Truyền thuyết dân gian xứ Bắc về các thần tự nhiên

Truyền thuyết thứ hai là truyền thuyết về Thạch Tướng Quân. Truyền thuyết về Thạch Tướng Quân có những tình tiết gần gũi với truyền thuyết Thánh Dóng, như nhiều tuổi vẫn chưa biết nói cười, khi thấy xứ giả tìm người hiền tài cứu nước bỗng chuyển mình thành một người cao lớn, xin nhà vua cấp cho vũ khí để giết giặc
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Truyền thuyết dân gian xứ Bắc về các thần tự nhiên Truyền thuyết dân gian xứBắc về các thần tự nhiên Truyền thuyết thứ hai là truyền thuyết về Thạch Tướng Quân. Truyền thuyết vềThạch Tướng Quân có những tình tiết gần gũi với truyền thuyết Thánh Dóng, nhưnhiều tuổi vẫn chưa biết nói cười, khi thấy xứ giả tìm người hiền tài cứu nước bỗngchuyển mình thành một người cao lớn, xin nhà vua cấp cho vũ khí để giết giặc. Sau khira trận giết hết lũ giặc, quay về đến trang Tiên Lát, xuống voi vào lạy chào cha mẹnuôi rồi lên núi Phượng Hoàng bay lên trời. Dấu tích thờ tự hiện vẫn c òn ở Tiên Lát,Việt Yên, Bắc Giang. Nhưng bên cạnh đó cũng có những nét khác biệt, nếu như ThánhDóng sinh ra do người mẹ ướm phải vết chân lạ, rồi xin nhà vua đúc ngựa sắt, áo giápsắt, một cây gậy sắt để ra trận thì trong truyền thuyết về Thạch Tướng Quân, ThạchTướng Quân sinh ra từ đá, khi ra trận xin nhà vua đúc cho các vũ khí bằng đá, như: voiđá, cờ lệnh đá, kiếm đá. Truyền thuyết thứ ba mang đậm tính chất thần thoại đó là câu chuyện về ôngĐổng ở vùng Bắc sông Đuống thuộc thôn Đổng Viên, xã Phù Đổng ngày nay. Ở thônĐổng Viên có một tảng đá, in hằn dấu chân lớn, tương truyền đó là dấu chân ông Đổngđể lại, bà mẹ Gióng ra ướm thử rồi về sinh ra Gióng. Vì thế dân gian gọi ông Gióng làông Đổng con. Bản khác kể rằng ông Đổng là sư, tu ở núi Phả Lại. Ông đúc một chiếc chuôngđồng đen cực lớn, đánh lên tiếng kêu vang lừng Bắc Quốc, trâu vàng Trung Quốc nghethấy chạy sang. Lo sợ sẽ có binh đao nên ông Đổng đã đạp đổ cái chuông xuống sôngLục Đầu, chỗ ấy gọi là Vực Chuông. Ông Đổng là hình tượng người khổng lồ, đây cũng là một motif quen thuộctrong truyện kể dân gian Việt Nam, đặc biệt là trong thần thoại. Hình tượng ông Đổnglà một trường hợp độc đáo, bởi nó là một minh chứng sống động phản ánh về một v ùngđất cổ, đồng thời biểu hiện dấu ấn tư duy huyền thoại của người dân xứ Bắc. Dạng 2: Truyền thuyết về các nhân vật lịch sử có nguồn gốc từ tục thờ thần Đá Ở dạng này có truyền thuyết về hai nhân vật là Cao Lỗ và Kỳ Nữ Thạch Biểu.Trong truyền thuyết dân gian xứ Bắc, Cao Lỗ cũng đ ược coi là một vị thần đá: “CaoLỗ là ai? Sử ký của Đỗ Thiện đời Lí dẫn Giao châu ký cho biết Cao Lỗ có “tục hiệu”là Đô Lỗ hoặc rõ hơn là thần Đá (Thạch thần). Tục hiệu là chứng cớ để xác địnhnguồn gốc và tính chất của thần. Thần Đá nấp sau danh hiệu Hán hoá Cao Lỗ, l ù lùcao lớn, rõ ràng vẫn là đá lù lù đẹp đẽ (đô lỗ), không mất tính chất chỉ nội dung bảnđịa của Thần. Rồi đến khi người ta bớt lưu ý đến hình dạng tính chất nguyên thuỷ củaThần thì tước phong các năm 1285, 1288 để chỉ nội dung đức tính gắn cho Thần cũngvẫn vướng víu ý nghĩa đá: cứng cỏi (quả nghị), cứng thẳng (c ương chính)”(15). Căn cứ theo văn bản truyện kể của Truyện cổ xứ Bắc(16) thì truyền thuyết về CaoLỗ đã kể về nhân vật Anh hùng chống giặc ngoại xâm, với các tình tiết cơ bản như:Nhân vật sinh nở thần kỳ (Bà mẹ nằm mơ thấy rắn trắng quấn vào người rồi có mang,sinh ra Cao Lỗ). Nhân vật lập chiến công (Giúp An D ương Vương xây thành Cổ Loa;chế tác ra lẫy nỏ; đánh thắng giặc). Nhân vật hoá thân và được tôn vinh, (Tướng CaoLỗ chống giặc ngoại xâm và tổ nghề lẫy nỏ “Ông Nỏ”). Nhân vật đ ược thờ tự (Dânlàng Tiểu Than, Đại Than, Văn Than, Bình Than, Phù Than, M ỹ Lộc, Kênh Phố thuộchuyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh lập đền thờ, tục gọi là đền Than). Ngoài ra ở Cổ Loacũng có ngôi đền thờ Cao Lỗ. Kiêng kỵ (Người dân vùng Đại Than, kiêng tiếng Lỗ gọilà Lọt). Bản kể trong cuốn Danh nhân lịch sử Kinh Bắc(17) lại kể rằng: Sau khi đánhthắng quân giặc, Cao Lỗ khuyên can An Dương Vương không nên đ ể Trọng Thuỷ sangở rể, nhưng vua không nghe, ông bèn về quê và mất ở đó trong cuộc chiến đấu chốngquân Triệu Đà. Gắn liền với các truyền thuyết là các di tích, các lễ hội và tín ngưỡng dân gianđược người dân tiến hành để tưởng nhớ đến các vị thần đ ã có công cứu dân, cứu nước,đồng thời cầu mong những điều tốt đẹp sẽ đến với dân làng. Lễ hội và tín ngưỡng vềCao Lỗ cũng không ngoại lệ. Theo người dân làng Tiểu Than ngày 4 tháng tư Âm lịchlà ngày Cao Lỗ bị An Dương Vương sai võ sĩ đem đi giết, ngày 10 tháng ba Âm lịch làngày sinh của Cao Lỗ. Ngày sinh và ngày mất của ông được lấy là ngày tổ chức lễ hộitưởng niệm Cao Lỗ ở đình và đền. Trong lễ hội tưởng nhớ Cao Lỗ thường có những tục hèm, làng Tiểu Than có tròRồng rắn(18), trò diễn này có nhiều điểm giống với trò Rồng lột trong lễ tục thờ LạcLong Quân ở làng Ngọc Xuyên. Đến ngày giã đám làng Tiểu Than còn có trò Đuổi bệt,tục còn gọi là trò Đuổi hổ(19). Các trò diễn dân gian này nhằm diễn lại sự tích về lúcsinh ra và lúc mất đi của nhân vật Cao Lỗ, đây chính là hai thời khắc quan trọng nhấttrong cuộc đời của ông. Truyền thuyết thứ hai là truyền thuyết về Kỳ Nữ Thạch Biểu. Nếu như tục hiệuchính là chứng cớ để xác định nguồn gốc và tính chất của thần, thì ta có thể xác địnhKỳ Nữ Thạch Biểu là một vị thần Đá, truyền rằ ...