhiều trường hợp không tìm được nguyênnhân. Đông y đã đề cập đến chứng mề đay dướ i nhiều tên gọi khác nhau: Từ ‘Phong Ẩn Chẩn’ được nhắc đến đầu tiên trong thiên ‘Tứ ThờiThích Nghịch Tùng Luận’ (Tố Vấn 64). Đời Xuân Thu gọ i là Phong Chẩn, Ẩn Chẩn. Đời nhà Hán gọ i là ẨnChẩn. Đời nhà Tuỳ gọ i là Phong Tao Ẩn Chẩn, Ẩn Chẩn Tao bệnh, PhongTao Tường, Phong Bồ i Lội. Sách ‘Chư Bệnh Nguyên Hậu Luận’ viết: “Tàkhí xâm nhập vào bì phu mà lại có phong hàn kích thích thì sẽ phát sinhchứng phong tao ẩn chẩn”. Đời nhà Đường gọi là Phong Sào Ẩn Chẩn, Xích Chẩn, Phong Ám.Sách ‘Thiên Kim Phương viết: “Người b ị ẩn chẩn… đột nhiên nổi lên nhữngvết ban như muỗ i cắn… ngứa khó chịu”. Đời nhà Nguyên gọi là Dịch Ngật Sang. Đời nhà Minh gọi là Bạch Bà Mạc, Phong Lữu Chẩn, Quỷ Phạn Ngật. Còn gọi là Tầm Ma Chẩn. Dân gian quen gọi là Mẩn T ịt, Phong Ngứa. Nguyên Nhân Yếu tố cơ địa d ị ứng (nhạy cảm vớ i chất kích thích) và các yếu tốngoại lai như thức ăn tanh như cua cá tôm sò ốc hến, đồ hộp, thịt bò, thịt gà,các loạ i thuốc (trụ s inh, an thần, hạ n hiệt, giả m đau...), các loạ i huyết thanh,các loạ i thảo mộc như lá cây hoa, các ổ nhiễm khuẩn, các loại ký sinh trùngđường ruột, do khí hậu thời tiết, hoá chất... hoặc do yếu tố tinh thần (bực bội,lo lắng, buồn phiền quá mức) tác độ ng vào cơ thể gây ra bệnh. Thường do phong thấp xâm nhập vào da thịt hoặc trường vị đang cóuất nhiệt lại cảm phải phong tà, tà khí tích lại ở da, lông gây ra mề đay. Sách ‘Y Học Nhập Môn’ viết: “Huyết nhiệt thì sinh ra lở ngứa hoặcđau”. Sách ‘Châm Cứu Học Giảng Ngh ĩa’ viết: “Ch ứng Ẩn chẩn phát sinhđa số do tấu lý sơ hở, bị phong tà xâm nhập… cũng có thể do ăn những th ứcăn như tôm, cá v.v… mà nổ i ban”. Cơ chế s inh bệnh theo YHCT có thể là: 1. Cả m thụ phong hàn: hoặc phong nhiệt, uẩn tích tại bì phu khiếndinh vệ mất điều hoà. 2. Do trường vị thấp nhiệt lại cả m phong tà uất tạ i cơ bì, hoặc ăn chấttanh lạnh, ký sinh trùng đường ruột gây thấp nhiệt nội sinh. 3. Bẩ m thụ cơ thể suy nhược, khí huyết bất túc, hoặc do bệnh lâu ngàykhí huyết hao tổn, huyết hư sinh phong, khí hư nên vệ khí không giữ đượcbên ngoài, phong tà xâm nhập gây nên bệnh. 4. Tình chí nội thương, 2 mạch xung nhâm mất sự điều hoà, can thậnbất túc, da cơ thiếu dinh dường sinh phong, sinh táo gây ra bệnh. Như vậy, theo Đông y, nguyên nhân gây bệnh mề đay chủ yế u là dophong hàn (bên ngoài) hợp với huyết nhiệt (bên trong) và một số th ức ănkhông thích hợp với cơ thể như tôm, cá… Theo YHHĐ, những yếu tố dị nguyên (chất gây dị ứng) tác động vàocơ thể làm cho cơ thể tiết ra một số lượng Histamin. Histamin khi sinh ở dasẽ chảy vào máu, làm dãn các mao mạch gây nên hiện tượng ứ máu, chảyhuyết thanh ra ngoài huyết quản gây nên hột phù. Đồ ng thờ i Histamin ngấmvào đuôi dây thần kinh cả m giác gây nên ngứa và kích thích, gây một phảnxạ sợi trục làm đ ỏ chung quanh các nốt mề đay. Chẩn Đoán - Chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng. Trường hợp bệnh kéo dàitrên 3 tháng hoặc tái phát nhiều lần là thể mạn tính. - Test vạch da dương tính. Cần phân biệt với: . Hồng ban do côn trùng đốt. . Trường hợp có biến chứng sốt, đau bụng, tiêu chảy... cần phân biệtvới các bệnh có triệu chứng tương tự. Triệu Chứng Trên da nổi lên từng đám (về) nhiều ít, không đều, màu hồng hoặcxanh trắng, rất ngứa. Thường vài ngày hoặc có khi lâu hơn mới hết. Trênlâm sàng thường gặp 2 loạ i sau: + Do Phong Thấp: mề đay màu trắng hoặc hơi hồng, thân thể nặng nề,nước tiểu trong hoặc hơi đ ục, rêu lưỡi trắng, nhờn và dầy. + Do Phong Nhiệt: mề đay màu hồng tươi, khát, mặt có lúc bốc nóng,nước tiểu vàng, táo bón, gặp lạnh thì dễ ch ịu, rêu lưỡi vàng, mạch Phù Sác. Điều tr ị: Sơ phong thanh nhiệ t. + Dùng bài Ngân Kiều Tán gia giảm: Ngân hoa, Liên kiều, Sinh địađều 102g, Ngưu bàng tử (sao), Đại thanh diệp, Đơn bì đều 10g, Kinh giới,Phòng phong, Cam thảo, Thuyền thoái đều 6g. + Dùng bài Tiêu Phong Tán, Ngân Kiều Tán gia giảm (Kinh giới,Phòng phong, Khổ sâm đều 10g ...