Triết học về nho giáo và ảnh hưởng ở Việt Nam - 2

1. Tư tưởng Nho giáo là gì? ở Trung Quốc xã hội phong kiến vẫn giữ lại rất nhiều di tích của xã hội thị tộc và xã hội nô lệ, b iểu hiện trong pháp lu ật v à phong tục dưới nhiều hình thức như quan niệm về sở hữu ruộng đất thuộc về quốc gia, quan niệm tôn pháp trong gia tộc, ở trong một xã hội như vậy thì vua là tổ của thị tộc, là cha của dân, mà cha là trời của con, chồng là trời của vợ ....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Triết học về nho giáo và ảnh hưởng ở Việt Nam - 2n h ững h ình th ức rất phức tạp, t ương ph ản v à mâu thu ẫn, bao giờt ư tư ởng Nho giáo cũng giữ địa vị thống trị.1 . Tư tư ởn g Nho giáo là gì?ở T rung Quốc x• hội phong kiến vẫn giữ lại rất nhiều di tích củax • h ội thị tộc v à x• h ội nô lệ, b iểu hiện trong pháp lu ật v à phongt ục d ư ới nhiều h ình th ức nh ư quan ni ệm về sở hữu ruộng đất thuộcv ề quốc gia, quan niệm tôn pháp trong gia t ộc, ở trong một x• hộin hư v ậy th ì vua là t ổ của thị tộc, l à cha c ủa dân, m à cha là tr ời củac on, ch ồng l à tr ời của vợ . Để tồn tại tr ên cơ s ở sản xu ất đặc th ù áĐ ông (phương th ức sản xuất Châu á) giai cấp đ ịa chủ thống trị cầnp h ải giữ những quan niệm ấ y, do đó ch ữ Trung, chữ Hiếu, chữC hính là nh ững khái niệm luân lý tuyệt đối tro ng x• hội phongk i ến Tru ng Quốc. Trong h ình thái ý th ức phong kiến hệ giữa ng ư ờiv ới n g ư ời chỉ đ ư ợc ghép v ào 5 lo ại (ngũ luân), ấy l à: vua tôi, chac on, ch ồng vợ, anh em , b ạn b è. Trong 5 c ặp ấ y th ì hai c ặp anh em,b ạn b è ch ỉ l à nhành ng ọn, m à 3 c ặp kia mới l à c ội gốc. Những tínhl ớn của nhân loại, theo quan niệm phong kiến l à nhân, ngh ĩa, lễ,t rí (v ề sau có th êm ch ữ tín) cũng l à phát sinh trên cơ s ở của ngũl uân. Như Kh ổng Tử nó i r ằng hiếu đ ễ l à g ốc của ch ữ Nhân.K . Marx nói r ằn g t ư tư ởng của chế độ phong kiến th ì l ấy đạo đức,d anh d ự l àm hình thái đ ại biểu. Nó khôn g giốn g với t ư tư ởn g củat h ời đại t ư b ản chủ nghĩa ở chỗ t ư tư ởng n ày l ấ y tự do b ình đ ẳngl àm hình thái đ ại biểu. Ma rx đ• cho th ấy r õ b ản chất của t ư tư ởngp hong ki ến.ở đ ây chữ đạo đức v à danh d ự cũng đồng nghĩa với chữ lý luận v àd anh ph ận tron g Nho giáo m à t ự do, b ình đ ẳng l à tư tư ởng cá nhânc ủa x• hội t ư s ản.N ho giáo là hình thái ý th ức của giai cấp thống trị tron g x• h ộip hong ki ến ở Trung Quốc. Đối với nó th ì ng ũ luân, ngũ th ư ờng,h ay tam cương ng ũ th ư ờng l à nh ữn g cái tu yệt đối. Theo bộ sậuc hính thư ờng của t ư tư ởng đạo đức th ì đ ạo đức quan phải diễnd ịch từ vũ trụ quan, nh ưng nho giáo th ì làm ng ư ợc trở lại, nó x u ấtp hát t ừ ngũ luân, ngũ th ư ờn g rồi đem gán những cái ấy ch o vũ trụ,c ho thư ợng đế : nó đ • luân lý hoá cả vũ trụ, cả th ư ợng đế, vũ trụv à thư ợng đế của Nho giáo đều nhuốm m àu luân lý. Đ ối với nhog iáo thì luân lý c ương thư ờng l à h ằng tồn, l à ph ổ b iến. Nho g iáok hông có l ịch sử quan, tiến hoá luận. Đối với nó x• hội phong kiếnk hông ph ải chỉ l à m ột giai đoạn trong lịch sử lo ài ngư ời, luân lýp hong ki ến không chỉ l à m ột h ình thái ý th ức của giai đoạn ấy,n hư h ọ nói: “Quân thần chi nghĩa vô sở đ ào ư thiên đ ịa c hi gian”H a y là: “Thiên b ất biến, đạo diệc bất biến” (Đổn g Trọng Th ư)Đ ạo ở đ ây tức l à tam cương, ng ũ th ư ờng.N hưng qua các th ời đại Nho giáo phải chống đỡ một cuộc đấut ranh lý lu ận đố i với những hệ thống kh ác, nh ư tri ết học của MặcT ử, L•o Tử, biện chứ ng pháp c ủa danh gia, x• hội học của phápg ia, hình nhi th ư ợng của Hoa ngh i êm tông, thi ền tông... Thế m à tưt ư ởng của Khổng Tử th ì r ất l à n ghèo nàn , thi ếu thốn về nhận thứcl u ận, v ì ph ương pháp lu ận, v ì t ự nhi ên quan... Vì v ậ y Nho gia đờis au c ảm thấy p hả i xâ y đ ắp cho nó một c ơ s ở lý luận ít ra cũn g “dễc oi”. H ọ t ìm đ ư ợc những yếu tố triết học trong Nho gia nh ư sáchT rung Dung, Đ ại học, Mạnh Tử, Kinh Dịch. Họ lại va y m ư ợn th êmc ủa các tr iết học v à tôn giáo, khác nh ững cái g ì có th ể dung hoáđ ư ợc, rồi mỗi n gư ời, mỗ i phái xây dựng một học thu yết l àm cơ s ởl ý lu ận cho Nho giáo. Do đó đ• từn g đ• từn g hiện ra cảnh t ư ợngh ỗn độn, phức tạp trong các chi phí nh ư nói ở t r ên chi phái c ủaN ho giáo có th ể l à nh ất ngu yên lu ận hay nhị ngu y ên lu ận , chủq uan lu ận hay khách q uan lu ận, du y lý chủ nghĩa ha y trực quanc h ủ nghĩa, đức trị ch ủ nghĩa hay công lợi chủ nghĩa... nh ưng t ất cảđ ều thống nhất tr ên quan đi ểm luân th ư ờn g, c ương thư ờng. Về vũt r ụ quan, th ì Chu Hi là m ột nh à nh ị ngu y ên lu ận. Hai yếu tố cấut hành v ũ trụ l à lý ( qu y lu ật) vũ khí (vật chất), b iểu hiện tro ng conn gư ời thi ên thành thiên lý và nhân d ục. Nh ưn g thiên l ý là gì? làt am cương ng ũ th ư ờng.C ho nên, đúng như K. Marx nói, b ản chất của t ư tư ởng phong kiếnn ói chung là đ ạo đức v à danh d ự m à b ản ch ất của Nho họ c là luânl ý, danh ph ận tức l à tam cương, ng ũ th ư ờng.2 . V ấn đ ề tính luận trong Nho giáo.T ính lu ận l à v ấn đề trung tâm củ a Nho giáo. Đó l à v ấn đ ề tínhn gư ời thiện ha y ác thảo luận tr ên 2000 năm mà không có h ọc giản ào tìm ra m ột giải pháp ho àn h ảo. Ch ữ Nh ân c ủa Khổng Tử l àm ột phạm tr ù r ất mờ mịt tối tăm. Đến Mạnh Tử lại th êm ch ữ Nghĩađ ặt ngang h àng đ ối với chữ Nhân, rồi lại th êm vào c ặp Nhân,N gh ĩa ấ y ch ữ Lễ v à ch ữ Trí m à còn g ọi l à T ứ đoan, tức l à 4 cáim ầm thiện trong con ng ư ời... Nh ư th ế n ...