Tuyển chọn cây ưu tú giống đào H'Mông tại khu vực đèo Pha Đin thuộc 2 tỉnh Sơn La và Điện Biên

Đào H‟Mông là giống đào bản địa của khu vực Tây Bắc có một số đặc điểm quý: quả to, hương vị ngon, sức chống chịu cao. Tuy nhiên số lượng cây đang giảm xuống và đang có nguy cơ mất nguồn gen quý. Để duy trì bảo tồn và phát triển nguồn gen cây đào HMông, trong năm 2012- 2013 nhóm nghiên cứu đã tiến hành điều tra, khảo sát và đã chọn được 12 cây đào ưu tú có năng suất chất lượng cao hơn so với các cây khác.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tuyển chọn cây ưu tú giống đào H’Mông tại khu vực đèo Pha Đin thuộc 2 tỉnh Sơn La và Điện BiênVũ Phong Lâm và ĐtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ118(04): 33 - 40TUYỂN CHỌN CÂY ƢU TÖ GIỐNG ĐÀO H’MÔNG TẠI KHU VỰCĐÈO PHA ĐIN THUỘC 2 TỈNH SƠN LA VÀ ĐIỆN BIÊNVũ Phong Lâm1, Trần Thế Mạnh1, Ngô Xuân Bình2*1Trường Đại học Tây Bắc, 2Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái NguyênTÓM TẮTĐào H‟Mông là giống đào bản địa của khu vực Tây Bắc có một số đặc điểm quý: quả to, hương vịngon, sức chống chịu cao. Tuy nhiên số lượng cây đang giảm xuống và đang có nguy cơ mấtnguồn gen quý. Để duy trì bảo tồn và phát triển nguồn gen cây đào HMông, trong năm 20122013 nhóm nghiên cứu đã tiến hành điều tra, khảo sát và đã chọn được 12 cây đào ưu tú có năngsuất chất lượng cao hơn so với các cây khác, có trọng lượng quả trung bình đạt từ 62,33g 96,47g/quả, tương đương 10,37-16,04 quả/kg, tỷ lệ phần ăn được đạt từ 90,07%- 93,39%, độ brixdao động từ 11,3-14,0%. Các cây ưu tú được sử dụng để nhân giống ghép cải tạo nhằm phục hồivà phát triển cây đào HMông tại hai tỉnh Điện Biên và Sơn La nêu trên.Từ khóa: cây đào HMông, tuyển chọn, sinh trưởng, năng suất, chất lượng.ĐẶT VẤN ĐỀ *Phát triển cây ăn quả nhất là cây ăn quả ônđới là một định hướng và mục tiêu quan trọngtrong phát triển sản phẩm nông nghiệp hànghóa khu vực phía Bắc. Lợi thế của các tỉnhmiền núi phía Bắc trong đó có tỉnh Sơn La vàĐiện Biên là tiềm năng đất đai rộng lớn, khíhậu đa dạng, đặc biệt có các tiểu vùng khí hậurất thích hợp cho phát triển cây ăn quả ôn đới(đào, mận, hồng, lê) như: Mộc Châu, ThuậnChâu (Sơn La), Tuần Giáo (Điện Biên).Cây đào (Prunus persica) là cây ăn quả ônđới, được trồng lâu đời ở Việt Nam, là cây ănquả có giá trị dinh dưỡng và giá trị hàng hóacao. Trên thế giới, cây đào được trồng nhiềuở Trung Quốc, Ý, Mỹ, Úc… thuộc 3 nhómchính là Nectarines, Freestone peaches vàClingstone peaches. Các nhà nghiên cứu cũngđã xác định được điều kiện sinh thái phù hợpvới cây ôn đới nói chung và cây đào nói riêngđó là những vùng có số giờ lạnh trung bìnhkhoảng 500-900 giờ dưới 5-7oC [4].Sơn La và Điện Biên là hai tỉnh có các tiểuvùng sinh thái phù hợp với cây ăn quả ôn đới(mơ, mận đào) tại khu vực hai tỉnh đã cónhiều cây ăn quả đặc sản trong đó phải kể đếnlà cây đào H‟Mông đặc sản nổi tiếng được*trồng nhiều ở khu vực đèo Pha Din nằm giữahai tỉnh Điện Biên và Sơn La. Giống đàoHMông quả to, thịt giòn vị tương đối ngọtphù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng nhấtlà khách du lịch người nước ngoài. Hiện nay,cây đào HMông đang bị thoái hóa do việccanh tác lạc hậu, nhân giống chủ yếu bằngphương pháp gieo hạt, cây bị phân li thoáihóa, suy giảm năng suất và hiệu quả kinh tếrất thấp. Từ những lý do trên, diện tích câyđào HMông đang bị thu hẹp và có nguy cơ bịmất dần trong sản xuất. Nhưng năm gần đây,có nhiều dự án trồng thử nghiệm một số giốngđào nhập nội như Đào Pháp, Đào DDCS1(nguồn gốc từ Mỹ), nhưng kết quả còn rất hạnchế, các giống đào này chín sớm vào dịp cònrất lạnh nên quả nhỏ, chất lượng quả kém.Trước thực tế nêu trên, việc nghiên cứu chọnlọc và phát triển phục hồi giống đào HMôngtại khu vực Tây Bắc là rất cần thiết. Giai đoạnđầu tiên của việc phát triển cây đào HMông,nhóm nghiên cứu tiến hành đề tài Tuyểnchọn cây ưu tú giống đào HMông tại khuvực đèo Pha Đin thuộc hai tỉnh Sơn La vàĐiện Biên. Kết quả nghiên cứu là tiền đề choviệc bảo tồn phát triển giống đào đặc sảnHMông, góp phần xóa đói giảm nghèo và pháttriển kinh tế xã hội tại hai tỉnh Điện Biên vàSơn La nói chung, khu vực Tây Bắc nói chung.Tel: 0979736586; Email: ngobinh2000@yahoo.com33Vũ Phong Lâm và ĐtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆVẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNGPHÁP NGHIÊN CỨUVật liệu nghiên cứuNghiên cứu được tiến hành trong năm 20122013 trên giống đào H‟Mông thuộc xã TỏaTình – huyện Tuần Giáo – tỉnh Điện Biên vàthuộc xã Phỏng Lái – huyện Thuận Châu –tỉnh Sơn La.NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁPNGHIÊN CỨUNội dung 1. Điều tra đánh giá tuyển chọncây đào ưu tú từ nguồn cây đào đang cótrong sản xuất.Phương pháp điều tra: Sử dụng phương phápđiều tra PRA, khảo sát tại thực địa theo mẫuphiếu lập sẵn, xây dựng thang điểm cho cáctiêu chí tuyển chọn, đánh giá bình tuyển câyưu tú theo quy định về cây ưu tú do Bộ Nôngnghiệp và Phát triển nông thôn ban hành(2004), bao gồm: (i) xây dưng phiếu điều tra;(ii) điều tra được tiến hành trên hầu hết các hộtrồng đào HMông tại hai xã (xã Tỏa Tình,Tuần Giáo - tỉnh Điện Biên và xã Phỏng Lái,Thuận Châu - tỉnh Sơn La). Cây đào điều trađược đánh giá theo thang điểm 600 về các chỉtiêu sinh trưởng, năng suất, chất lượng quả,cây ưu tú là cây đạt được trên 450 điểm tổngcộng ở các chỉ tiêu.Nội dung 2: Đánh giá một số đặc điểmnông sinh học của các cây đào được tuyểnchọn (ưu tú).- Đánh giá đặc điểm sinh trưởng, khả năng rahoa và năng suất quả.118(04): 33 - 40Những cây ưu tú được đánh giá về đặc điểmnông sinh học như sinh trưởng, năng suất vàchât lượng, ...