Trò chơi tạo hình kích thích khả năng tưởng tượng sáng tạo của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi

Bài viết thông qua khảo sát 150 trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở ba trường mầm non trên địa bàn thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế gồm: Mầm non 2, Mầm non Hương Lưu và Mầm non Kim Long đã chỉ ra thực trạngtư tưởng sáng tạo của trẻ chỉ ở mức “trung bình”. Một hệ thống trò chơi tạo hình đã được thiết kế và giới thiệu nhằm nâng cao khả năng này cho trẻ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Trò chơi tạo hình kích thích khả năng tưởng tượng sáng tạo của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổiTRÒ CHƠI TẠO HÌNH KÍCH THÍCH KHẢ NĂNGTƯỞNG TƯỢNG SÁNG TẠO CỦA TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔILÊ VĂN HUYKhoa Giáo dục Mầm Non, Trường Đại học Sư phạm, Đại học HuếEmail: lehuyart@gmail.comTóm tắt: Tưởng tượng sáng tạo (TTST) đóng vai trò quan trọng trong việc đặt nềnmóng cho sự phát triển tâm lý cũng như các năng lực hoạt động của trẻ mẫu giáo5-6 tuổi, chuẩn bị cho trẻ tiếp tục phát triển ở những cấp học tiếp theo. Năng lựcnày có thể được hình thành, bồi dưỡng và phát triển thông qua trò chơi tạo hình(TCTH) trong giáo dục mầm non. Bài viết thông qua khảo sát 150 trẻ mẫu giáo 5-6tuổi ở ba trường mầm non trên địa bàn thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế gồm:Mầm non 2, Mầm non Hương Lưu và Mầm non Kim Long đã chỉ ra thực trạngTTST của trẻ chỉ ở mức “trung bình”. Một hệ thống TCTH đã được thiết kế và giớithiệu nhằm nâng cao khả năng này cho trẻ.Từ khóa: sáng tạo, tưởng tượng, trò chơi, tạo hình.1. ĐẶT VẤN ĐỀNhà tâm lý học người Mỹ M.Wilson đã phát biểu: “Sáng tạo là quá trình mà kết quả làtạo ra những kết hợp mới cần thiết từ các ý tưởng, dạng năng lượng các đơn vị thôngtin, các khách thể hay tập hợp các yếu tố khác nhau” [6]. Không thể phủ nhận, xuyênsuốt trong chiều dài văn minh lịch sử nhân loại, “sáng tạo” là một trong những yếu tốthen chốt thúc đẩy loài người không ngừng tiến lên. Sáng tạo đóng vai trò quan trọngtrong nhiều mặt của đời sống hằng ngày và giáo dục không phải là ngoại lệ. Theo L.S.Vygoski “Hoạt động sáng tạo dựa trên năng lực phối hợp của bộ não chúng ta đượckhoa học Tâm lý gọi là tưởng tượng” [7]. TTST là quá trình xây dựng hình ảnh mớichưa có trong kinh nghiệm cá nhân, hoặc kinh nghiệm xã hội. Tưởng tượng là một hiệntượng tâm lý độc lập, đồng thời có thể xem nó là một “giai đoạn”, một “thao tác” trongquá trình sáng tạo. Trong năng lực sáng tạo, TTST giữ vị trí trung tâm. TTST đã giúpcho cá nhân khi đứng trước một hoàn cảnh có vấn đề luôn tìm ra được nhiều giải phápkhác nhau để giải quyết. TTST giúp cá nhân thoát ra khỏi thế giới thực tại để vươn tớisự mới mẻ độc đáo, kỳ diệu tạo nên những chất liệu mới của sự vật hiện tượng, đónggóp cho nền văn minh nhân loại. Điều này cho thấy việc kích thích và phát triển khảnăng tưởng tượng sáng tạo (KNTTST) cho người học phải được chú trọng ngay từ bậchọc mầm non – bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục Quốc dân với mục tiêu “Giúptrẻ phát triển về thể chất, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhâncách, và chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1…” [1].Lứa tuổi mầm non là giai đoạn quan trọng để hình thành và phát triển tính sáng tạo, đặcbiệt là KNTTST, trong đó 5-6 tuổi là giai đoạn mà KNTTST có nhiều điều kiện bộc lộTạp chí Khoa học và Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm HuếISSN 1859-1612, Số 04(44)/2017: tr. 127-135Ngày nhận bài: 21/12/2017; Hoàn thành phản biện: 25/12/2017; Ngày nhận đăng: 26/12/2017128LÊ VĂN HUYrõ nét qua trò chơi. Đây cũng là giai đoạn chuyển tiếp lên bậc tiểu học, giai đoạn mà trẻcần phát triển những năng lực thiết yếu, chuẩn bị cho các nhiệm vụ học tập và thể chấttrong nhà trường, và KNTTST là một năng lực không thể thiếu. Sự hình thành và pháttriển KNTTST nói riêng ở trẻ mẫu giáo là cơ sở, nền móng cho sự phát triển tâm lýcũng như các năng lực hoạt động sau này của trẻ. Trong việc hình thành, bồi dưỡng vàphát triển khả năng tưởng tượng thì trò chơi như một “quân cờ” then chốt. Sự xuất hiệncủa các hình ảnh tưởng tượng phụ thuộc chặt chẽ vào các yếu tố: (1) hoạt động của trẻvới thế giới đồ vật xung quanh, (2) xúc cảm, tình cảm cá nhân của trẻ, (3) chưa có tínhmục đích rõ ràng và còn nghèo nàn do sự thiếu hụt của vốn kinh nghiệm tri giác. Khảnăng này không tự xuất hiện, tự phát triển mà được hình thành thông qua việc nhà giáodục tổ chức và hướng dẫn. Do đó việc tổ chức các hoạt động mang tính sáng tạo ở lứatuổi này là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng của giáo viên mầm non.Trò chơi sớm đã được khẳng định có khả năng kích thích động cơ học tập và tính sángtạo của trẻ mầm non. LS. Vygosky đã viết “Chúng ta có thể xác định quá trình sáng tạoở trẻ từ rất sớm, đặc biệt là trong trò chơi của chúng” [7]. Vui chơi là một hoạt độngphổ biến xuất hiện ở mọi lứa tuổi, trong mọi thời kỳ lịch sử khác nhau. Vui chơi là hoạtđộng chủ đạo, là cuộc sống của trẻ mẫu giáo như N. K. Krupxkaia khẳng định: “Tròchơi đối với các em là học tập, trò chơi đối với các em là lao động, trò chơi đối với cácem là phương tiện giáo dục quan trọng” [4, tr. 72]. Trò chơi và hoạt động tạo hình củatrẻ mẫu giáo có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Những kĩ năng tạo hình giúp cho trẻ dễdàng thực hiện được ý định của trò chơi. TCTH là dạng trò chơi có cấu trúc và cáchthức hành động đặc thù mang tính vui chơi, trong đó trẻ phản ánh tích cực, sáng tạo vềthế giới xung quanh thông qua những hình tượng nghệ thuật nhưng chỉ dừng lại ở mứcđộ nhằm thỏa mãn nhu cầu, ý thích phù hợp với khả năng của trẻ. Loại trò ...