Tương đồng mô hình cốt truyện dân gian và những sáng tạo trong Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ_3

Thứ nhất, Truyền kỳ mạn lục thuộc bộ phận văn học viết, có chủ thể sáng tạo là Nguyễn Dữ, có sự phân chia thành quyển, tập, được đặt trong một cấu trúc riêng, có thứ tự, lớp lang, hệ thống.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tương đồng mô hình cốt truyện dân gian và những sáng tạo trong "Truyền kì mạn lục" của Nguyễn Dữ_3 Tương đồng mô hình cốttruyện dân gian và những sángtạo trong Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ Thứ nhất, Truyền kỳ mạn lục thuộc bộ phận văn học viết, có chủ thể sáng tạo làNguyễn Dữ, có sự phân chia thành quyển, tập, được đặt trong một cấu trúc riêng, cóthứ tự, lớp lang, hệ thống. Nhà nghiên cứu Phạm Văn Thắm đã khu biệt và nhấn mạnhsự khác biệt giữa hai kiểu sáng tác này: “Truyền kỳ mạn lục gồm 4 quyển, 20 truyện,tiêu đề của mỗi truyện đều mang từ “ký”, “truyện” hoặc “lục”. Mỗi từ “ký”, “truyện”,“lục” đều mang nét nghĩa “ghi chép”; ở một góc độ tâm lý, nét nghĩa này phản ánh sựkhiêm tốn của tác giả coi công việc của mình chỉ là sự ghi chép những câu chuyện c ónguồn gốc trong dân gian. Nhưng sự thực đây không phải là một sưu tập truyện cũ màlà một sáng tác phẩm được người xưa đánh giá là Thiên cổ kỳ bút”(13)… Thứ hai, khác với tính phiếm chỉ trong truyện dân gian, Truyền kỳ mạn lục giatăng tính xác thực và nội dung hiện thực của cốt truyện bằng việc biên chép rõ danhtính, quê quán, tuổi tác, nghề nghiệp của nhân vật và thời gian, địa điểm xảy ra sựkiện. Trong số các nhân vật này có nhiều vị là nhân vật lịch sử, được ghi chép trongchính sử như Hồ Tông Thốc, Hạng Vương, Nguyễn Trung Ngạn, Trần Phế Đế, HồQuý Ly, Ngô Chi Lan… Có thể nói các nhân vật lịch sử này thường chỉ đóng vai trò“chiếc đinh” nhưng treo vào đó không phải là thực tại đời thường mà là những câuchuyện hư ảo, thần tiên, ma quái. Thủ pháp đan xen, pha tạp giữa thực và ảo, tỉnh vàmơ, sinh và tử, người và ma, trần gian và tiên cảnh… đã tạo nên một không - thời gianđặc trưng của thể loại truyện truyền kỳ, phản ánh trí t ưởng tượng và sức sáng tạo nghệthuật đặc biệt phong phú của Nguyễn Dữ. Thứ ba, khác với các biến cố làm nên sự vận động của thế giới nhân vật và cốttruyện trong truyện dân gian thường có sự tham dự, tác động của lực lượng siêu nhiên(trời, bụt, thần, tiên, ma, quỷ, phù thuỷ, đạo sĩ…), các nhân vật trong Truyền kỳ mạnlục trước hết là con người, sau đó mới tham dự hoặc tự biến mình trở thành nhân vậtsiêu nhiên, đồng đẳng với các nhân vật siêu nhiên, giữ vai trò chủ động để tự mình làmnên sự kiện và cốt truyện giữa thế giới kỳ ảo. Sự khác biệt này xác định vai trò của chủthể sáng tạo và khả năng hư cấu của Nguyễn Dữ với tư cách người chủ sở hữu văn bảnnghệ thuật thuộc loại hình văn học viết. Thứ tư, Nguyễn Dữ đã gia tăng các lời độc thoại và đối thoại, chuyển hoá lời kểchuyện trong truyện dân gian thành lời đối thoại tham dự vào biến cố, lời đối thoạimang tích sự kiện, lời đối thoại mang tính cốt truyện và biểu lộ rõ tính cách nhân vật.Trong một chừng mực nhất định, ngôn ngữ đối thoại ở nhiều nhân vật đã được cá tínhhoá; chẳng hạn lớp từ đối thoại giữa Hồ Tông Thốc và Hạng Vương đều thiên về giọngđiệu quan phương, thuyết lý, chính luận (Câu chuyện ở đền Hạng Vương), những lớptừ độc thoại của Dương Tạc, lời đối thoại của Thiên Tích với vợ, lời đàm đạo củaThiên Tích với đạo sĩ đều phù hợp với tính cách nhân vật và tính sinh động, đa dạngcủa kiểu truyện bao gồm nhiều lớp cốt truyện (Truyện gã trà đồng giáng sinh)... Thêmnữa, khả năng gia tăng lớp từ ngữ đời thường trong câu đối thoại cũng khiến các thiêntruyện trở nên giàu màu sắc hiện thực, góp phần dẫn dắt người đọc tin theo một thếgiới hư ảo, bịa như thực, “nửa tin nửa ngờ”, “có có không không”... Thứ năm, Nguyễn Dữ chủ ý gia tăng các bài ca, từ, văn tế, thơ trường thiên, thơĐường luật và tạo nên hiện tượng hỗn dung thể loại trong Truyền kỳ mạn lục. So vớitruyện dân gian đôi khi cũng xuất hiện lời ca (chủ yếu là ca dao và đồng dao)thìTruyền kỳ mạn lục lại đan xen, lưu giữ nhiều tác phẩm thi ca gắn với từng nhân vậtcụ thể. Rất khó tách bạch đâu là bài thơ do Nguyễn Dữ sáng tạo rồi đặt vào lời nhânvật và đâu là những bài do ông sưu tập, chỉnh lý rồi gán ghép cho nhân vật. Điều nàygóp phần tạo nên tính chất đa giọng điệu của Truyền kỳ mạn lục nói riêng và văn xuôidưới thời trung đại nói chung. * Từ sự khảo sát trên có thể thấy tác phẩm Truyền kỳ mạn lục của Nguyễn Dữ vừacó sự tương đồng vừa có sự tiếp nối, phát triển trên nền tảng kiểu thức xây dựng cốttruyện dân gian. Đặt trong mối quan hệ giữa văn học dân gian và văn học viết dướithời trung đại, hiện tượng Truyền kỳ mạn lục dường như là minh chứng xác đáng choxu thế cá thể hoá vai trò chủ thể nhà văn và nằm trong cộng đồng sáng tạo nghệ thuậtđã được nhà nghiên cứu Lê Kinh Khiên đúc kết: “Xác định cái riêng, cái độc đáo củamỗi tác giả trong việc sử dụng, cải biên, đồng hoá chất liệu dân gian và hiệu quả tưtưởng - thẩm mĩ của sự sáng tạo đó. Đây là một phương diện thể hiện cá tính và bảnlĩnh nghệ thuật của tác giả. Từ đó có thể nói đến những bài học cụ thể trong việc tiếpthu, vận dụng kinh nghiệm nghệ thuật dân gian vào việc sáng tạo nền văn họcmới”(14)… Chúng tôi nhấn mạnh thêm, ở trường h ...