Tư tưởng, tầm nhìn chiến lược và sáng tạo của chủ tịch Hồ Chí Minh về khoa học kỹ thuật

Bài viết tập trung đi sâu đưa ra những nhận thức bước đầu về tư tưởng, tầm nhìn chiến lược và sáng tạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh về khoa học kỹ thuật (KH-KT). Người đã sớm thấy được trình độ thấp kém của KH-KT ở Việt Nam và sự phát triển mạnh mẽ của KH-KT trên thế giới; thấy rõ vai trò của sự phát triển của KH-KT trong đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng CNXH ở nước ta; đưa ra các giải pháp cơ bản để thúc đẩy sự phát triển của KH-KT ở nước ta.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tư tưởng, tầm nhìn chiến lược và sáng tạo của chủ tịch Hồ Chí Minh về khoa học kỹ thuật “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) TƯ TƯỞNG, TẦM NHÌN CHIẾN LƯỢC VÀ SÁNG TẠO CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH VỀ KHOA HỌC KỸ THUẬT(*) TS. Đoàn Sỹ Tuấn* ThS. Trần Đức Tuấn** ThS. Trương Mạnh Tiến*** Tóm tắt Bài viết tập trung đi sâu đưa ra những nhận thức bước đầu về tư tưởng, tầm nhìn chiến lược và sáng tạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh về khoa học kỹ thuật (KH-KT). Người đã sớm thấy được trình độ thấp kém của KH-KT ở Việt Nam và sự phát triển mạnh mẽ của KH-KT trên thế giới; thấy rõ vai trò của sự phát triển của KH-KT trong đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng CNXH ở nước ta; đưa ra các giải pháp cơ bản để thúc đẩy sự phát triển của KH-KT ở nước ta. Từ khóa: Tư tưởng, tầm nhìn chiến lược, Chủ tịch Hồ Chí Minh, khoa học kỹ thuật.I. MỞ ĐẦU Chủ tịch Hồ Chí Minh - không có những chuyên luận đồ sộ, mang tính hàn lâmvề KH-KT, nhưng những lời nói giản dị, ngắn gọn, hàm súc về KH-KT của Người,hàm chứa những tư tưởng, tầm nhìn chiến lược và sáng tạo. Là một nhà tư tưởng, lýluận lớn; lăn lộn trong phong trào cách mạng trên thế giới và trong nước; có bề dàytrong thực tiễn lãnh đạo Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đấu tranh giải phóng dân tộcvà phát triển đất nước, nên Người có cơ sở để đưa ra những tư tưởng, tầm nhìn chiếnlược và sáng tạo về KH-KT. Bài viết tập trung, cố gắng đưa ra những phương pháp,cách thức tiếp cận mới và nhận thức bước đầu về tư tưởng, tầm nhìn chiến lược, sángtạo của Người về KH-KT.II. NỘI DUNG2.1. Hồ Chí Minh đã sớm thấy được trình độ thấp kém của khoa học kỹ thuật ởViệt Nam và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật trên thế giới Ngay từ rất sớm, trong bài viết “Vấn đề dân bản xứ”, trên báo LHumanité, ngày02/8/1919, Nguyễn Ái Quốc chỉ rõ vai trò của phát triển KH-KT đối với sự phát triển* Bộ môn Lý luận Chính trị - Trường Đại học Hoa Lư** Khoa Xây dựng Đảng - Trường Chính trị tỉnh Thái Bình*** Phân hiệu Hà Nam - Trường ĐHSP Hà Nội 495 | Phần IV. Nghiên cứu, dạy học và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Chủ nghĩa Mác - Lênin…kinh tế xã hội, nâng cao lợi thế cạnh tranh của đất nước: “Là phi lý nếu nghĩ rằng haidân tộc láng giềng như dân tộc An Nam và dân tộc Nhật Bản lại có thể cứ tồn tại biệtlập đối với nhau. Nhưng người Nhật, nhờ ở chính phủ khôn khéo của họ, có cácphương tiện rất đầy đủ, được trang bị tốt để tiến hành đấu tranh kinh tế; trong khi đóthì người An Nam - chúng tôi đã nói vì sao - lại hoàn toàn là con số không, xét về mặttiến bộ hiện đại” [2; tr.14]. Theo Người, với các phương tiện được trang bị rất tốt, màthực chất là đã thực hiện công nghiệp hóa; du nhập và học hỏi từ phương Tây về KH-KThiện đại, nên Nhật Bản có sự phát triển kinh tế xã hội mạnh mẽ so với An Nam. Năm1925, trong thư “Gửi thanh niên An Nam”, Người đã lấy gương tốt của thanh niên TrungQuốc trong học tập vì sự nghiệp “chấn hưng nền kinh tế nước nhà” [3; tr.142-144] đểkhích lệ thanh niên nước ta vươn lên nắm lấy những thành tựu KH-KT hiện đại thếgiới. Là một nhà chính trị có tầm trí tuệ nhạy bén, sáng suốt, ngay từ rất sớm Ngườinhận rõ một trong các nguyên nhân cốt lõi dẫn đến sự phát triển thấp kém của nước tacuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, là do sự kìm kẹp trong phát triển công nghiệp, KH-KTđối với nước ta của thực dân Pháp. Năm 1930, trong “Chánh cương vắn tắt của Đảng”,Người chỉ rõ: “Tư bản bản xứ đã thuộc tư bản Pháp, vì tư bản Pháp hết sức ngăn trởsức sinh sản làm cho công nghệ bản xứ không thể mở mang được”, do đó nhiệm vụ củaĐảng là phải “mở mang công nghiệp và nông nghiệp” [1; tr.2]. Năm 1940, trong“Chương trình Việt Minh”, Người nhấn mạnh “mở mang các ngành kỹ nghệ, giúp đỡthủ công nghiệp” để “làm cho nền quốc dân kinh tế chóng phát đạt” [14]. Lăn lộn trong thực tiễn cách mạng, đi qua nhiều châu lục, nhiều nước với sự pháttriển đa dạng trên thế giới, Người không chỉ sớm nhận rõ nguyên nhân làm cho ViệtNam có sự phát triển thấp kém so với Nhật Bản là do chính sách hạn chế phát triểncông nghiệp, “ngăn trở sức sinh sản” KH-KT của thực dân Pháp; mà còn sớm thấyđược sự phát triển mạnh mẽ của KH-KT trên thế giới. Trong Báo cáo chính trị tại Đạihội II của Đảng (2/1951), Người viết: “Năm mươi năm vừa qua có những biến đổi mauchóng hơn và quan trọng hơn nhiều thế kỷ trước cộng lại. Trong 50 năm đó, đã cónhững phát minh như chiếu bóng, vô tuyến điện, vô tuyến truyền hình (television) chođến sức nguyên tử. Nghĩa là loài người đã tiến một bước dài trong vi ...