Tương lai nào cho chủ nghĩa tư bản

Chủ nghĩa Tư bản đang ở giữa cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất từ những năm 1930 hoặc trước đó. Hệ thống ngân hàng suýt tan chảy nếu không có nỗ lực can thiệp của chính phủ các cường quốc tư bản. TTCK trên khắp thế giới lao dốc. Một thời kỳ suy thoái dài và sâu đang chực chờ. Tất cả những điều này khiến người ta ngờ rằng CNTB đang trên con đường sụp đổ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tương lai nào cho chủ nghĩa tư bản Tương lai nào cho Chủ nghĩa Tư bản? Văn Cường (Báo Đầu Tư Tài Chính) Chủ nghĩa Tư bản đang ở giữa cuộc khủng hoảng tồi tệ nhấttừ những năm 1930 hoặc trước đó. Hệ thống ngân hàng suýt tan chảynếu không có nỗ lực can thiệp của chính phủ các cường quốc tư bản.TTCK trên khắp thế giới lao dốc. Một thời kỳ suy thoái dài và sâu đangchực chờ. Tất cả những điều này khiến người ta ngờ rằng CNTBđang trên con đường sụp đổ. Kỳ 1: Cỗ xe trượt dốc Khi các cường quốc tư bản đua nhau quốc hữu hóa các đại côngty, các nhà kinh tế bắt đầu nghi ngờ sự hiệu quả của CNTB. Giớinghiên cứu cùng lật lại sách vở về luận thuyết CNTB với mong muốntìm ra lời giải cho cuộc khủng hoảng hiện nay. Xói mòn niềm tin tư bản Trong nhiều năm qua, không thể phủ nhận rằng CNTB đã đem lạisự phồn thịnh cho các cường quốc tư bản trên thế giới như Hoa Kỳ, NhậtBản và Tây Âu. Câu “thần chú” thị trường tự do, doanh nghiệp tự do, mậudịch tự do mà cựu Tổng thống Hoa Kỳ George W. Bush lặp đi lặp lạitrong phiên họp thượng đỉnh G20 tại Washington vào tháng 11-2008 cũnglà những “nguyên tắc vàng” của CNTB mà bất kỳ lãnh đạo một cườngquốc tư bản nào cũng thuộc nằm lòng trong hơn 30 năm qua. Trong 2cuốn sách nổi tiếng nhất của mình là Cánh tay vô hình và Sự giàu có củacác quốc gia, Adam Smith – cha đẻ của CNTB – chỉ ra rằng “trong một thịtrường tự do, một cá nhân theo đuổi quyền lợi riêng tư của mình và qua đócũng kích thích cho sự tốt đẹp của cả cộng đồng”, và rằng “thị trường tựdo bề ngoài có vẻ hỗn độn và thiếu kiểm soát nhưng thật ra được hướngdẫn để tạo ra những kết quả đúng đắn nhờ cái gọi là cánh tay vô hình”.Cho đến trước cuộc khủng hoảng hiện nay, hầu hết những người đangsống dưới CNTB đều tin tưởng gần như tuyệt đối vào các luận thuyếtnày, rằng tư lợi là động lực thúc đẩy xã hội, và thị trường tự do có khảnăng tự điều chỉnh. Tuy nhiên, khi cuộc khủng hoảng hiện nay xảy ra và ngày càng trởnên trầm trọng, chính giới lãnh đạo của các cường quốc tư bản dườngnhư cũng không tuân theo các nguyên tắc vàng trên. Điều này có thể thấyqua làn sóng quốc hữu hóa các đại công ty, hay việc gia tăng xu hướngbảo hộ mậu dịch ở Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Đức... Anh là nước tư bản đầutiên trong cuộc khủng hoảng hiện nay thực hiện quốc hữu hóa ngân hàng– ngành nhạy cảm nhất của CNTB – khi quốc hữu hóa NH Northern Rockvào tháng 2-2008. Tiếp theo, có thể kể vụ quốc hữu hóa Freddie Mac vàFannie Mae của chính phủ Hoa Kỳ với 200 tỷ USD. Hay mới đây nhất làđề nghị quốc hữu hóa NH Hypo Real Estate của chính phủ Đức. Trên thựctế, từ lâu các nước tư bản vẫn có những biện pháp bảo hộ mậu dịch nhưáp thuế chống phá giá lên hàng nhập khẩu, trợ giá cho nông dân (nguyênnhân chính khiến các vòng đàm phán Doha thất bại)... Nhưng cùng vớicuộc khủng hoảng hiện tại, xu hướng bảo hộ mậu dịch đang phát triểnngày càng mạnh mẽ hơn (xem ĐTTC số 200-201, trang 20-21). Những điều này khiến nhiều người hoài nghi về các nguyên tắcvàng của CNTB. Ngay cả huyền thoại Alan Greenspan, cựu Chủ tịch FEDvà là nhân vật tiêu biểu cho rằng “Hình thức kinh tế thị trường tự dokhông bị nhà nước can thiệp của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa là bộ điềutiết kinh tế tổng hợp vạn năng cho kinh tế thế giới và cùng với các kinhnghiệm phòng tránh khủng hoảng mà kinh tế tư bản chủ nghĩa thu nhậnđược sẽ mang một sức sống mới cho tương lai kinh tế nhân loại” nayphải thừa nhận: “Tôi đã sai lầm khi quá tin rằng động lực lợi nhuận củacác tổ chức, đặc biệt là các ngân hàng và định chế tài chính, là cách tốtnhất để bảo vệ cổ đông và và tài sản của công ty”. Hướng tới chủ nghĩa Marx? Trong khi CNTB ngày càng trượt theo đà suy thoái kinh tế toàn cầu,Marx và các học thuyết về CNTB của ông đang được nhiều nhà nghiêncứu đem ra nghiền ngẫm. Không chỉ vậy, ngày càng có nhiều người ở cáccường quốc tư bản tìm mua sách của Karl Marx. Giáo sư Sean Sayers của ĐH Kent (Anh) mới đây có một nghiên cứukhá thú vị nhan đề “Chủ nghĩa Marx và cuộc khủng hoảng của CNTB”.Trong đó, ông cho rằng những phân tích của Marx về CNTB nay tỏ rachính xác. Trái với luận thuyết “cánh tay vô hình” của Smith, Marx chorằng thị trường tự do là một hệ thống xung đột với chính sự sống của nó.Nó là một bộ máy không thể kiểm soát và không ổn định. Nó dẫn đếnnhững cuộc khủng hoảng mang tính chu kỳ với con số khổng lồ nhữngngười bị mất việc và những phương tiện sản xuất bị hủy hoại trên diệnrộng. Điều này cho thấy CNTB không đủ khả năng kiểm soát lực lượngsản xuất do chính nó tạo ra. Theo chu kỳ, lực lượng sản xuất sẽ phát triểnvượt khỏi sự kiểm soát của các quan hệ kinh tế tư bản đang tồn tại, vàsinh ra khủng hoảng. Để chống lại các cuộc khủng hoảng tư bản, Marxcho rằng cách làm duy nhất là một mặt nhà chức trách phải hủy các lựclượng sản xuất trên qui mô lớn, mặt khác phải xâm chiếm các thị trườngmới, trong khi tăng cường bóc lột các thị t ...