Trang trì mật tông trên bộ tượng Di Đà Tam Tôn ở Chùa Thầy (Thiên Phúc Tự)

Bài viết Trang trì mật tông trên bộ tượng Di Đà Tam Tôn ở Chùa Thầy (Thiên Phúc Tự) trình bày nội dung về: Giới thiệu bộ tượng; Khái niệm về Di Đà Tam Tôn; Đồ án trang trí tiêu biểu trên bộ tượng Di Đà Tam Tôn,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Trang trì mật tông trên bộ tượng Di Đà Tam Tôn ở Chùa Thầy (Thiên Phúc Tự)Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 201263TRANG TRÝ MËT T¤NG TR£N Bé Tîng di ®µtam t«n ë Chïa ThÇy (thiªn phóc tù)TriÖu ThÕ ViÖt(*)1. Giíi thiÖu bé tîngBé tîng Di §µ tam t«n ë Chïa ThÇygåm mét tîng PhËt A Di §µ ngåi gi÷a,hai vÞ Bå t¸t ngåi hai bªn. Tîng §¹i ThÕChÝ ë d¸ng ngåi kÕt giµ, tîng Qu¸n ThÕ¢m ë d¸ng Bå t¸t täa.ChÊt liÖu: gç phñ s¬n.VÞ trÝ: trªn tßa Chïa Thîng, ChïaThÇy.hai bªn, tay kÕt Ên biÓu thÞ sù ph©n ®«icña 8 tÝnh.2.1. Kh¸i niÖm vÒ PhËt A Di §µ: (S:Amitābha / Amitāyus)Amitābha: V« Lîng quang - “¸nhs¸ng v« lîng”;Amitāyus: V« Lîng thä - “Thä mÖnhv« lîng”.Ngoµi ra cßn cã 13 hång danh kh¸cNiªn ®¹i: §Ó nhËn râ h¬n niªn ®¹i thÓ(ThËp tam quang PhËt). PhËt A Di §µ trôsè t liÖu mµ Phan CÈm Thîng vµ TrÇnPh¬ng. Ngµi cã 48 ®¹i nguyÖn ®Ó cøulo¹i tîng nµy chóng t«i c¨n cø theo métL©m BiÒn ®· c«ng bè, theo ®ã bé tîngDi §µ tam t«n ë Chïa ThÇy (Hµ Néi) cãniªn ®¹i kho¶ng ®Çu thÕ kØ XVII, símh¬n c¸c bé tîng cïng lo¹i cã niªn ®¹ithÕ kØ XVII.2. Kh¸i niÖm vÒ Di §µ tam t«nTrung t«n lµ §øc PhËt A Di §µ, bªntr¸i cña Ngµi lµ §øc Qu¸n ThÕ ¢m Båt¸t, bªn ph¶i cña Ngµi lµ §øc §¹i ThÕChÝ Bå t¸t.Trong tranh hay tîng, bé nµy thêngxuÊt hiÖn kiÓu thøc nhÊt PhËt, nhÞ Bå t¸tvíi sù biÓu thÞ 8 tÝnh (b¸t ®¹i). PhËt A Di§µ ngåi t thÕ ®¹i ®Þnh ë gi÷a, biÓu thÞ®Çy ®ñ 8 tÝnh (b¸t ®¹i), Qu¸n ThÕ ¢m Båt¸t vµ §¹i lùc §¹i ThÕ ChÝ Bå t¸t ®øngtr× câi Cùc L¹c (S: Sukhāvatī) ë T©yvít chóng sinh.2.2. Kh¸i niÖm §¹i ThÕ ChÝ Bå t¸t: (S:Mahµsthµmaprµpta Bodhisattva)T¹i Trung Quèc, NhËt B¶n, ViÖt Nam,tîng §¹i ThÕ ChÝ thêng ®îc vÏ t¹c ëbªn mÆt (bªn ph¶i - TG) bªn c¹nh ®øcPhËt A Di §µ.2.3. Kh¸i niÖm vÒ Qu¸n ThÕ ¢m Bå t¸t:(S: Avalokiteshvara Bodhisattva)Trong PhËt gi¸o Trung Hoa, Qu¸n ThÕ¢m Bå t¸t lµ mét trong bèn vÞ §¹i Bå t¸t(§¹i trÝ V¨n Thï s lîi, §¹i h¹nh PhæHiÒn, §¹i lùc §¹i ThÕ ChÝ vµ H¶i, t¹i nóiPhæ §µ. V× cã tró xø nh vËy nªn Qu¸nThÕ ¢m ®îc coi lµ vÞ cøu tinh*. TS., Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội.Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 4 - 201264hay chç dùa tinh thÇn cho c¸c th¬ngthuyÒn. PhËt gi¸o MËt t«ng cho r»ng,Qu¸n ThÕ ¢m Bå t¸t lµ hãa th©n cña PhËtA Di §µ hay PhËt A Di §µ lµ ph¸p th©nthêng trô cña Qu¸n ThÕ ¢m Bå t¸t.Sau ®©y, chóng t«i t¹m ®a ra mét s¬ ®å kh¸i lîc:Bªn ph¶i§¹i ThÕ ChÝ Bå t¸tChÝnh gi÷a (Trung t«n)PhËt A Di §µBªn tr¸iQu¸n ThÕ ¢m Bå t¸t§¹i diÖn 4 tÝnh§¹i diÖn 8 tÝnh§¹i diÖn 4 tÝnh§¹i lùc, ®¹i hïng,§¹i bi, ®¹i tõ, ®¹i hØ, ®¹i x¶,§¹i bi, ®¹i tõ,®¹i trÝ, ®¹i tuÖ®¹i lùc, ®¹i hïng, ®¹i trÝ, ®¹i tuÖ®¹i hØ, ®¹i x¶3. §å ¸n trang trÝ tiªu biÓu trªn bétîng Di §µ tam t«n3.1. Tîng PhËt A Di §µ- T thÕ tîng: Tîng t thÕ Di §µ ®¹iNh÷ng gi¶ thiÕt vÒ ý nghÜa cña ®å ¸ntrang trÝ tiªu biÓu nµy:+ C©y khóc khuûu: Trong ®å ¸n trangtrÝ xuÊt hiÖn h×nh tîng c©y khóc khuûu.®Þnh, hai tay kÕt Ên ®¹i ®Þnh. Ph¸p giíiVíi hiÖn tîng nµy, chóng t«i xin ®a raLo¹i tîng nµy kh«ng thay ®æi t thÕ, lu«nGi¶ thiÕt 1: Ngêi xa cho r»ng nói®Þnh Ên/ Di §µ ®Þnh Ên (Samµdhi Mudra).mét sè gi¶ thuyÕt nh sau:trong ®éng t¸c ngåi kiÕt giµ, nhËp ®Þnh.cao, c©y cao lµ ®êng lªn trêi, lµ n¬i linh- §å ¸n trang trÝ tiªu biÓu n»m chÝnhgi÷a bÖ tîngBÖ tîng lµ khèi ch÷ nhËt cã cuèn gãc,trang trÝ bèn mÆt. Trang trÝ mÆt tríc vµmÆt sau cã h×nh ch÷ nhËt, ®å ¸n trang trÝchÝnh ë gi÷a. Trong h×nh vßng löa nhän®Çu cã ba h×nh l¸ ®Ò chøa ba h¹t trßn ëgi÷a, häa tiÕt c©y khóc khuûu lµm nÒn cho®å ¸n.§å ¸n h×nh vßng löa nhän ®Çu, cã haiviÒn, viÒn to ë ngoµi, viÒn nhá ë trongviÒn quanh ®å ¸n, ë díi lµ côm hoa v¨nh×nh bôi c©y nhá. C¸c viÒn ch¹y ®Õn ®©ycòng cã t¹o h×nh chu vi theo côm hoa v¨nh×nh bôi c©y nhá nµy. Ba côm häa tiÕtn»m chÝnh gi÷a cã kÕt cÊu gièng hÖthån vµ lêi cÇu nguyÖn tõ mÆt ®Êt ®i lªnvµ lµ n¬i mµ c¸c bËc siªu nhiªn hay tætiªn vÒ víi con ch¸u. C©y “thiªng” ®îc coinh trôc nèi gi÷a trêi vµ ®Êt. Tõ c¸c gi¶thuyÕt trªn, cã thÓ thÊy c©y “thiªng”, c©y“mÖnh” cã vai trß quan träng trong ®êisèng t©m linh cña mçi d©n téc.Gi¶ thiÕt 2: Khi so s¸nh t¹o h×nh cñah×nh c©y khóc khuûu víi c©y san h«trong hoa v¨n PhËt gi¸o MËt t«ng, chóngt«i nhËn thÊy chóng cã nhiÒu nÐt t¬ng®ång víi nhau. NÕu gi¶ thuyÕt c©y nµy lµc©y san h« - lµ mét trong thÊt b¶o cñaPhËt gi¸o th× còng phï hîp vÒ ý nghÜatæng thÓ.+ Ba côm häa tiÕt h×nh t¸n löa tamnhau, mçi côm gåm hai líp l¸ ®Ò ®ôc kÐp,muéi - l¸ ®Ò vµ h¹t trßn: Theo suy luËn cñakh¾c lâm. C¸c cµnh c©y khóc khuûu víi 13hiÓu lµ 3 viªn b¶o ch©u cã ý nghÜa vµ xuÊtë gi÷a chøa qu¶ trßn, mçi qu¶ cã ba vßngnh¸nh lan táa tõ trong ra.chóng t«i th× 3 h¹t trßn trong ®å ¸n ®îcxø tõ PhËt gi¸o MËt t«ng T©y T¹ng.64TriÖu ThÕ ViÖt. Trang trÝ MËt t«ng...+ H×nh trßn nhän ®Çu phÝa sau h¹t trßn65tîng nµo. Qua nh÷ng néi dung tr×nhGi¶ thiÕt 1: Lµ h×nh l¸ ®Ò: L¸ ®Ò gièngbµy ë trªn vÒ t¹o h×nh còng nh vÒ chÊtnhiÒu tron ...