Truyện ngắn Thả thơ

Cái buồn thường không mấy khi xẩy đến một cách đơn chiếc. Cụ Phủ bà vừa mất vào quãng đầu xuân, cỏ xanh chưa đủ che kín mặt nấm mộ mới, thì cuối xuân năm ấy, cậu Chiêu lại cũng qua đời.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Truyện ngắn Thả thơ Thả thơCái buồn thường không mấy khi xẩy đến một cách đơn chiếc. Cụ Phủ bà vừamất vào quãng đầu xuân, cỏ xanh chưa đủ che kín mặt nấm mộ mới, thì cuốixuân năm ấy, cậu Chiêu lại cũng qua đời. Vì những luật lệ về luân lý giađình vẫn còn ứng dụng được dưới suối vàng thì bên kia cõi đời này, linh hồncậu Chiêu chí hiếu đang được yên tĩnh để hầu dưới gối một linh hồn chí từ.Và trên trần, có một gia đình đang lúng túng vì sự hiu quạnh. Bây giờ cụPhủ ông đã lâm vào cái cảnh gà sống nuôi con một. Nguyên cụ Phủ được haingười con: cậu Chiêu không may sớm cướp công sinh thành, để lại cho chamột người em gái bồ côi mẹ, đã đứng tuổi mà chưa có dịp nào xuất giá. Trờiđất ôi, trên mấy gốc tre cằn không đủ gây thành một bụi ấm, trận gió thanhbạch ngày ngày cứ lào rào thổi mãi.Cụ Phủ ông là một người mà học lực và chính tích chấp được cả bạn đồngliêu một thời; cô Tú là một thiếu nữ con quan mà cái tài làm thơ phú theomột gia sáo vững vàng, mà cái hạnh về môn nữ công đủ làm vinh dự chomột gia phong. Nhưng ông Giời thích thừa trừ đã buộc ông Phủ phải nghèovà cô Tú phải xấu. Và những lúc này, người ta không mấy ai nói đến tài vàhạnh và thường chỉ hay nhắc đến chữ phận và chữ duyên.Tiếng trống phủ trên lầu canh cứ điểm đều những tiếng vô vị vào một tư thấtlạnh lẽo. Gian nhà giữa cụ Phủ Ông đã thâu canh dài làm bạn với thánh hiềnbên án sách leo lét ngọn đèn; trái nhà phía tây, cô Tú âm thầm ngồi vấnchuyện với bóng in trên lá màn vải xô. Có những đêm mưa to gió lớn làmnhòe những tiếng trống phủ cầm canh, cô Tú rời phòng mình, qua gian giữagây một lư trầm cho cha. ở gian giữa tư thất liền có tiếng ngâm thơ:Cứ đốt lò hương cho tới sáng,Thử xem mưa gió tới bao giờ.Nhưng có một đêm rất gần đây, tiếng trống phủ thành hết quấy quả canh dàicụ Phủ và cô Tú nữa. Người cha đã cáo quan về vườn rồi. ở một xứ quêbuồn tẻ kia, bây giờ có một ông đồ già ngồi dạy trẻ và một cô con gái ngàyngày ngồi trong nhà gỡ một ống tơ vàng hay là chạy ra vườn bứt ít lá dâu nócũng già cỗi theo cái cảnh người. Bây giờ muốn nói đến cụ Phủ già đã cáolão về hưu, người làng chỉ gọi là quan Nghè Móm.Cụ Nghè Móm thường dạy học vào buổi sớm. Cô Tú săn sóc mọi việc trongnhà cũng vào buổi sớm.Buổi chiều đến cô Tú đi chợ, làm cơm và mua luôn cả đồ ăn thức dùng chobuổi sớm hôm sau nữa. Cụ Nghè Móm ở nhà nhàn rỗi dùng thời giờ vào việcsao một lá số, gieo một quẻ bói hay là kê một đơn thuốc cho người làng. Cómột buổi chiều, một người bạn đồng song cùng ở vùng ấy, nhân bị trời mưadầm giữ lại nhà cụ Nghè Móm, đã nói với chủ nhân:- Dăm ba tên học trò nhép này, lấy gì làm đủ sống. Trà tàu, rượu cúc, câycảnh và hình như bác vẫn chưa bỏ được cái chứng thắp nến bạch lạp để đọcĐường thi sách thạch bản thì phải, lâu nay có đi đâu xa không?Cụ Nghè Móm cười. Người bạn già rịt mồi thuốc chặt xuống nõ điếu, tiếp:- Tôi có một chuyện này muốn nói với bác từ lâu lắm, nhưng chỉ sợ bác chêlà cô lậu.Cụ Nghè Móm ngừng tay mài hòn son trong đĩa, chăm chăm nhìn bạn.- Bây giờ tổ chức những cuộc chơi thả thơ, ý bác nghĩ thế nào?- Cũng khó lắm. Hồi tôi còn tại chức, có lúc thì tôi đánh thơ ở nhà, có lúc thìlên quan Đốc trên tỉnh, không mấy tháng là không có một cuộc hội họp. Màtôi nghiệm cái giống thả thơ càng hay chữ càng hay thua cay. Có lắm đêmtôi mất đến mười mấy quan tiền đồng mà không trúng lấy được một chữ.- Cụ Phủ dạy như thế thì nhầm rồi. Cứ gì phải được tiền. Vả chăng, ngườithua có mấy khi là người dốt chữ đâu, và kẻ được thường cũng không dámtự đắc lên mặt sành thơ. ở vùng đây lắm người cũng muốn chơi lắm, nhưngtự xét không đủ tư cách để thả thơ cho ra hồn, nên chưa có cái lối hội họpnhư vậy. Tôi muốn được biết ý cụ về việc thả thơ này.- Tôi bỏ đã lâu ngày rồi. Nếu có định chơi thì phải đọc lại thơ mất một dạo,và vòng cho đủ chữ một túi thơ, kể cũng công phu lắm. Điều tôi ngại nhấtnữa, là bây giờ tuổi tác rồi. Bây giờ lại bày trò vui đó, e có mệt cho tinhthần. Đã thả thơ thì phải ồn ào mới vui. Còn trẻ trung gì cho nó cam. Mà cụtưởng ở đây ai đánh nổi. Chữ nghĩa đâu mà làm cái vốn. Họ dốt chữ, họ thuathơ, mình ăn tiền của họ đã không lấy gì làm hứng thú mà lại còn mang tiếngrất nhiều nữa.- Nếu mình cứ thả thơ luôn ở đây, những người ở vùng quanh sẽ tới. Tôi sẽrao lên. Cụ kêu người đây ít chữ; kệ họ. Họ mất tiền mà được lạm dự vàolàng thơ phú, họ phải lấy làm sung sướng. Mà bọn nhà nho nghèo như anhem mình, nhiều lúc cũng nên cho họ chơi trèo một chút, miễn là họ phải trảtiền. Tục lệ ở hương thôn, khi bán nhiêu bán xã, mua quan viên cũng khôngra ngoài cái ý đó. Vậy bác để tâm đến việc này. Từ mai bác đọc lại các tậpthơ cổ, tìm sẵn những chữ vòng chữ thả thì vừa. Cô Tú nhà ta giọngtrong và ấm tiếng lắm.- Để tôi xem xem có nên không đã.- Cụ không phải nghĩ nữa. Vậy xin đính ước với cụ đến tuần trăng sau. ừ,bây giờ chúng ta là cuối hạ. Bắt đầu sang thu mát trời, thả thơ thì tuyệt. Nhàlại ở bên sông, còn chờ ...