Tự sự ngôi thứ nhất theo điểm nhìn đa tuyến qua truyện ngắn Trong quán rượu và Con người cô độc' của Lỗ Tấn

ối với một tác phẩm thuộc loại hình văn học tự sự, phương thức tự sự đặc biệt quan trọng. Cùng một câu chuyện, nếu được sử dụng các phương thức tự sự khác nhau, rất có thể hiệu quả nghệ thuật đem lại sẽ khác nhau, những thông tin mà người đọc thu nhận được từ câu chuyện ấy cũng có thể khác nhau.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tự sự ngôi thứ nhất theo điểm nhìn đa tuyến qua truyện ngắn "Trong quán rượu" và "Con người cô độc" của Lỗ Tấn Tự sự ngôi thứ nhất theo điểm nhìn đa tuyến qua truyện ngắn Trong quán rượu và Con người cô độc của Lỗ Tấn ối với một tác phẩm thu ộc loại hình văn học tự sự, phương th ức tự sự đặcbiệt quan trọng. Cùng một câu chuy ện, nếu được sử dụng các phương th ức tự sựkhác nhau, rất có thể hiệu quả nghệ thu ật đem lại sẽ khác nhau, những thông tinmà người đọc thu nhận được từ câu chuy ện ấy cũng có thể khác nhau. Ngh ệ thuậttự sự không ch ỉ đơn thu ần là cách th ức kể chuy ện sao cho câu chuy ện trở nên đậmđà ý vị, đó còn là cách thức để nhà văn lí gi ải sự vật hiện tượng một cách sâu sắc,hiệu quả và thuy ết phục. Lỗ Tấn (1881-1936) là nhà văn khai sáng nền văn họchiện đại Trung Quốc. Trong sự nghi ệp hơn hai mươi năm sáng tác, nhà văn đã sửdụng thành công ở cả ba th ể lo ại: truyện ngắn, tạp văn và thơ, nhưng thành côngđáng ghi nhận hơn cả là ở thể loại truyện ngắn. Truy ện ngắn ông vi ết không nhi ều,nhưng mỗi tác phẩm là một hình thức mới, đúng như Mao Thu ẫn từng nói. Xuấtphát từ mục đích sáng tác mu ốn lay gọi, thức tỉnh tâm hồn của con người thời đại,nhà văn không chủ trương chồng chất các biến cố, sự kiện khi dựng truy ện. Ôngthường lấy các trạng thái tâm lý, những diễn bi ến của ý th ức nhân vật làm đốitượng mi êu tả. Truy ện Lỗ Tấn phần nhi ều kh ông có cốt truy ện phức tạp, khôngchứa đựng những mâu thu ẫn đầy kịch tính, những tình ti ết ly kì, gay cấn. Nóiđúng hơn, nhi ều truyện chỉ đơn giản là nh ững truy ện không có chuy ện. Thếnhưng, vi ết về những đề tài hết sức quen thu ộc, các thi ên truyện của ông vẫnkhông đơn điệu mà chứa nhi ều sức gợi cảm và suy ngh ĩ sâu xa. Mỗi lần đọc, độ cgiả lại vỡ th êm nhi ều điều mới mẻ, thấy tâm hồn vang vọng không dứt nh ững dưâm. Đó là những tác phẩm “nói” được nhiều hơn chính bản thân nó. Có th ể chỉ là“mẩu chuy ện nhỏ”, chỉ là câu chuy ện bên lề cuộc sống, song chúng chuy ển tải ýngh ĩa lớn lao về mối quan hệ giữa con ng ười- con ng ười, vấn đề lương tâm xã hội,sự thức tỉnh những trái tim đang có nguy cơ cằn cỗi, chai sạn… Để kể truyệnkhông có chuy ện mà đầy sức thuy ết phục, Lỗ Tấn đã thể hiện một khả năng đặcbiệt trong việc vận dụng các phương thức tự sự. Trong phạm vi bài viết này,chúng tôi mu ốn đề cập tới một phương diện ngh ệ thuật đã làm nên th ành công củatruy ện ngắn Lỗ Tấn: phương thức tự sự ngôi thứ nhất theo điểm nhìn đa tuy ến quahai tác phẩm Trong quán rượu và Con người cô độ c. Tự sự ngôi thứ nhất theo điểm nhìn đa tuyến là hình thức tự sự mà ở đó điểmnhìn không còn bị “trói chặt” trong giới hạn phạm vi ý thức của một nhân vật ngườikể chuyện xưng “tôi” mà có sự dịch chuyển trên hai hay nhiều người kể chuyện.Những cái “tôi” này không phải là sự phân thân của một cái “tôi” nào đó như trongcác truyện kể ở ngôi thứ nhất theo điểm nhìn đơn tuyến. Chúng tồn tại với tư cáchlà những chủ thể độc lập, mang quan điểm riêng, thể hiện rõ sự mâu thuẫn nội tạitrong ý thức. Nói cách khác, mỗi cái “tôi” đều được mi êu tả như một ý thức. Có thểgọi đây là dạng tự sự nhiều người kể. Trong 5 truyện ngắn kể ở ngôi thứ nhất theođiểm nhìn đa tuyến của Lỗ Tấn (Nhật ký người điên,Chuyện cái đầu tóc, Trongquán rượu, Con người cô độc, Lễ cầu phúc) chỉ có một trường hợp người kể xưng“tôi” giữ vai trò giới thiệu nhân vật, dẫn ra câu chuyện, rồi sau đó “bàn giao” việckể cho một cái “tôi” khác (“tôi”- phần đầu Nhật ký người điên). Còn lại, phần lớnngười kể chuyện ở ngôi thứ nhất đều là những nhân vật trực tiếp tham gia vào cáctình tiết và có sự giao lưu với các nhân vật khác trong tác phẩm. Có tác phẩm gồmnhiều người kể tạo thành kiểu chuyện lồng chuyện. Chẳng hạn trong Lễ cầu phúc,“tôi” kể về Tường Lâm, Tường Lâm lại kể về chuyện đứa con bị sói ăn thịt. Có tácphẩm tạo thành hai mạch kể trong thế đối sánh, trong đó lời của hai người kể xen kẽnhau, bổ sung cho nhau, điểm nhìn cứ di động lần lượt từ cái “tôi” này qua cái “tôi”khác, có tác dụng đặc biệt “khiêu khích đối thoại”. Đó là trường hợp của Trongquán rượu và Con người cô độc. Trong các tác phẩm này đều có hai người kểchính, họ đối thoại với nhau và đối thoại với chính mình. Chúng ta đều biết, có một thế giới nhân vật trí thức đông đảo trong truyệnngắn Lỗ Tấn. Đó là Khổng Ất Kỷ (Khổng Ất Kỷ), Trần Sĩ Thành (Luồng ánh sáng),Cao Cán Đình (Cao phu tử), Tứ Minh (Miếng xà phòng) đều thuộc giới trí thức bạcnhược, tiêu cực, không tự ý thức được về bản thân. Đó là Phương Huyền Xước (TếtĐoan ngọ) thuộc giới trí thức đớn hèn, nhẫn nhục, tuy ý thức được về bản thân, bấtbình với hiện thực, nhưng lại không có dũng khí phản kháng, trở thành kẻ vô tâm chỉbiết sống bo bo cho riêng mình. Đau khổ đấy, tự hối hận, nhục mạ mình đấy, để rồisau đó họ lại tự triết lý, thanh minh cho sự bất lực của mình và cuối cùng chìm sâuhơn trong cái vòng luẩn quẩn cam chịu. Còn một bộ phận trí thức nữa - giới trí ...