Tư duy mới về phát triển thị trường khoa học và công nghệ ở Việt Nam trong thời gian tới

Nội dung bài viết trình bày xu thế phát triển của khoa học và công nghệ toàn cầu thời gian tới tiếp tục khẳng định tài sản trí tuệ, khoa học và công nghệ, thị trường khoa học và công nghệ có vai trò ngày càng quan trọng, đặc biệt là việc sản xuất ra các sản phẩm khoa học và công nghệ tiên tiến, hiện đại, có hàm lượng tri thức cao, mang lại giá trị lớn. Mời các bạn tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tư duy mới về phát triển thị trường khoa học và công nghệ ở Việt Nam trong thời gian tớiTƢ DUY MỚI VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Ở VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI TS. Nguyễn Mạnh Hùng Hội đồng Lý luận Trung ương1. Bối cảnh mới và những yêu cầu đặt ra đối với việc đổi mới tư duy, nhậnthức về phát triển thị trường khoa học và công nghệ ở Việt Nam1.1. Bối cảnh quốc tế Bối cảnh quốc tế thời gian tới có nhiều biến đổi, các nền kinh tế mới nổi đangtạo ra sức ép cạnh tranh quốc tế nhằm làm thay đổi cán cân và trật tự kinh tế thếgiới, nhiều thách thức toàn cầu nảy sinh như vấn đề ô nhiễm môi trường, biến đổikhí hậu, bệnh dịch lan nhanh đòi hỏi sự hợp tác của các quốc gia trên thế giới.Những biến đổi này có tác động lớn đến xu hướng phát triển thị trường khoa học vàcông nghệ thế giới nói chung và từng quốc gia nói riêng, trong đó có Việt Nam. Thứ nhất, cuộc cách mạng công nghiệp lần thư tư và khoa học công nghệtoàn cầu tiếp tục phát triển mạnh m và có những u hướng mới. Trong thời gian tới, khoa học và công nghệ tiếp tục phát triển và ngày càngđóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội. Để có thể thoát khỏi suy thoáivà khủng hoảng kinh tế, phục hồi đà tăng trưởng và phát triển bền vững, các nước đềuphải tiếp tục đẩy mạnh đầu tư phát triển khoa học và công nghệ nhằm ứng dụng thànhtựu khoa học và công nghệ vào sản xuất, đặc biệt là các thành tự khoa học và côngnghệ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư như trí tuệ nhân tạo, vạn vật kết nốiInternet, in 3D... nhằm tạo ra các sản phẩm và công nghệ sản xuất mới. Xu hướng liên kết, hợp tác quốc tế trong nghiên cứu khoa học và công nghệngày càng tăng. Đồng tác giả quốc tế và đồng tác giả trong nước tăng nhanh và trởthành hình thức hợp tác khoa học phổ biến. Các sản phẩm khoa học và công n ghệđược tạo ra đang có xu hướng chuyển từ cá nhân sang nhóm, từ quốc gia sang quốctế. Hợp tác quốc tế trong nghiên cứu cho phép các chủ thể trên thị trường khoa họcvà công nghệ khai thác được các thành quả nghiên cứu về khoa học và công nghệcủa thế giới, tận dụng được vốn, công nghệ, nhân lực của đối tác và để phát huy lợithế so sánh trong nghiên cứu khoa học và công nghệ. - Khoa học và công nghệ thế giới hướng vào những ngành tăng trưởng mới làcông nghệ thông tin, công nghệ môi trường, công nghệ sinh học, công nghệ 105nano...Công nghệ thông tin và những ngành công nghệ 4.0 làm thay đổi không gian,thời gian, cách thức sản xuất, tiêu dùng sản phẩm toàn cầu. Nghiên cứu trong côngnghệ môi trường có thể giúp đạt được các mục tiêu bảo vệ môi trường như giảm nhẹbiến đổi khí hậu, kiểm soát ô nhiễm không khí và nước, nâng cao đa dạng sinh họcvà nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên thiên nhiên. Công nghệ sinh học giúp đạtđược các mục tiêu phát triển kinh tế và xã hội bền vững như giúp cải thiện sức khoẻcộng đồng, bảo vệ môi trường và sản xuất nông nghiệp và năng lượng sạch. Côngnghệ nano có tác động lớn tới kinh tế và xã hội ở các quốc gia. Nó giúp thu nhỏ cácthiết bị công nghệ thông tin, phát triển nghiên cứu bộ gen và góp phần sản sinh ranăng lượng tái tạo. Như vậy, xu thế phát triển của khoa học và công nghệ toàn cầu thời gian tới tiếptục khẳng định tài sản trí tuệ, khoa học và công nghệ, thị trường khoa học và công nghệcó vai trò ngày càng quan trọng, đặc biệt là việc sản xuất ra các sản phẩm khoa học vàcông nghệ tiên tiến, hiện đại, có hàm lượng tri thức cao, mang lại giá trị lớn. Thứ hai, toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế có những biểu hiện mới. Toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế trên thế giới vẫn là xu hướng chủ đạo trongsự vận động của kinh tế thế giới thời gian tới. Toàn cầu hoá tiếp tục thúc đẩy sựphát triển và xã hội hoá lực lượng sản xuất. Toàn cầu hoá làm sâu sắc hơn sựchuyên môn hóa và phân công lao động quốc tế, làm cho cạnh tranh quốc tế ngàycàng gay gắt. Toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế làm cho tự do hoá thương mại, đầutư, tài chính, chuyển giao công nghệ được đẩy mạnh ở cả cấp độ song phương và đaphương, khu vực và toàn cầu, tạo điều kiện cho việc thâm nhập, phụ thuộc lẫn nhaugiữa thị trường khoa học và công nghệ các quốc gia. Bên cạnh đó, xu hướng toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế có biểu hiện mới, đólà: Thay đổi, hoàn thiện các thể chế, nguyên tắc trong các hiệp định quốc tế cho phùhợp với tình hình mới; Gia tăng sự liên kết giữa các nước trong việc giải quyếtnhững vấn đề mang tính toàn cầu; sắp đặt, định vị lại trật tự, sức mạnh và quyền chiphối kinh tế thế giới của các trung tâm kinh tế. Thứ ba, nền kinh tế thế giới có những biến đổi nhanh chóng. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học và công nghệhiện đại và xu hướng toàn cầu hoá, hội nhập quốc tế có những nét mới, nền kinh tếthế giới có bước phát triển và biến đổi mạnh mẽ. Cạnh tranh trong nền kinh tế thịtrường toàn cầu hoá ngày càng quyết liệt hơn, các doanh nghiệp mới thường ra đờit một sáng chế, một công nghệ mới. Trong cuộc cạnh tranh toàn cầu ráo riết hiện106nay không còn chỗ đứng cho các doanh nghiệp làm ăn theo đường mòn, không chịuđổi mới công nghệ, đổi mới sản phẩm. Bên cạnh đó, nền kinh tế thế giới đang trải qua những bước thăng trầm, cuộckhủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu đã gây tổn thất nặng nề cho nềnkinh tế thế giới. Cuộc khủng hoảng kinh tế này diễn ra cùng với khủng hoảng nănglượng, khủng hoảng khí hậu và môi trường. Do vậy, sau cuộc khủng hoảng này, kinh tếthế giới sẽ có sự tái cấu trúc và có sự biến đổi nhanh chóng, kinh tế tri thức được thúcđẩy và phát triển mạnh mẽ, khoa học và công nghệ ngày càng đóng vai trò quan trọngtrong phát triển, các nước phát triển sẽ tập trung phát triển mạnh công nghệ cao vàđồng thời chuyển dịch công nghệ thấp cho cá ...