Tuổi thọ của vua chúa Việt Nam

Thời gian trị vì Tính từ thời Âu Lạc đến thời nhà Nguyễn, nước ta trải qua 20 triều đại như sau: Thục & Âu Lạc, Triệu, Sau Công Nguyên (Giao chỉ, Tây Hán, Đông Hán, Hai Bà Trưng, Đông Ngô, Bà Triệu), Lý và Vạn Xuân, Tùy Đường, Ngô, Hậu Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ, Hậu Trần, Lê Sơ, Mạc, Hậu Lê, Tây Sơn, Chúa Trịnh, Chúa Nguyễn, và triều Nguyễn. Tính trung bình, thời gian trị vì của các vua chỉ có 17 năm. Khoảng 47% các vua có thời gian “tại chức” dưới 10...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tuổi thọ của vua chúa Việt Nam Tuổi thọ của vua chúa Việt NamThời gian trị vìTính từ thời Âu Lạc đến thời nhà Nguyễn, nước ta trải qua 20 triều đại như sau:Thục & Âu Lạc, Triệu, Sau Công Nguyên (Giao chỉ, Tây Hán, Đông Hán, Hai BàTrưng, Đông Ngô, Bà Triệu), Lý và Vạn Xuân, Tùy Đường, Ngô, Hậu Ngô, Đinh,Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ, Hậu Trần, Lê Sơ, Mạc, Hậu Lê, Tây Sơn, Chúa Trịnh,Chúa Nguyễn, và triều Nguyễn.Tính trung bình, thời gian trị vì của các vua chỉ có 17 năm. Khoảng 47% các vuacó thời gian “tại chức” dưới 10 năm, ~25% có thời gian trị vì từ 11 đền 20 năm, vàchỉ có 13% vua ngồi ở ngai vàng trên 30 năm. Các vua chúa có thời gian trị vì lâunăm là Triệu Vương (70 năm), Lý Nhân Tông (55 năm), Trịnh Tùng (53 năm), LêHiển Tông (46 năm). Ngay cả Tự Đức mà ngồi ngai vàng đến 35 năm. Có 2 vuachỉ ngồi ngai vàng dưới 1 năm là Dục Đức và Hiệp Hòa (cả hai thuộc triềuNguyễn).Phân tích theo triều đại thì thấy triều nhà Lý có thời gian trị vì trung bình cao nhất(23.6 năm), kế đến là Chúa Trịnh (21.9 năm), Chúa Nguyễn (19.8 năm), Triệu(19.2 năm), Lý Vạn Xuân (19 năm). Triều đại có thời gian trung bình trị vì ngắnnhất là Hậu Trần (3 năm), nhà Hồ (3.5 năm), và Ngô Quyền (5 năm).Tuổi thọSố liệu tuổi thọ chỉ có cho 90 vua chúa. Tính trung b ình, tuổi thọ của 90 vua chúanày là 44.2 năm. Khoảng 39% (n = 35) có tuổi thọ thấp hơn 40 tuổi, và chỉ có 12%(n = 10) thọ trên 60 tuổi. Vua có tuổi thọ cao nhất là Trịnh Tùng (74 năm), LêHiển Tông (70 năm), chúa Nguyễn Phúc Tần (68 năm), Lý Nhân Tông (63 năm).Vua có tuổi thọ thấp nhất là Nguyễn Kiến Phúc (15 tuổi), Lê Gia Tông (15), LêTúc Tông (17) và Lê Nhân Tông (19).Phân tích theo triều đại cho thấy triều Chúa Trịnh có tuổi thọ trung b ình khá cao(59 tuổi), kế đến là Chúa Nguyễn (55 tuổi). Triều đại có vua thọ thấp nhất l à TâySơn (30 tuổi), Lê Sơ (30 tuổi), Tiền Lê (37). Còn các triệu đại lâu đời và danhtiếng như Lý (46 tuổi), Trần (45 tuổi), và Nguyễn (47 tuổi) chỉ trên dưới trungbình.Câu hỏi quan trọng là có “secular trend” về tuổi thọ của các vua chúa Việt Namkhông? Câu trả lời là – ngạc nhiên thay – không. Biểu đồ dưới đây cho thấy điềunày:Biểu đồ tuổi thọ của vua chúa Việt Nam qua các thế kỉ. Period bằng 1 có nghĩalà thế kỉ 10, 2 là thế kỉ 11, 3 là thế kỉ 12, v.v..Sau đây là bảng thống kê cho thấy trung bình và độ lệch chuẩn của tuổi thọ củacác vua chúa qua từng thế kỉ: Thế kỉ Tuổi thọ trung bình và độ lệch chuẩn 1100 – 1199 45.0 (17.2) 1200 – 1299 51.3 (10.0) 1300 – 1399 39.6 (19.6) 1400 – 1499 37.6 (17.1) 1500 – 1599 34.5 (18.4) 1600 – 1699 53.6 (23.4) 1700 – 1799 42.2 (13.5) 1800 – 1899 44.9 (18.7)Có mối tương quan nào giữa thời gian trị vì và tuổi thọ của nhà vua không? Câutrả lời có lẽ không ngạc nhiên mấy là có. Hệ số tương quan giữa tuổi thọ và thờigian trị vì là 0.52. Nói cách khác, những vua có thời gian “tại chức” càng lâu cũnglà những vua có tuổi thọ càng cao (xem biểu đồ dưới đây).Biểu đồ về mối liên hệ giữa thời gian trị vì và tuổi thọ của vua chúa Việt NamSo với văn thi sĩTuổi thọ của vua so với các văn thi sĩ Việt Nam thì ra sao? Tôi thu thập số liệu của188 tác gia Việt Nam từ cuốn Từ điển Văn học Việt Nam của Lại Nguyên Ân vàBùi Văn Trọng Cường. Các tác gia này tính từ thời cổ đến thế kỉ 19, tức là cùngkhoản thời gian của số liệu tuổi thọ nhà vua, để dễ so sánh.Tính trung bình, tuổi thọ trung bình của 188 tác gia này là 62 tuổi. Khoảng 25%tác gia có tuổi thọ dưới 50 tuổi, và 25% tác gia thọ trên 72 tuổi. Người có tuổi thọngắn nhất là Ngô Thì Ức, sinh năm 1709 và mất năm 1736, tức chỉ thọ 27 tuổi.Người có tuổi thọ cao nhất là Huỳnh Quỳ, sinh năm 1828 và mất năm 1926, tứcthọ 98 tuổi.Như vậy, văn sĩ có tuổi thọ cao hơn vua chúa.So với thế giớiSo với tuổi thọ trung bình của dân số thời đó thì ra sao? Trang wikipedia có mộtthống kê về tuổi thọ trung bình trên thế giới từ thời tiền sử đến nay như sau: Thế kỉ Tuổi thọ trung bình Neanderthal (350 đến 500 ngàn năm 20 trước) Upper Paleolithic (10 đến 40 ngàn năm 33 trước) Neolithic (8500 năm trước CN) 20 Bronze Age (3000 năm trước CN) 18 Classical Greece Thế kỉ 4 và 5) 20-30 Classical Rome (Thế kỉ 5 ?) 20-30 Pre-Columbian North America 25-35 Medieval Britain (Thế kỉ 5-6) 20-30 Early 20th century 30-40 Current world average 66.12 (2008 est.)Như vậy, nói chung, tuổi thọ các vua chúa ta ngày xưa có vẻ trên trung bình so vớituổi thọ dân số thế giới. Nhưng có lẽ so sánh như thế thiếu ...